موفقیت تاریخی راست‌افراطی در انتخابات اسرائیل؛ دلایل و زمینه‌ها

به گزارش مجله خبری نگار به نقل از الوقت؛ پیروزی قاطع نتانیاهو در انتخابات پارلمانی اخیر رژیم صهیونیستی، پس از یک دوره بحران سیاسی داخلی که به چهار بار سقوط کابینه‌ها و انحلال پارلمان انجامید، علاوه بر اینکه توانست او را مجدداً به قدرت بازگرداند در حالی که کمتر کسی فکر می‌کرد بتواند از زیر بار اتهامات و پرونده‌های قضایی که برای او تشکیل شده کمر راست کند، همچنین موفقیت درخشانی برای راست افراطی به دست داد که در دو دهه اخیر بی سابقه بود. برای اولین بار در تاریخ اسرائیل، احتمالاً دولت عمدتاً از احزاب مذهبی تشکیل خواهد شد و ۳۳ کرسی در ائتلاف پیش بینی شده ۶۴ نفره به حزب صهیونیسم مذهبی، شاس و یهودیت متحد تورات اختصاص خواهد یافت که دو کرسی بیشتر از لیکود است.

اما این موفقیت برای احزاب راست افراطی که بتوانند به تنهایی کابینه را تشکیل دهند را نباید محصول چند ماه مبارزه انتخاباتی دانست بلکه با نگاهی به نتایج حاصله از انتخابات‌های رژیم صهیونیستی می‌توان چنین برداشت کرد که گسترش راستگرایی به مرور بر عرصه تحولات سیاسی و اجتماعی سرزمین‌های اشغالی سایه انداخته است و ایدئولوژی این احزاب با استقبال عمومی شهروندان این رژیم مواجه می‌شود؛ ایدئولوژی‌ای با تفسیر‌های ارتودکس از صهیونیسم مذهبی، یکپارچه‌سازی دولت – ملت اسرائیل بر پایه نژاد واحد یهودی، به حاشیه راندن جامعه اعراب داخلی به عنوان متحد دشمن، میلیتاریزه کردن مسأله امنیت، شهرک‌سازی همیشگی و ...

این در حالی است که با رشد این گرایشات (اگرچه در پاره‌ای از این موضوعات حیاتی برای صهیونیست‌ها همانند شهرک سازی‌ها و جنگ با غزه احزاب میانه و چپ نیز مواضع مشابهی با راست‌گرایان داشته اند) احزاب میانه و چپ به طور مداوم در انتخابات‌ها به حاشیه رفته اند. برای مثال حزب مرتز از جناح چپ، در این دوره به دلیل نرسیدن به حد نصاب لازم به کنست راه نیافت و به سه دهه نمایندگی سیاسی آن از زمان تشکیل آن در سال ۱۹۹۲ پایان داد.

حزب کارگر، که زمانی یک حزب حاکم در اسرائیل بود، از انتخابات سال ۲۰۰۹ تاکنون رو به سقوط بوده و در این دور نیز با کسب چهار کرسی، اندکی بیش از حد نصاب ۳.۲۵ درصد را به دست آورد.

حزب باسابقه کادیما از جناح میانه مثال دیگری است که می‌توان آورد. حزبی که در سال ۲۰۰۶ با رهبری ایهود اولمرت قدرت را دردست داشت و در انتخابات سال ۲۰۰۹ نیز بیشترین کرسی‌ها (۲۸) را به دست آورد، در انتخابات سال ۲۰۱۳ دچار انشعاب شد و به سختی موجودیت خود را حفظ کرد، اما در انتخابات بعدی در سال ۲۰۱۵ حتی شرکت نکرد.

شاید این واقعیت که جامعه صهیونیستی به سمت رشد تمایلات راستگرایانه در حال حرکت است همان موضوعی است که موجب شد تا نتانیاهو با وجود گرفتار شدن در باتلاق سیاسی، اما همچنان امیدوارانه به بازگشتی ناباورانه دلبسته بود. اما ریشه‌ها و زمینه‌های ترویج این گرایشات راستگرایانه در جامعه صهونیستی را باید در کجا جستجو کرد؟
‌

می‌توان شاخصه‌های اصلی رشد راستگرایی در جامعه را در کلیدواژه‌های خلاصه شعار‌های انتخاباتی این گروه‌ها در هفته‌های اخیر مشاهده کرد. «ما امنیت را باز می‌گردانیم، هزینه‌های زندگی را کاهش می‌دهیم، دایره صلح را بیش‌تر گسترش می‌دهیم، اسرائیل را به عنوان یک قدرت در حال ظهور در میان ملت‌ها باز می‌گردانیم».

امنیت برای اسکنان اراضی اشغالی و به طور کلی جامعه صهیونیستی و یهودی یک مطالبه و کمبود تاریخی محسوب می‌شود چه به واسطه روایت‌سازی‌های ایدئولوژی صهیونیسم از سرنوشت تاریخی قوم یهود که پر از ترس و آوارگی و کشتار (هولوکاست) تبلیغ می‌شود، چه به واسطه انزوای تاریخی منطقه‌ای رژیم پس از تأسیس آن که با جنگ‌های مختلف همراه بوده و چه به دلیل درگیری تاریخی با فلسطینیان و قدرت روبه رشد نظامی و سیاسی مقاومت فلسطین که ضریب امنیتی رژیم را به شدت کاهش داده است.

در این بین احزاب راستگرا همواره اولاً مسأله امنیت را در کانون شعار‌ها و اهداف سیاسی خود قرار می‌دهند و ثانیاً ناکامی‌های رژیم در مواجهه با چالش‌های امنیتی را به دیگر مسائل مهم داخلی و خارجی پیوند می‌زنند همانند شهرک‌سازی، مذاکرات صلح با فلسطینیان، توافق گازی با لبنان، مسائل اقتصادی و...

به طور مثال این احزاب قبلاً برنامه‌هایی را برای معکوس کردن اصلاحات اعمال شده توسط دولت بنت- لاپید و ایجاد تغییرات جدید برای تقویت کنترل ارتدکس مذهبی بر قوه قضاییه ارائه کرده‌اند. یکی از خواسته‌های راستگرایان جلوگیری از هرگونه حق ادعای شکایت شهروندان فلسطنیی برای اعاده حقوق در مورد خراب شدن خانه هایشان توسط شهرداری‌ها و آوارگی می‌باشد و یا جلوگیری از تعقیب قضایی سربازانی که مرتکب جنایت می‌شوند.

افزایش شهرک‌سازی‌ها تا تصرف کامل کرانه باختری و یهودی سازی بیت المقدس و بیرون کردن جامعه فلسطینی از سرزمین‌های اشغالی پاسخی است که این جریانات برای حل نهایی مسائل امنیتی ارائه می‌کنند. بن گویر، که ازین پس متحد اصلی نتانیاهو خواهد بود، مردی با سابقه نژادپرستی است که چند هفته پیش، در جریان تظاهرات در منطقه شیخ جراح در بیت المقدس شرقی، اسلحه‌ای را بیرون آورد، آن را به سوی فلسطینی‌ها تکان داد و فریاد می‌زد: «ما صاحبخانه‌های اینجا هستیم، یادتان باشد، من صاحبخانه شما هستم». در روز‌های اخیر، این سیاستمدار راستگرای افراطی گفته که می‌خواهد به عنوان وزیر امنیت داخلی خدمت کند تا تأثیر قابل توجهی بر وضعیت بر زندگی عرب‌ها بگذارد.

در حالی که اوضاع امنیتی رژیم با قیام مردم در کرانه باختری و رشد گروه‌های مقاومت در این منطقه و احتمال گسترش انتفاضه به عمق سرزمین‌های ۱۹۴۸ به شدت نامساعد است این تفاسیر مبتنی بر در پیش گرفتن سیاست مشت آهنین و عدم دادن هرگونه امتیاز امتیاز ارضی بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد.

موضوع دیگر درخواست راستگرایان مربوط به یهودی سازی کامل قدس شریف است. آن‌ها خواستار آزادی کامل نماز برای یهودیان در کوه معبد در بیت المقدس هستند، مکانی که یکی از مقدس‌ترین مکان‌ها یهودیان است. تاکنون عبادت‌های یهودیان در این منطقه برای جلوگیری از درگیری با مسلمانان به صورت کنترل شده بوده است، اما صهیونیست‌ها بویژه با آمدن راست افراطی به قدرت خواهان ورود بدون محدودیت یهودیان هستند که در راستای شعله‌ور کردن تنش‌ها در منطقه صورت می‌گیرد تا سرکوب بیشتر و شدیدتر فلسطینیان در کرانه باختری را سبب شود.

مسأله اقتصادی از دیگر موارد مهم زمینه ساز تغیییرات سیاسی اخیر در انتخابات رژیم صهیونیستی بوده است. تورم در ژوئیه به بالاترین حد در ۱۴ سال گذشته یعنی ۵.۲ درصد رسید. اسرائیلی‌ها، مانند بسیاری از کشور‌های جهان، فشار مالی ناشی از جنگ در اوکراین و سایر عوامل اقتصادی جهانی را احساس می‌کنند. "رهایی اسرائیل از بحران" عنوان طرح اقتصادی بود که در ۳ اوت توسط رهبر جناح راستگرا و نخست وزیر سابق بنیامین نتانیاهو ارائه شد. نتانیاهو از افزایش شدید هزینه‌های زندگی در ماه‌های اخیر برای حمله به دولت یائیر لاپید استفاده کرده بود از ارائه یک جایگزین خبر داد. او بر روی سابقه وزارتی خود به عنوان وزیر اقتصاد در سال ۲۰۰۳ تأکید کرد که توانسته بود اسرائیل را از یک بحران بزرگ اقتصادی نجات دهد. بر اساس گزارش رسانه‌ها قیمت بنزین در ماه‌های گذشته به رکورد تاریخی خود یعنی ۸.۲۵ شکل در هر لیتر رسیده است. ماه گذشته نیز اداره مرکزی آمار اسرائیل اعلام کرد که قیمت مسکن همچنان به سطح بی سابقه‌ای افزایش می‌یابد و ۱۵.۹ درصد نسبت به سال گذشته جهش یافته است و نمونه‌های دیگری نیز وجود دارد.

تنش‌های اقتصادی در حالی است که راستگرایان صهیونیست دولت لاپید را به دلیل ناکامی در حفظ منافع (توسعه طالبانه) رژیم در اختلافات گازی با لبنان مورد سرزنش قرار می‌دهند. توافقنامه دریایی که با میانجیگری ایالات متحده و به تازگی در ۲۷ اکتبر بین اسرائیل و لبنان امضا شد به مناقشه ارضی در لبه شرقی دریای مدیترانه پایان داد و توافقی را در مورد خطوط مرزی توسعه گاز و نفت در منطقه ایجاد کرد.

این توافقنامه به رغم انتقادات نتانیاهو مبنی بر اینکه باید در کنست تصویب شود، امضا شد و در طول مبارزات انتخاباتی راست افراطی خواستار لغو این توافق شدند.

در مجموع از موارد فوق می‌توان اینگونه برداشت کرد که رشد راستگرایی در اسرائیل در بستری از بحران‌های امنیتی (داخلی و خارجی) و اقتصادی و سیاسی و اجتماعی روی داده است که خود هماند یک چرخه بازتولید بحران‌ها عمل می‌کند.