سفر ابدی «بانو» در خزان حزن‌انگیز سینما

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: یک روز پس از چهلمین روز درگذشت خالق فیلم «هامون» زنده‌یاد داریوش مهرجویی، ستاره این فیلم بیتا فرهی نیز دارفانی را وداع گفت. مرحوم فرهی سال ۶۸ با این فیلم ورود پرقدرتی به سینمای ایران داشت و پس از آن، گرچه به اندازه توانایی و هنرش قدر ندید و به جایگاهی که باید دست پیدا نکرد، اما موفقیت‌های دیگری نیز در کارنامه‌اش رقم خورد و با نقش‌هایی به یادماندنی، تصویرش در یاد و خاطر مخاطبان حک شده است. تصویری که وقتی در ذهن نقش می‌بندد، صدای ویژه و منحصر به فردش نیز طنین‌انداز می‌شود. سینمای ایران، پاییز امسال با درگذشت هنرمندان پیش‎کسوت زنده‌یاد‌ها فردوس کاویانی، آتیلا پسیانی، داریوش مهرجویی روز‌های تلخ و پر از غم و اندوهی را سپری کرد، حالا در آخرین ماه پاییز نیز با از دست رفتن بیتا فرهی، بار دیگر اهالی سینما به سوگ نشستند.

ورود پرقدرت به سینما با «هامون»

بیتا فرهی با یکی از آثار ماندگار، مهم و تاثیرگذار سینمای ایران «هامون» وارد سینما شد و در این فیلم شانس همکاری با زنده‌یاد داریوش مهرجویی و خسرو شکیبایی را پیدا کرد. این هنرمند نیز به خوبی از این شانس بهره برد. او با درخشش در فیلم «هامون» ورود موفقی به سینما داشت و در نهایت زوج «حمید» و «مهشید» در این فیلم تبدیل به شخصیت‌های به یادماندنی شدند. همکاری زنده‌یاد فرهی با مرحوم مهرجویی به «هامون» ختم نشد و در یکی دیگر از آثار مهم این کارگردان نیز ادامه پیدا کرد و نقطه عطف دیگری در کارنامه هر دو هنرمند ثبت شد.

درخشش در «بانو»

مرحوم داریوش مهرجویی پیش از سه‌گانه «سارا»، «پری» و «لیلا»، سال ۷۰ فیلم «بانو» را با محوریت یک شخصیت زن تولید کرده بود و نقش «مریم بانو» را به عنوان کاراکتر اصلی فیلم، به بیتا فرهی سپرد. مرحوم فرهی در این فیلم نقش زنی ثروتمند را برعهده داشت که پس از جدایی از همسر خود به دلیل خیانت او، خانواده قدرنشناس و سودجویی را به تنهایی خود راه می‌دهد و حضور آن‌ها تاثیرات منفی فراوانی بر روحیه او می‌گذارد. زنده‌یاد بیتا فرهی در نقش «مریم بانو» بازی درخشانی داشت و فروپاشی روانی کاراکتر خود را تاثیرگذار و قابل باور، به نمایش گذاشت. بی‌شک توقیف هفت ساله فیلم «بانو»، به ادامه مسیر حرفه‌ای زنده‌یاد بیتا فرهی لطمه مهمی زد.

همکاری با فیلم‎سازان مهم

مرحوم بیتا فرهی در دهه ۷۰ و ۸۰ با ایفای نقش در فیلم‌هایی مانند «کیمیا»، «اعتراض»، «خانه‌ای روی آب» و «خون بازی» با کارگردان‌های مهمی مانند احمدرضا درویش، مسعود کیمیایی، بهمن فرمان‌آرا و رخشان بنی‌اعتماد همکاری کرد. این هنرمند در فیلم «خون بازی» نقش مادری را ایفا کرد که از گرفتاری دخترش در دام اعتیاد رنج می‌برد و از نجات او عاجز است. بازی متفاوت زنده‌یاد فرهی در این فیلم نیز مورد توجه قرار گرفت و «خون بازی» نیز جزو آثار شاخص این هنرمند است. مرحوم فرهی از نیمه دهه ۸۰ تا اواخر دهه ۹۰ همچنان در سینما حضور داشت، اما این آثار موفقیت‌های قبلی او را تکرار نکردند. «برادرم خسرو» محصول سال ۹۴، فیلم تحسین‌شده این بازیگر در دهه ۹۰ است. دو دهه بعد از آخرین همکاری زنده‌یاد بیتا فرهی با مرحوم داریوش مهرجویی، این بازیگر سال ۹۸ جلوی دوربین آخرین ساخته مهرجویی یعنی «لامینور» رفت و نقش کوتاهی را در این فیلم بازی کرد. مرحوم فرهی آخرین‌بار اردیبهشت ۱۴۰۱ با این فیلم روی پرده سینما دیده شد.

موفقیت در قاب تلویزیون

فعالیت هنری بیتا فرهی محدود به سینما نشد و این بازیگر در سریال‌های تلویزیونی هم ایفای نقش کرد. سریال ماندگار «ولایت عشق»، مجموعه «طلسم شدگان» و «سرزمین مادری»، سه سریال شاخص و مهم کارنامه او هستند که از اواخر دهه ۷۰ تا اواخر دهه ۸۰، در آن‌های ایفای نقش کرد. زنده‌یاد فرهی در «طلسم شدگان» به کارگردانی داریوش فرهنگ بار دیگر نقش زنی ثروتمند را ایفا کرد که د ر پی خیانت همسرش به او، زندگی زناشویی نابه‌سامانی داشت. بازی تاثیرگذار بیتا فرهی در نقش «نسرین» و قصه جذاب و پرکشش این مجموعه، «طلسم شدگان» را به یکی از آثار موفق در کارنامه تلویزیونی این بازیگر تبدیل کرد. این هنرمند سال ۸۷ در فصل اول سریال «سرزمین تاریخی» اثر کمال تبریزی نیز ایفای نقش کرد. مدتی پیش در همین صفحه، به بازی مرحوم فرهی پرداختیم و نوشتیم که او به واسطه بازی درخشان خود در نقش کاراکتر متنفذ و مقتدر قصه «اقدس‌الملوک»، جزو ستاره‌های این مجموعه است. البته که این مجموعه خیلی دیر به آنتن رسید و تاخیر ۱۰ ساله در پخش «سرزمین مادری» باعث شد یکی از بهترین بازی‌های بیتا فرهی در زمان خودش دیده نشود.

دوری از تلویزیون و حضور در نمایش خانگی

دو سریال تاریخی «ایراندخت» به کارگردانی محمدرضا ورزی و «از یاد‌ها رفته» ساخته بهرام بهرامیان، آخرین آثار کارنامه مرحوم بیتا فرهی هستند که به ترتیب سال ۹۷ و ۹۸ روی آنتن رفتند. این هنرمند پس از «از یاد‌ها رفته» در سریال تلویزیونی دیگری بازی نکرد و به نمایش خانگی رفت. مجموعه «رقص روی شیشه» و «جزیره» دو مجموعه نمایش خانگی این بازیگر هستند که متاسفانه هر دو سریال نیمه‌تمام ماند. هرچند که «سرزمین مادری» سال ۸۷ تولید شده، اما از آن‎جایی که این مجموعه مهر امسال روی آنتن رفت، به این ترتیب آخرین یادگاری زنده‌یاد فرهی، تبدیل به خاطره خوبی در ذهن مخاطبان شد.

نقش را مهندسی می‌کرد

محمدرضا ورزی که سابقه فراوانی در زمینه تولید آثار تاریخی دارد، در سریال «ایراندخت» از حضور بیتا فرهی بهره برده بود. این کارگردان درباره شخصیت حرفه‌ای مرحوم فرهی می‌گوید: «من از سال‌های بسیار دور، دوست داشتم که یک همکاری با این بانوی هنرمند در کارنامه‌ام ثبت شود. توفیقی حاصل شد در سریال «ایراندخت» نقش خیلی خوبی داشتم که به ایشان پیشنهاد دادم، مطالعه کردند و پذیرفتند. بسیار لذت بردم از همکاری با ایشان و می‌توانم بگویم خانم فرهی جزو یک نسل طلایی تکرارنشدنی است، بسیار متاثر هستم.» ورزی ادامه می‌دهد: «ایشان خیلی منظم بود و کارش را بسیار دوست داشت، نقشی را که برعهده می‌گرفتند واقعا مهندسی می‌کرد و جلوی دوربین می‌آمد، با نقش ارتباط ویژه‌ای برقرار می‌کرد. کار برایش بسیار مهم بود و این طور نبود که صرفا بیاید و دیالوگی بگوید. همه دوستان پشت و جلوی دوربین خیلی ایشان را دوست داشتیم و محبوبیت و مقبولیت فراوانی داشت.»

درخشش جاودانه بیتا فرهی

محمدرضا ورزی در پاسخ به این سوال که چرا بیتا فرهی متناسب با توانایی و هنرش به جایگاه شایسته خود نرسید و قدر ندید، توضیح می‌دهد: «قدر را مردم تعیین می‌کنند. کسانی که با سینمای ایران یک انس و الفتی دارند، ناخودآگاه با نام یک سری افراد چه در قید حیات باشند و چه ممات، مانوس می‌شوند و گره می‌خورند. قطعا خانم فرهی یکی از آن‌هاست. خانم فرهی بازیگر توانمندی بود و در تاریخ سینمای ایران ثبت شد مانند خانم سوسن تسلیمی. غیر از هنر که تاج سر آفرینش است، دوران هیچ سلطنتی جاودانه نیست، یعنی هنر و هنرمند ماناست و می‌ماند. قطعا آثار خانم فرهی با مردم و نسل‌های آینده زندگی خواهد کرد، بروز و ابراز وجود خواهد داشت. این خاصیت هنرمند است و معتقدم خداوند به کسی که هنرمند است نگاه ویژه‌ای دارد. راس هنر و هنرمند، خالق هستی است که هنرمند اعظم است.»

ورزی در پایان به جایگاه فراموش نشدنی هنرمندان پس از درگذشت آن‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «جمشید مشایخی و عزت‌ا... انتظامی از بین نرفتند، محمدعلی فردین هنوز زنده است و در نسل‌های جدید زنده‌تر می‌شود و مهیاتر است. این‌ها جزو تاریخ هنر این کشور هستند و مثل ستاره می‌درخشند. حالا به این فکر کنیم که حقش را گرفت یا نگرفت، چه چیزی بالاتر از این که خداوند این نشان و مدال افتخار را در نطفه به تو واگذار می‌کند. ممکن است جبر زمانه برای برخی هنرمندان دلخوری‌هایی به وجود بیاورد، اما هنرمند قبلا حق خود را از خالقش گرفته است. اعتقاد دارم هنرمند برای زمان خودش هنرنمایی نمی‌کند و متعلق به آینده است، الان تازه آثار مرحوم علی حاتمی مورد توجه قرار گرفته، اما یادم هست حتی بعضا همکاران خودمان در زمان خودش، ایشان را بسیار اذیت می‌کردند. سرکار خانم بیتا فرهی در آسمان هنر هفتم، چون ستاره‌ای می‌درخشد و خواهد درخشید.»