"توصیه‌"هایی که "توفیق" شد

به گزارش مجله خبری نگار، مردم ایران در نخستین ماه‌های سال ۱۴۰۰ در حالی وارد قرن جدید شدند که سپهر سیاسی کشور نیز دوران جدیدی را تجربه کرد و ملت با عزم و اراده راسخ پای صندوق‌های رأی آمدند تا با تغییر وضعیت نابسامان آن روزها، مسیر جدیدی را در حوزه حکمرانی و مدیریت اجرایی باز کنند.

کارنامه عملکرد دولت قبل نشان می‌دهد کشور در بسیاری از مسائل و بخش‌ها با بحران‌های بی‌سابقه‌ای روبه‌رو بود و مردم با مشکلات عدیده اقتصادی و معیشتی دست به گریبان و از بی‌تدبیری‌ها خسته و مأیوس بودند و بر همین اساس هم در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری شرکت کردند تا به ناکارآمدی مدیران ضعیف و منفعل و شاید فرسوده پایان دهند و به دولت جدید که شعار خود را تغییر وضع موجود به نفع مردم عنوان کرده بود، پناه آورند.

۱۲ مرداد ۱۴۰۰، «سید ابراهیم رئیسی» که ۱۸ میلیون و ۲۱ هزار و ۹۴۵ رأی یعنی بیش از ۶۲ درصد آرای شرکت‌کنندگان در انتخابات را به دست آورده بود، در مقام منتخب ملت به حسینیه امام خمینی (ره) رفت تا در آیین تنفیذ رئیس‌جمهور جدید، حکم خود را از رهبر معظم انقلاب گرفته و مسئولیت اجرایی کشور را رسماً عهده‌دار شود.

رئیس‌جمهور در این مراسم، پیام مردم در انتخابات ۲۸ خرداد را پیام تحول‌خواهی، عدالت‌خواهی، مبارزه با فساد، تبعیض و بی‌عدالتی و پیام ضرورت رفع مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه دانست و گفت: پیام مردم، پیام تغییر وضع موجود بود و مردم عزیز با رأی خود از دولت برخاسته از رأی مردم خواستند که عدالت و مبارزه با فساد را تحقق بخشیم. در این انتخابات مردم به‌رغم همه دشمنی‌های دشمنان و همه شرایط بهداشتی، وضعیت کرونایی و مشکلاتی که بود، حضوری باشکوه داشتند و حماسه‌ای بزرگ خلق کردند.

میراث‌های دولت قبل به روایتِ رئیسی

آیت‌الله رئیسی در این مراسم گریزی هم به وضع موجود کشور در سال ۱۴۰۰ زد و گفت: امروز با تورم بیش از ۴۴ درصد، رشد نقدینگی ۶۸۰ درصدی، ۳ برابر شدن بدهی‌های دولت از سال ۹۴ و کسری بودجه ۴۵۰ هزار میلیاردی مواجه هستیم و شرایط اقتصادی مردم را در وضعیت مناسبی نمی‌بینیم. وضعیت مشکلات اقتصادی و فرهنگی، مسأله بیکاری و مسکن و دیگر مسائلی که امروز مردم نسبت به آن گله‌مندند، باید تغییر کند. مردم دولتی خواستند که این آسیب را جبران کند و اعتماد را به مردم بازگرداند و فاصله بین ملت و دولت را کاهش دهد. رابطه بین ملت و دولت همواره می‌تواند بسیار گره‌گشا باشد. رابطه بین ملت و دولت تاکنون بوده و از این پس نیز این رابطه خواهد بود تا به حل مشکلات کمک کند و توان ایستادگی و مقاومت در مقابل دشمنی دشمنان را ارتقا دهد.

سندی ماندگار

رئیس دولت سیزدهم با بیان اینکه آنچه مردم از دولت جدید خواستند تحول است، تصریح کرد: این تحول برای کشور اجتناب‌ناپذیر است؛ باید این تحول اتفاق بیفتد و برنامه دولت برای تحقق این تحول متکی به سند بسیار ارزشمند و ماندگار بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی است که مستند اقدامات دولت خواهد بود. در این سند وضع موجود و وضع مطلوب به خوبی ترسیم شده است؛ باید وضع موجود و مطلوب را دقیق ببینیم و فاصله وضع موجود با مطلوب را کمتر و کمتر کنیم. باید به وضعیتی برسیم که مورد انتظار مردم است و این مستلزم تحقق فراز‌های بلند بیانیه گام دوم خواهد بود. یک برنامه تحولی آنی، فوری و کوتاه‌مدت با نگاه به مسائل پیش رو تنظیم کرده‌ایم که حدود ۱۰ مسأله‌ی محوری در آن وجود دارد و دولت از امروز با آن‌ها مواجه است.

تحولی که رئیسی وعده داد، در حد شعار نماند و او در نخستین روز‌های آغاز به کار دولت، تیمی متخصص را مأمور تدوین سند تحول دولت کرد و برای آن ساختاری مشخص تعریف کرد تا روند تحول در بخش‌های مختلف اجرایی را رصد و عملکرد دستگاه‌ها را از جنبه انطباق یا انحراف از سند پایش و ارزیابی کند.

نیمی از عمر دولت گذشت

اکنون ۲ سال از روزی که رهبر انقلاب اسلامی حکم ریاست جمهوری آیت‌الله رئیسی را تنفیذ کردند، می‌گذرد؛ تنفیذی که در تاریخ ۴۴ ساله جمهوری اسلامی، ۱۳ بار انجام شده و ۸ نفر را بر صندلی ریاست جمهوری اسلامی ایران نشانده است.

در مراسم تنفیذ، رهبر انقلاب مطالباتی را از رئیس‌جمهور داشتند و در متن حکم تنفیذ سیزدهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران، مأموریت‌های ویژه‌ای برای هشتمین رئیس دولت تعیین شد و این مأموریت‌ها، خط‌مشی‌های کلی دولت آیت‌الله رئیسی در همان سال ابتدایی دولت قرار گرفت.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مراسم تنفیذ فرمودند: «در شعار‌های رئیس‌جمهور محترم، مسأله مردمی‌بودن و از مردم شنیدن و در میان مردم بودن تکرار شده است. یک توصیه این است که این را از دست ندهید؛ این چیز بسیار مهمی است. این را در واقعیت محقق کنند؛ به معنای واقعی کلمه با مردم، در کنار مردم و در میان مردم باشند. مردم یعنی همه مردم. بدون امتیاز‌های طبقاتی و گروهی. گفت‌وگوی صادقانه با مردم هم یکی از همین کار‌هایی است که به مردمی بودن دولت کمک می‌کند».

در راستای عمل به این توصیه رهبر انقلاب، دولت سیزدهم شانه به شانه با مردم همراه بود. از سرعت عمل و حضور رئیس‌جمهور، وزرای کابینه و مدیران ارشد اجرایی در محل حوادت پیش‌بینی‌نشده گرفته تا نظارت‌های میدانی و سفر‌های استانی.

بی‌بهانه با مردم

علاوه بر نظارت‌های میدانی رئیس‌جمهور، باید به سفر‌های استانی دولت‌مردان هم اشاره کرد. در دولت سیزدهم مجموع سیاست‌های اتخاذ شده، انتصابات جهادی، به‌کارگیری بدنه مردمی در مدیریت کلان کشور و استفاده از ظرفیت حلقه‌های میانی و گروه‌های مردمی و همچنین نقش‌دهی به عناصر فعال جامعه، انسجام سیاسی داخلی افزایش داشت و ارتباط بی‌واسطه با مردم از نقاط قوت دولت سیزدهم به شمار می‌رود، مصداق این موضوع همین سفر‌های مکرر، مستمر، دقیق و هدفمند رئیس‌جمهور و هیأت دولت است. ثبت رکورد ۳۱ سفر استانی تنها با گذشت یک سال از عمر دولت سیزدهم یکی از وجوه تمایز این دولت با ادوار گذشته پاستورنشینان است.

پُرکار و خستگی ناپذیر

رئیس دولت سیزدهم پس از به دست گرفتن سکان ریاست قوه مجریه تلاش کرد با حضور میدانی در استان‌های مختلف کشور، از نزدیک در جریان مشکلات قرار گیرد تا تفاوت میان مدیریت میدانی با مدیریت کارتابلی و پشت‌میزنشین را نشان دهد. دولت سیزدهم تنها دولت مختص پایتخت‌نشینان نبود و گواه این گزاره هم سفر‌های استانی آیت‌الله رئیسی و اعضای کابینه اوست.

پرچمداری مبارزه با فساد

«مبارزه با فساد» یکی از اصلی‌ترین کلیدواژه‌هایی بود که در دوران رقابت‌های انتخاباتی هم به‌عنوان مهم‌ترین شعار آیت‌الله رئیسی بار‌ها و بار‌ها از زبان او شنیده شد. تکرار این هدف از سوی رئیسی، مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز قرار گرفت؛ تا جایی که ایشان در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری سیزدهمین منتخب ملت، این مهم را مورد توجه قرار دادند و بیان کردند: «یک جنبه‌ی دیگر از مردمی بودن مبارزه با فساد است، اگر ما به معنای واقعی کلمه می‌خواهیم در کنار مردم باشیم، باید بی‌امان با فساد و مفسد مبارزه کنیم. بستر‌های فساد، زمینه‌های فساد در قوّه مجریّه تشکیل می‌شود؛ اینجا باید با فساد مبارزه کرد. این فرار‌های مالیاتی، انحصار‌های بی‌دلیل، سوءاستفاده از ارز ترجیحی، فعّالیّت‌های ناسالم سوداگرانه، قاچاق و امثال اینها، فسادهایی‌ست که باید با این‌ها به معنای واقعی کلمه مواجه شد؛ با برنامه، با پیگیری. تجربه ما در این سال‌ها نشان می‌دهد که گاهی یک کاری را با شوق و همّت و انگیزه شروع می‌کنیم، منتها در قدم دوّم، آن انگیزه قدم اوّل باقی نیست؛ این فایده‌ای ندارد. بایستی انگیزه و همّتی که انسان برای یک کار خرج می‌کند و به کار می‌برد، ادامه پیدا کند تا وقتی به نتیجه برسد».

در راستای این تأکید و توصیه رهبر انقلاب برای مبارزه با فساد اقداماتی از سوی آیت‌الله رئیسی در دولت سیزدهم اجرا شد. تشکیل کمیته‌ای با حضور رؤسای دستگاه‌های نظارتی و اطلاعاتی، ابلاغ اصول ۱۲گانه پیشگیری و مقابله با فساد اداری و اقتصادی، تعیین نماینده ویژه برای مقابله با فساد در دستگاه‌های اجرایی، تلاش برای اصلاح بستر‌های فسادزا مانند صدور مجوز‌ها و امضا‌های طلایی به ویژه از طریق فرایند دشوار، اما ضروری هوشمندسازی، ساماندهی دستگاه‌های کارتخوان، اصلاحات مالیاتی، شفافیت بانکی، حذف ارز ترجیحی و آزادسازی سواحل از جمله اقدامات دولت سیزدهم در مبارزه با فساد و رانت و تبعیض بوده است.

شناسایی فرار‌های مالیاتی

در راستای تأکید رهبر معظم انقلاب در جلوگیری از فرار‌های مالیاتی، مقابله با فرار مالیاتی به انجام رسید که راه‌اندازی سامانه مؤدیان و قانون پایانه‌های فروشگاهی توسط سازمان امور مالیاتی از جمله آن است. از دیگر راهکار‌های اجرایی سامانه سوت‌زنی سازمان مالیاتی‌ست که برای گزارش‌دهی مردم از تخلف‌ها و فرار‌های مالیاتی شرایطی فراهم شد تا مردم در چارچوب قوانین، گزارش فرار‌های مالیاتی را ارائه دهند و گزارش‌ها و اطلاعات ارسالی برای بررسی به ادارات کل امور مالیاتی مربوطه ارسال شود.

تشکیل کارگروه مقابله با فرار مالیاتی در سازمان امور مالیاتی مورد کارآمد دیگر است که بر اساس این کارگروه عملکرد واحد‌های بازرسی مالیاتی و هیأت‌های بازرسی موضوع ماده ۱۸۱ قانون مالیات‌های مستقیم مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. طبق گزارش سازمان امور مالیاتی با وجود تدابیر انجام گرفته در جهت ممانعت از فرار مالیاتی، سال گذشته ۱۰ هزار میلیارد تومان برگه تشخیص برای فرار‌های مالیاتی بزرگ صادر شده است که در همین راستا رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور با تأکید بر اینکه در طول دوره دولت سیزدهم بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی شناسایی شد، گفت: سال ۱۴۰۱ به شناسایی بی‌نظیر فرار‌های مالیاتی اختصاص یافت و ۱۴۰۲ نیز سال برخورد‌های قاطع با فراریان مالیاتی دانه‌درشت برای استیفای حقوق مردم خواهد بود.

تقویت ساختاری مبارزه با فرار مالیاتی، سازمان‌دهی مجدد واحد‌های اجرایی بازرسی و مبارزه با فرار مالیاتی و پول‌شویی در ادارات کل کشور، تعیین ۳۰ صنف برای بررسی تخصصی و ارائه روش‌های فرار مالیاتی، ساماندهی فهرست مؤدیان فاقد اعتبار مالیاتی، پالایش فهرست مؤدیان فاقد اعتبار مالیاتی موجود در تارنمای عملیات الکترونیکی مالیات بر ارزش‌افزوده از جمله اقدامات مؤثر در جهت مقابله با فرار مالیاتی بوده است. البته در کنار این راهکارها، به نظر می‌رسد افزایش نظارت و بازرسی‌های میدانی و نظارت بر کیفیت نحوه تشخیص و رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی در جهت کاهش فرار مالیاتی انجام گرفته است.

حذف ارز ترجیحی

حذف ارز ترجیحی که کلیدواژه مورد اشاره رهبر معظم انقلاب در مراسم تنفیذ بود، از سوی دولت‌مردان مورد توجه قرار گرفت و یکی از مهم‌ترین پروژه‌های دولت سیزدهم، حذف رانت‌های ناشی از ارز ۴۲۰۰ تومانی بود که به واسطه حمایت‌های بسیاری از اقشار مختلف جامعه، به‌ویژه اقشار نیازمند و متوسط به عمل آمد. چند برابر شدن یارانه‌های نقدی و مستقیم و افزایش کمک‌های اعطا شده به گروه‌های محروم جامعه، از دیگر اقدامات انجام شده در این رابطه است.

همدلی میان قوای کشور

ایجاد هماهنگی بیشتر میان قوای کشور از دیگر دستاورد‌های روی کارآمدن دولت سیزدهم است. نشست‌های همدلانه رؤسای قوای کشور، آرامشی ستودنی بر فضای کشور حاکم کرده است و این در حالی‌ست که در دولت گذشته شاهد بروز موضوعات مناقشه‌برانگیز میان دولت و مجلس یا قوه قضاییه بودیم.

فعال شدن ظرفیت‌ها

توصیه دیگر رهبر انقلاب، نگاه به ظرفیت‌ها بود؛ ایشان در این باره گفتند که ظرفیت‌های فراوانی در کشور وجود دارد؛ ما در بخش آب، در بخش نفت، در بخش معادن، در بازار گسترده‌ی داخلی، در مسأله همسایگان، در استعداد و آمادگی‌های حیرت‌آور جوانان ظرفیّت‌های فوق‌العاده‌ای داریم؛ این‌ها ظرفیّت‌های ماست.

در همین راستا معاون اجرائی رئیس‌جمهور با اشاره به استفاده از ظرفیت‌های استان‌های مختلف در جهت رونق تولید می‌گوید که در کشور حدود ۶۰ هزار پروژه نیمه‌تمام عمرانی در سه سطح شهرستانی، استانی و ملی وجود دارد که از این تعداد حدود ۲۰۰ پروژه شاخص در سطح کشور با پیشرفت بالای ۶۰ تا۷۰ درصد آغاز و در دست اقدام و بهره‌برداری قرار دارد.

پس از مراسم تنفیذ و در طی دو سال گذشته رهبر معظم انقلاب در دیدار با مسئولان دولت سیزدهم همواره بر موضوعات مختلفی همچون تبادل نظر با نخبگان، مبارزه با فساد، سیاست خارجی، افزایش تحرک در عرصه دیپلماسی و تجارت خارجی، رشد اقتصادی بدون نفت و جلوگیری از واردات بی‌رویه، کاهش وابستگی به دلار، توجه به مشارکت‌های مردمی، کمک به شرکت‌های دانش‌بنیان، عدالت‌ورزی، احیای اعتماد و امید مردم، استفاده از خِرَد جمعی و تکیه بر عقلانیت تأکید کردند و همواره توصیه‌هایی داشته‌اند که چراغ راه دولت‌مردان در پیشبرد امور بوده است.

رهبر انقلاب در کنار طرح مسائل و مشکلات و توجه دادن مسئولان و ارائه راهکار‌ها برای رفع چالش‌ها، در دیدار با آیت‌الله رئیسی و مسئولان دولت سیزدهم به توفیقات این دولت طی دو سال گذشته هم اشاره کردند که زنده کردن امید و اعتماد در مردم، سفر‌های استانی، سرعت عمل، زدودن رقابت‌های منفی از روابط بین قوا، جوانگرایی، احتراز دولت از فرافکنی و بهانه‌تراشی، رویکرد خوب در زمینه سیاست خارجی، برجسته شدن شعار‌های اسلام همچون عدالت‌طلبی، پرهیز از اشرافی‌گری، حمایت از مستضعفان، استکبارستیزی، بهره‌وری، کاهش وابستگی به صادرات نفت خام و احیای معادن از جمله این موارد است.

اکنون که دو سال از عمر دولت مردمی می‌گذرد، توصیه‌ها و تأکیداتی‌ست که در مراسم تنفیذ از سوی رهبر انقلاب بیان شد از سوی آیت‌الله رئیسی به آن‌ها جامه عمل پوشانده شد و توصیه‌ها به توفیقات دولت تبدیل شده است. رهبری در دیدار با اعضای هیأت دولت زنده کردن امید و اعتماد در مردم را از بزرگ‌ترین توفیقات دولت دانست و گفت: مجموع عملکرد دولت ــ چه شخص رئیس‌جمهور محترم، چه مسئولان در بخش‌های مختلف ــ به مردم این احساس را داد که دولت وسط میدان است، مشغول کار است، دارد تلاش می‌کند و برای آن‌ها خدمت می‌کند، می‌خواهد خدمت‌رسانی بکند؛ این امید مردم را و اعتماد مردم را تا حدود زیادی احیا کرد. در مواردی، این تلاش‌ها نتایج محسوسی هم داشت که مردم به چشم دیدند، مثل بخش سلامت، بخش‌های دیپلماسی، بعضی بخش‌های فرهنگی و ... که نتایج روشن و مشخصی هم داشته؛ بعضی از آن‌ها هم نتایجی داشته است لکن برای مردم باید این نتایج نشان داده بشود؛ نتایجی وجود داشته، منتها باید به مردم گفته بشود که این نتیجه حاصل شد، این اتفاق افتاد. در بعضی از کار‌ها هم هنوز تلاش‌ها به نتیجه نرسیده، لکن احساس می‌شود که کار دارد انجام می‌گیرد. این به نظر من بزرگ‌ترین توفیق شماست.

رهبر انقلاب همچنین بیان کرده‌اند که یک توفیق دیگری که شما پیدا کردید، این سفر‌های استانی است؛ این خیلی حادثه درخشانی است، حادثه مهمی است. اینکه ۳۱ سفر در ۱۱ ماه انجام بگیرد به سرتاسر کشور، نقاط محروم، دورافتاده، صحنه‌های کم‌نظیری اتفاق بیفتد و دیده بشود از همدلی صادقانه با مردم و نظارت میدانی به مسائل گوناگون مردم، خیلی چیز مهمی است.

ایشان همچنین خطاب به دولت‌مردان فرمودند که توفیق دیگری که شما داشتید، سرعت عمل شما در قبال حوادث پیش‌بینی‌نشده مثل سیل و مثل حوادثی‌ست که اتفاق می‌افتد. این سرعت عمل خیلی چیز مهمی است. اینکه یک جایی زلزله بشود، سیل بیاید، بلافاصله مسئولان خودشان را برسانند آنجا و بالای سر کار بایستند و کار را سامان بدهند، این خیلی چیز باارزشی است. رئیس‌جمهور محترم از سفر خارجی برگشتند، بلافاصله رفتند کرمان سراغ سیل‌زده‌ها؛ یا وزیر محترم چند روز می‌رود بالای سر یک کاری می‌ایستد؛ این‌ها مهم است. این یکی از توفیقات شماست که نشان‌دهنده همدرد بودن دولت با مردم و در میدان بودن دولت است؛ این هم یک توفیق است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مطرح کردند: توفیق دیگر، زدودن رقابت‌های منفی از روابط بین قواست؛ به نظر من این یکی از مسائل مهم است. اینکه دولت، مجلس و قوه قضائیه دائماً با هم مناقشه داشته باشند و حرف و گفت و گله و شکایت داشته باشند، چیز بدی است، ذهن مردم را آشفته می‌کند. امروز احساس می‌شود که یک توافقی، یک همدلی‌ای وجود دارد. البته این بخش، این کار، از جمله چیز‌هایی است که هم دولت، هم مجلس، باید مراقبش باشند، باید حفظش کنند؛ این شکننده است. این از جمله چیز‌هایی است که خیلی در اختیار شما نیست، به تنهایی در اختیار شما یا مجلس نیست؛ افراد می‌آیند وسط و غوغاسازی و فتنه‌سازی می‌کنند. باید سعی کنید این همدلی را، همفکری را حفظ کنید؛ هم دولت مواظب باشد، هم مجلس مواظب باشد، هم قوه قضائیه مواظب باشد؛ باید مراقبت کنید.