زنگ خطر برای اکوسیستم آبی ایران

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: «ماهی تیلاپیا به آب‌های بیرونی ایران راه پیدا کرده است. این خبر مدیرکل دفتر مدیریت و حفاظت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط زیست می‌تواند زنگ خطر را برای اکوسیستم‌های آبی کشور به صدا درآورد تا این سؤال پیش بیاید آیا اکوسیستم آبی کشور پس از هجوم سنبل آبی که نفس شمار زیادی از تالاب‌های آبی کشور را گرفته، حالا با گونه مهاجم دیگری روبه‌رو شده است که می‌تواند از فاضلاب تا همه منابع آبی ایران را آلوده کند؟ ورود ماهی تیلاپیا در همان ابتدا با مخالفت کارشناسان محیط‌زیست آبی ایران روبه‌رو شد.

آن‌ها زنگ خطر را به صدا درآوردند و اعلام کردند این گونه مهاجم زندگی را از گونه‌های بومی خواهد گرفت. همان‌طور که درخت کهور امریکایی زندگی را از درخت کهور ایرانی، نخل و انبه در جلگه میناب گرفت و شمار بسیاری از باغداران را بیکار کرد و به سمت قاچاق سوخت برد، اما در نهایت سازمان شیلات در سال ۱۳۹۷ توانست مجوز پرورش تیلاپیا را در استان‌های خراسان‌جنوبی، خراسان‌رضوی، قم، یزد و سمنان از محیط‌زیست بگیرد. سازمان محیط‌زیست نیز تنها به یک شرط مجوز داد؛ تیلاپیا به آب‌های بیرونی راه پیدا نکند و تنها در استان‌هایی پرورش یابد که فاقد رودخانه باشند که تحقیقات و بررسی‌های سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه نتیجه خوبی در پی ندارد.

غلامرضا ابدالی، مدیرکل دفتر مدیریت و حفاظت حیات‌وحش می‌گوید: «نتایج تحقیقات در این استان‌ها نشان داد این روند موفق نشده و نتیجه برای سازمان محیط‌زیست قابل قبول نبوده، چون به نظر می‌رسد این ماهی به آب‌های بیرونی راه پیدا کرده است.» با وجود این، مرغ سازمان شیلات برخلاف مخالفت سازمان حفاظت محیط‌زیست و هشدار مرکز پژوهش‌ها همچنان یک پا دارد. چندی پیش حسین حسینی، رئیس سازمان شیلات ایران اعلام کرد که محدودیت‌های تولید ماهی تیلاپیا در کشور برداشته شده است و تولید این محصول افزایش می‌یابد تا مانند ماهی قزل‌آلا به گونه‌ای تجاری تبدیل شود.

سازمان شیلات در حالی اصرار بر پرورش ماهی تیلاپیا در کشور دارد که نتیجه ارزیابی ریسک دانشگاه شهید بهشتی این ماهی را گونه‌ای بشدت مهاجم دانست که به هیچ عنوان نباید پرورش یابد، همچنین مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تحقیقاتی در این زمینه انجام داد و به این نتیجه رسید که تیلاپیا یک گونه مهاجم است. این مرکز هم تأکید کرد که تیلاپیا نباید در کشور پرورش یابد.

ابدالی هم می‌گوید: «سازمان حفاظت محیط‌زیست مجوز پرورش ماهی تیلاپیا را صادر نمی‌کند.» تیلاپیا یکی از مهم‌ترین گونه‌های مهاجم شناخته شده در جهان است و به اعتقاد کارشناسان اگر وارد آب‌های یک کشور شود به راحتی خود را با محیط جدید تطبیق داده و فضا را برای گونه‌های بومی تنگ می‌کند. تیلاپیا همه چیز خوار است و توانایی بالایی برای زیستن در هر شرایطی را دارد. از فاضلاب گرفته تا آب‌های با اکسیژن کم، می‌تواند زیستگاه این ماهی باشد.

ابدالی در واکنش به خواست سازمان شیلات و بر اساس قانون، سازمان محیط زیست را مرجع قانونی تشخیص گونه‌های مهاجم جانوری می‌داند و به ایرنا می‌گوید: «در فهرستی که تهیه و منتشر کردیم تیلاپیا جزو گونه‌های بشدت مهاجم معرفی شده است، بنابراین همچنان مجوز پرورش تیلاپیا را صادر نمی‌کنیم.»

به گفته ابدالی، محدودیت و ممنوعیت تولید تیلاپیا در کشور به قوت خود باقی است و سازمان محیط‌زیست همچنان آن را گونه‌ای بشدت مهاجم معرفی می‌کند که خطری بسیار مهلک برای محیط‌زیست و منابع آبی و آبزیان کشور دارد.