سبقت «موحد» از «نیکلسون» در تفسیر مثنوی معنوی

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: مراسم بزرگداشت محمدعلی موحد، نویسنده، مترجم، حقوق‌دان و مصحح، همزمان با تولد ۱۰۰ سالگی‌اش، سه‌شنبه ۲ خردادماه با حضور محمدرضا شفیعی کدکنی، آیت ا... مصطفی محقق داماد، شهرام ناظری و همچنین با سخنرانی ژاله آموزگار، حسن انوری، مصطفی ملکیان، قاسم فراست خواه و مسعود جعفری جزی در مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد.

بی‌تردید، استاد موحد را می‌توان یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های علمی، فرهنگی و ادبی معاصر دانست. دانشمندی که در زمینه‌های مختلف پژوهش‌های ماندگاری انجام داده است. به بهانه ۱۰۰ سالگی استاد محمدعلی موحد با دکتر محمدجعفر یاحقی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره آثار و جایگاه این دانشمند برجسته هم روزگارمان گفتگو کرده‌ایم.

نقش استاد موحد در ادبیات و ملی شدن صنعت نفت

دکتر محمدجعفر یاحقی، ضمن تبریک ۱۰۰ سالگی استاد محمدعلی موحد گفت: شخصیت علمی استاد موحد دارای جنبه‌های فراوانی است و او را به‌واقع می‌توان فردی جامع‌الاطراف در علم دانست. ممکن است بسیاری از هم روزگاران ما ندانند که مطالعات این شخصیت در ملی شدن صنعت نفت تا چه حد تأثیرگذار بوده است. دکتر موحد در آن زمان، کتابی بر اساس تحقیقاتی که انجام داده بود، نوشت و همان کتاب، مرجعی برای بسیاری از تصمیم‌گیرندگان درزمینه ملی شدن صنعت نفت بود. او دانشمندی متخصص در حوزه مطالعات نفتی به شمار می‌آید که امروز این جنبه علمی‌اش تا حدودی مغفول مانده و از او بیشتر به عنوان شخصیتی ادبی یاد می‌شود.

مولوی‌شناس تراز اول عصر ما

وی افزود: دکتر موحد، مولوی‌شناس برجسته و تراز اولی است که بیش از هر فردی شعر و شأن مولوی را در روزگار ما شناخته است. او سال‌ها پیش ابتدا مقالات متعددی درباره شمس و در ادامه درباره مولوی نوشت که همه این‌ها مرجع محققان و استادان دانشگاهی است. چند سال پیش نیز تفسیر جامعی از مثنوی معنوی منتشر کرد. موحد در این کتاب با توجه به دسترسی که به نسخه‌های خطی داخل و خارج کشور داشت، همچنین با توجه به آشنایی عمیق با لطافت‌های روحی و معنوی شمس و مولوی، تفسیری موثر نوشت. این تفسیر، توانست تفسیر «رینولدآلین نیکلسون» مولوی‌شناس انگلیسی را که تا امروز تفسیر او برای استادان این حوزه به‌عنوان حجت تمام‌شده به شمار می‌آمد، کنار بزند. استاد موحد در مولوی‌شناسی و عرفان دارای جایگاهی خاص است و به همین دلیل بود که با وجود این که رشته دانشگاهی‌اش زبان و ادبیات فارسی نبود، او را به عضویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآوردند.

نفر اول شورای فرهنگستان از نظر علمی

استاد یاحقی تصریح کرد: جایگاه علمی این دانشمند بزرگ عصر ما آن‌قدر برجسته است که شاید هم اکنون بتوان او را از نظر مقام علمی، نفر اول شورای فرهنگستان دانست. از همه این‌ها گذشته، شخصیت انسانی و فرهنگی
حرمت دار این استاد برجسته باعث شده هر کس با او هم‌کلام می‌شود در جاذبه شخصیتی او غرق و روحش تسخیر این اقیانوس بزرگ اخلاق و معرفت شود. با قاطعیت می‌گویم که ما از نظر علم، معرفت، اخلاق و تنوع حوزه کاری کمتر انسانی به جامعیت محمدعلی موحد داریم. این روز‌ها این چهره ماندگار فرهنگ، ادب و عرفان ایران به ۱۰۰ سالگی رسیده که این ۱۰۰ سالگی را باید بار‌ها به همه مردم ایران تبریک گفت.

شهرت جهانی استاد موحد و تفسیر مثنوی‌اش

وی درباره شهرت برون‌مرزی محمدعلی موحد در زمینه تصحیح‌های ادبی گفت: تصحیح مثنوی معنوی استاد موحد از بزرگ‌ترین افتخارات ادبی عصر ما به شمار می‌آید. این تفسیر، نه‌تن‌ها در داخل کشور بلکه در بسیاری از کشور‌ها به‌عنوان منبعی معتبر شناخته می‌شود. موحد، امروز در کشور‌های زیادی دارای جایگاه و احترام است. او با دانشمندان اروپایی، هندی و بسیاری از کشور‌ها همچنان در ارتباط است و در نظر آن‌ها که هریک حرف‌های زیادی برای گفتن در حوزه‌های مختلف دارند، این استاد ایرانی جایگاه بسیار معتبری دارد. البته این ارادت و احترام در کشور ترکیه چند ده برابر است.

یاحقی تصریح کرد: موحد به دلیل تسلط بر زبان ترکی از منابع خطی که در ترکیه درباره مولانا نوشته، بهره‌های زیادی برده است. او همچنین نسخه‌های خطی تراز اول جهان را به دلیل اعتباری که در نزد جهانیان دارد جمع‌آوری کرد تا تفسیر معتبرش را بر این اثر فاخر مولوی بنویسد. همنشینی اش با بزرگان دیگر کشور‌ها در سراسر جهان هم موضوع مفصلی است که می‌توان روز‌ها درباره آن سخن گفت. این عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی خاطرنشان کرد: محمدعلی موحد عارفی است که به زندگی امروز خو گرفته و در میان ما نفس می‌کشد و همه ما باید او را الگویی برای خود در همه زمینه‌ها قرار دهیم. ما امروز به شدت به شخصیت‌های بلندآوازه و بزرگ‌منشی مانند استاد موحد نیازمند هستیم.