توافق برجام پشت کدام موانع مانده است؟

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: تا چه اندازه توافق برجام میان ایران و آمریکا در دسترس است؟ این سوال کلیدی گمانه زنی‌های بسیاری را برانگیخته است. گرچه نگارنده دسترسی به اطلاعات محرمانه یا حتی نیمه محرمانه هم ندارد و آن چه که از سال ۱۳۸۱ تاکنون درباره پرونده سازی هسته‌ای علیه ایران، نوشتم یا مصاحبه کردم محصول پژوهش هایم روی اخبار و اطلاعات کشف شده بوده است؛ بنابراین می‌تواند تحلیل من براساس اطلاعات اشتباه باشد، اما مدعی هستم آن چه که تحلیل می‌کنم بر اساس منافع ملی و به دور از جناح گرایی علیه این یا آن است.

اکنون نیز واقعیت این است که طرف ایرانی به صورت روشن دنبال آن است که اگر توافق شود آمریکا بار دیگر به بهانه جدید تحریم‌ها را برنگرداند یعنی نوعی تضمین برای آینده توافق که آمریکا زیر بار نمی‌رود، چون اصولا چنین تضمینی را امکان پذیر نمی‌داند نکته دوم ایران دنبال منافع روشن اقتصادی از برجام و معتقد است برجام نتوانسته منافع اقتصادی برای ایران داشته باشد، زیرا سایه تحریم‌ها اعم از اولیه و ثانویه همچنان بر روند تحولات افکنده شده است پس آمریکا باید بپذیرد که حداقل تحریم‌هایی که ترامپ وضع کرده است لغو یا اجرای آن به حالت تعلیق درآید.

آمریکا این بخش را محدود کرده به تحریم‌های مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای ایران در چارچوب برجام، آن هم حاضر به لغو آن نیست بلکه می‌خواهد طبق روال قبلی فقط اجرای آن تحریم‌ها با فرمان رئیس جمهور آمریکا هر ۱۸۰ روز تعلیق شود نکته بعدی بحث خروج سپاه از لیست تروریسم است که آمریکا آن را خارج از برجام می‌داند و مدعی است اگر قرار باشد در این باره بحث شود باید ایران هم بپذیرد که درباره توقف پیگیری محاکمه افراد دخیل در به شهادت رساندن سردار سلیمانی تعهد بدهد. بحث بعدی درباره لغو تحریم‌ها علیه قرارگاه خاتم الانبیاست که آمریکا این را هم نپذیرفته است. به نظر می‌رسد هر دو طرف مایل به توافق با شرایط خودشان هستند و بر اساس تحلیل شرایط موجود تصور می‌کنند می‌توانند با چانه زنی بیشتر امتیاز کمتر بدهند و در مقابل امتیاز بیشتری به دست آورند.

این مسئله به نحو آشکاری تحت تاثیر جنگ روسیه در اوکراین قرار گرفته است، زیرا جهان شاهد شکل گیری موازنه جدیدی در عرصه قدرت و نظم بین المللی است. در این موقعیت ایران و آمریکا به عنوان دو طرف اصلی مذاکرات سعی دارد در عرصه افکار عمومی خود را اهل منطق و مذاکره نشان دهد و طرف مقابل را عامل به نتیجه نرسیدن مذاکرات معرفی کند. در این مرحله آژانس بهانه‌ای مبنی بر پیدا شدن ذرات بسیار کم اورانیوم غنی شده زیر ۵ درصد در ۳ مرکز اعلام نشده پیدا کرده و موجب شده است که در عمل آمریکا و اسرائیل بتوانند از این سوژه برای فشار جدید روی ایران استفاده کنند. یعنی آمریکایی که به دلیل خروج از برجام در انزوای بین المللی قرار گرفت به طوری که دو بار در تصویب قطعنامه علیه ایران ناکام ماند و فقط دومینیکن از آمریکا حمایت کرد و ۹ کشور عضو شورای امنیت نزدیک به آمریکا رای ممتنع دادند، امروز متاسفانه بهانه پیدا شده در آژانس موجب می‌شود آمریکا و اتحادیه اروپا با هم بتوانند ۳۰ کشور از ۳۵ کشور شورای حکام را با خود همراه کنند. در این شرایط است که بنده پیشتر نیز نوشتم که باید ایران به هر شکل ممکن این بهانه را از دست آژانس بگیرد همچنان که در سال ۱۳۸۶ توانست تحت مدالیته پرونده شش سوال مهم‌تر را ببندد.