تفاوت عمده پرتابگر "سلمان" با خانواده پرتابگر‌های قبلی چه بود؟ / عملکرد بسیار موفق "سلمان" با وجود پیش‌بینی ۱۰ ریسک

به گزارش مجله خبری نگار، سید احمد حسینی‌مونس؛ سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری با اشاره به پرتاب کپسول زیستی ایران و ویژگی‌های پرتابگر سلمان اظهار کرد: ما در حوزه پرتاب‌های فضایی به صورت کلی دو نوع پرتاب تعریف می‌شود. در تعدادی از پرتاب‌ها باید به یکسری مدار‌های مشخص دست پیدا کنیم و ماهواره‌ای را در مدار قرار دهیم که هم بایستی به ارتفاع مدنظر و هم به سرعت مدنظر برسیم که به عنوان نمونه در مدار‌های پایین باید به سرعت ۷.۶ کیلومتر بر ثانیه برسیم تا به مدار تزریق شود.

پرتاب کپسول زیستی "کاووس" یک پرتاب زیرمداری و به سفارش سازمان فضایی بود

حسینی‌مونس گفت: تعدادی از پرتاب‌های ما به صورت زیرمداری انجام می‌شود. پرتاب کپسول زیستی کاووس که توسط پرتابگر انجام شده یک پرتاب زیرمداری به سفارش سازمان فضایی ایران بود که حامل یک محموله زیستی بود.

وی گفت: در این پرتاب، موتور پرتابگر به مدت ۶۷ ثانیه روشن بود و محموله را تا ارتفاع ۱۳۰ کیلومتری انتقال داد. پرتابگر سلمان مطابق طراحی‌های انجام‌شده وظیفه خود را با موفقیت انجام داد و در شرایطی که مدنظر بود با انطباق کامل با طراحی انجام‌شده، جدایش کپسول و محموله انجام شد.

سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع تأکید کرد: زمانی که از محموله یا کپسول زیستی صحبت می‌کنیم الزامات خاصی بر روی پرتابگر بار می‌شود و ما باید حداکثر شتاب وارده به محموله را تحت کنترل داشته باشیم. به جز شتاب، نرخ شتاب‌گیری بسیار مهم است و همچنین ارتعاشات وارده نیز بسیار مهم است و همه این‌ها الزاماتی است که در فرایند طراحی پرتابگر باید رعایت شود.

تفاوت عمده این پرتابگر با خانواده پرتابگر‌های قبلی، بزرگ بودن قطر محموله از بدنه پرتابگر است

حسینی‌مونس تصریح کرد: عمدتاً پیشرانش‌ها از سوخت مایع استفاده می‌شود که قابلیت کنترل تراس و کنترل شتاب را دارد و ماهم از این نوع پیشرانش استفاده کردیم و برمبنای فناوری‌های قبلی در حوزه پیشرانش ارتقا داشتیم. یک تفاوت عمده این پرتابگر نسبت به خانواده پرتابگر‌های قبلی این بود که برای نخستین بار قسمت محموله دارای قطری بیشتر از خود بدنه پرتابگر است.

وی ادامه داد: این نوع طراحی و این نوع ترکیب پرتابگر باعث می‌شود که به لحاظ آیرودینامیکی و بار‌های وارده آیرودینامیکی و مرکز فشار و ... الزامات خاصی به لحاظ پایداری و کنترل پرواز این نوع پرتابگر بار می‌شود. ما آزمایشگاه‌های زمینی و متناسب با این نوع طراحی را دراختیار نداریم یعنی ما تونل بادی که این شرایط را قبل از پرتاب و در زمین تست‌های لازم را انجام دهیم و ضرایب را به صورت تجربی بدست بیاوریم، نداشتیم.

سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع تأکید کرد: برمبنای خبرگی و تجاربِ دانشمندان ما از پرتابگر‌های قبلی و مدل‌های بومی که توسعه داده شده است این ضرایب محاسبه شد. الگوریتم‌های هدایت کنترل و ناوبری نوشته شد و الحمدالله در نخستین پرتاب به صورت کامل صحه‌گذاری شد و مطابق طراحی که انجام شد بدون کوچکترین انحرافی این پرواز انجام شد و همچنین جدایش در نقطه مدنظر انجام شد.

ایران جزو ۱۰ کشور برتر در حوزه پرتاب بومی و مستقل است.

حسینی‌مونس گفت: مجموعه پرتابگر‌های فضایی جزو مجموعه‌های پیچیده‌ای است که کمتر کشوری به این فناوری دست پیدا کرده است. در چرخه فناوری‌های فضایی بیش از ۹۰ کشور دارای ماهواره هستند و بیش از ۴۰ کشور دنیا ماهواره‌ساز هستند، اما فقط ۱۰ کشور در دنیا قادر به پرتاب بومی و مستقل هستند که ایران نیز جزو این ۱۰ کشور برتر است.

وی گفت: کمتر از ۵ کشور دنیا قادر به اعزام انسان به فضا هستند که ان‌شاءالله در آینده‌ای نزدیک کشورمان نیز به جرگه این کشور‌ها خواهد پیوست.

حسینی‌مونس گفت: یک ماهواره‌بر یا پرتابگر فضایی از چندین هزار قطعه تشکیل شده است که عدم عملکرد یا خطا در عملکرد هرکدام از این قطعات می‌تواند منجر به شکست کل مأموریت شود. هزاران داده در فرایند طراحی ماهواره‌بر تبادل می‌شود و تست‌های مختلفی در زیرمجموعه باید انجام شود تا بتوانیم به موفقیت برسیم.

۱۰ ریسک برای پرتابگر سلمان پیش‌بینی شده بود

سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع با اشاره به پرتابگر سلمان گفت: با وجود اینکه پرتابگر سلمان نخستین پرتاب از این نوع کلاس بود و بیش از ۱۰ ریسک برای این پرتاب و پرتابگر شناسایی کرده بودیم، اما الحمدالله با موفقیت کامل همراه بود.

حسینی‌مونس تأکید کرد: در آینده و در مسیر توسعه پرتابگر‌ها چه برای محموله‌های ماهواره و چه کپسول‌های زیستی بر روی ارتقای فناوری‌های پرتاب کار می‌کنیم برای اینکه محموله‌های سنگین‌تری را به فضا پرتاب کنیم.

وی گفت‌: اگر بخواهیم به صورت ویژه در حوزه الزامات کپسول‌های زیستی و موجود زنده صحبت کنیم اولین و مهمترین پارامتر، قابلیت اطمینان و ایمنی است؛ ما از لحاظ توان پیشرانشی و از لحاظ توان ماهواره‌بر‌ها و پرتابگر‌های مشکلی نداریم.

سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع گفت: در پرتاب‌های معمولی که ما با موجود زنده و انسان سر و کار نداریم پرتابگر‌ها دارای سیستم انهدام خودکار هستند تا اگر به هر دلیلی زیرمجموعه‌ای دچار خطا شد در اصطلاح سیستم "خودکشی" می‌کند. اما زمانی که شما با موجود زنده و به ویژه انسان سروکار دارید از لحاظ قابلیت اطمینان باید به ۹۹ درصد برسیم.

حسینی‌مونس تصریح کرد: امروز بعد از گذشت ۱۵ سال از اولین پرتاب ماهواره بومی با پرتابگر سفیر، دانشمندان ایرانی به سطح تجربه و خبرگی کامل رسیدند و نرم‌افزار‌های بومی طراحی‌شده خود را داریم.

وی ادامه داد: یک هم‌افزایی خبرگی ونخبگی میان شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشمندان جوان وجود دارد و ان‌شاءالله آینده خوبی در این حوزه را پیش‌رو داریم.