مراحل رشد میوه نخل خرما

به گزارش مجله خبری نگار،میوه نخل خرما به دلیل داشتن محتوای انرژی بالا، غذای اصلی میلیون‏ها نفر در خاورمیانه، شمال آفریقا، آسیا و آمریکاست. علاوه بر این، به دلیل محتوای بالای مواد مغذی و ترکیبات فعال زیستی مانند فلاونوئیدها، تانن‌ها و سایر ترکیبات فنلی، فواید سلامتی بالقوه‌ای دارد.

مراحل رشد میوه نخل خرما
بطور سنتی، نمو میوه خرما به پنج مرحله متمایز طبقه‏ بندی می‎‏شود که به ترتیب با میوه‏‌های خامه مانند نارس (حبابوک)، سبز نارس (کیمری) میوه زرد در حال بلوغ (خلال یا خارک)، قهوه ‏ای نرم (رطب) و کشمش مانند سخت (تمر) نشان داده می‏شود. پس از گرده‏ افشانی یک فاز ۴ الی ۶ هفته‏‌ای رکود وجود دارد که در طی آن هیچ رشدی در اندازه میوه یا زیست ‏توده قابل تشخیص نیست (حبابوک). در پایان این مرحله یک تخمک در یک برچه‏ گل به میوه تبدیل می‏شود در حالیکه دو برچه دیگر از بین می‏روند. سپس تخمک انتخاب شده از طریق ترکیبی از تقسیمات سلولی و گسترش سلولی رشد می‏کند تا زمانیکه میوه به حداکثر اندازه خود (کیمری) برسد. در طول این مرحله افزایش مداوم در کاهش قند‌ها وجود دارد در حالیکه محتوای رطوبت در اوج خود است (تا ۸۵ درصد).

هنگامی که میوه به حدکثر اندازه خود رسید، دانه بطور کامل بالغ شده (در صورت پراکنده شدن می‏تواند جوانه بزند) و رسیدگی پریکارپ میوه آغاز می‏شود (خلال). این مرحله شامل تخریب تدریجی کلروفیل و تولید کارتنوئید‌ها است که منجر به تغییر رنگ میوه از سبز به زرد همراه با افزایش غلظت ساکارز میوه می‏شود. زمانیکه مقدار بریکس پریکارپ به حدود ۴۰ درصد رسید رنگ میوه از زرد به قهوه‌ای (رطب) تغییر می‏کند که بطور معمول از نوک دیستال شروع می‏شود و به تدریج به سمت انتهای کاسه گل ادامه می‏یابد. در طی این مرحله ساکارز به قند‌های احیاشونده تبدیل می‏شود، میوه نرم می‏شود و تانن‏ها رسوب می‏کنند که منجر به کاهش سفتی میوه می‏شود. در نهایت با کاهش محتوای آب میوه، میوه‏ای خشک با محتوای قند ۸۰-۷۰ درصد (تمر) به دست می‏آید. این میزان قند یک سطح فوق العاده‏ای است که تاکنون فقط در میوه خرما به ثبت رسیده است.

نوک سیاهی میوه خرما یا Blacknose
نوک سیاهی میوه خرما یا Blacknose در میوه باعث ایجاد ترک برروی پوست و در نتیجه پوسته پوسته شدن و سیاهی نوک میوه می‏شود. این ترک‏ها (cracks) بصورت شکستگی‏های کوچک سطحی هستند که در کوتیکول و سلول‏های اپیدرم ظاهر شده و در جهات عرضی، طولی و یا نامنظم در اطراف میوه ایجاد می‏شوند. این اتفاق عمدتا در نزدیکی نوک میوه می‏ افتد. میوه ‏هایی که به این مشکل دچار هستند مقدار قند‌های احیاشونده کمتری نسبت به میوه‏‌های معمولی دارند، اما تقریبا همان مقدار قند کل را دارا می‏باشند. خرمای ترک خورده دارای پوست سخت و خشکی خواهد بود که در نتیجه آن از کیفیت و ارزش تجاری خرما کاسته می‏شود. به گونه‏‌ای که حتی پرندگان گاهی اوقات این میوه ‏ها را ترجیح نمی‏دهند. در ایران نیز گزارش‌ها حاکی از آن است که این ترک‏ها باعث کاهش کیفیت، قیمت و بازارپسندی خرمای پیارم می‏شود.

بررسی‏های پاتولوژیک نشان داده است که هیچ میکروارگانیسم اولیه‏‌ای مسوول نوک سیاهی نبوده و این عارضه یک نوع اختلال فیزیولوژیکی است. محققان اظهار نموده‏ اند که دلایل ایجاد این ترک‏ها، ممکن است ناشی از کنه تارعنکبوتی خرما یا هوای مرطوب باشد. کنه تارعنکبوتی بیشترین آسیب را به خرما وارد می‏‏کند، چرا که پوست میوه را شکاف داده و از میوه تغذیه کرده و باعث ایجاد سطحی سفت با مقداری ترک می‏شود.

دومین دلیل احتمالی برای تشکیل ترک در خرما، رطوبت زیاد ناشی از هوای مرطوب در پی باران است. هنگامی که رطوبت هوا در طی رسیدگی بالا باشد (باغات خرما در بحرین و میناب در ایران) پوست میوه خرما چندین بریدگی یا شکافتگی با لبه سیاه نشان می‏دهد، میوه ‏های نرم روی زمین می‏ افتند و در نتیجه ارزش تجاری خود را از دست می‏دهند. اثر فوق تنها زمانی رخ می‏دهد که رطوبت بالا بلافاصله قبل از مرحله خلال تجربه شود. از دیدگاه محققانی، چون زید و دی ویت باران در زمانی که خرما هنوز در مرحله خلال است آسیب جدی نمی‏زند، بلکه با شستن گرد و غبار و ذرات ماسه از روی میوه‏‌ها تأثیر مفیدی دارد. با این حال، باران می‏تواند باعث ترک‏خوردگی در مراحل کیمری و اواخر خلال شود. علاوه براین پس از نرم شدن گوشت در مرحله رطب، پوست در تماس با رطوبت به آسانی نمی‏شکند، اما میوه رطوبت را جذب می‏کند و تمایل به چسبندگی دارد و نگهداری آن دشوارتر می‏شود، اما پس از رسیدن به مرحله تامار، رطوبت هوا آسیب کمی به میوه وارد خواهد کرد.

خسارت عمده ناشی از باران زمانی رخ می‏دهد که باران زودهنگام و یا خرما دیررس باشد. بارندگی چند ساعت متناوب می‏تواند باعث ایجاد شکاف در اپی‏کارپ (خارجی‌ترین لایه میوه) میوه در اواخر مرحله خلال شود. هرچند اندکی بارندگی با شستن گرد و خاک و ذرات شن و ماسه از روی میوه می‏تواند اثر مفیدی داشته باشد، اما نیکسون و کارپنتر اشاره کردند که میزان هر بارندگی اهمیت کمتری نسبت به شرایطی که ایجاد می‏کند، دارد. یک رگبار خفیف به دنبال یک دوره طولانی رطوبت نسبی بالا و هوای ابری ممکن است خسارت بیشتری نسبت به باران شدید و به دنبال آن هوای صاف و باد‌های خشک ایجاد کند. بارندگی در هنگام رسیدگی میوه باعث ترک خوردن و تخمیر میوه می‏شود و سپس کپک‏ها می‏توانند در آن‏ها رشد کنند.

کشور‌هایی مانند پاکستان، عمان، بیابان ساحارا در آفریقا، و ایالات متحده آمریکا (جنوب کالیفرنیا و آریزونا) در طول فصل رسیدن میوه ‏ها در ماه‌های جولای، آگوست و سپتامبر با باران‏های موسمی مواجه هستند. بارندگی می‏تواند در عرض ۱ تا ۲ روز به میوه خرما آسیب برساند. در برخی از مناطق کالیفرنیا (ایالات متحده آمریکا)، که خسارت باران مکرر است، خرماکاران معمولاً از کاغذ‌های کرافت (روغنی) برای محافظت از خوشه‏‌های میوه استفاده می‏کنند.