خودرو‌های ارزان‌تر آلایندگی بیشتری دارند

به گزارش مجله خبری نگار، پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد خودرو‌های ارزان‌قیمت، به‌طور قابل‌توجهی آلاینده‌های سمی‌تری نسبت به خودرو‌های گران‌تر تولید می‌کنند؛ یافته‌ای که رابطه مستقیم و نگران‌کننده‌ای میان توان مالی خانوار‌ها و کیفیت هوای محلی برقرار می‌کند.

این مطالعه با استفاده از بیش از ۵۰ هزار اندازه‌گیری میدانی انجام شده و نشان می‌دهد هر خودرو هنگام حرکت واقعی در خیابان، چه میزان آلایندگی منتشر می‌کند. نتیجه، تصویری روشن از پیوند «قیمت خودرو و میزان آلودگی» در خیابان‌های پرتردد شهر‌ها است.

ارزان‌ترها، آلاینده‌تر هستند

این تحقیق به سرپرستی دکتر امید غفاری‌پسند، پژوهشگر دانشگاه بیرمنگام در حوزه آلایندگی خودرو‌ها انجام شده است. تمرکز اصلی تحقیقات او بر این است که چگونه فناوری‌ها و سیاست‌های حمل‌ونقل بر هوایی که مردم در شهر‌ها تنفس می‌کنند، اثر می‌گذارد.

مطالعه جدید، داده‌های بیرمنگام را با ارزش روز خودرو‌ها در بازار تطبیق داد. با مقایسه آلایندگی خروجی خودرو‌ها براساس قیمت، مشخص شد چگونه سطوح آلودگی میان ارزان‌ترین و گران‌ترین خودرو‌ها جابه‌جا می‌شود.

در این بررسی از روش سنجش از راه دور (Remote Sensing) استفاده شد؛ دستگاهی لیزری که بالای جاده نصب شده و بدون تماس با خودرو، گاز‌های خروجی هر خودرو را در حین عبور ثبت می‌کند. سپس، هر خودرو براساس استاندارد آلایندگی اروپایی (EURO) دسته‌بندی شد.

نتایج نشان داد در میان خودرو‌های دیزلی، مدل‌های گران‌تر حدود ۴۰ درصد کمتر از ارزان‌ترین مدل‌ها «آلاینده‌های نیتروژنی» تولید می‌کنند.

در مقابل، ارزان‌ترین دیزلی‌ها تا ۵۰ درصد بیشتر از خودرو‌های میان‌قیمت، آلایندگی نیتروژنی دارند؛ حتی وقتی هر دو گروه دارای یک استاندارد رسمی برابر باشند.

در خودرو‌های بنزینی نیز افزایش قیمت با کاهش آلودگی همراه است، اما این تغییر بسیار کمتر از نمونه‌های دیزلی است. همچنین در ذرات معلق بسیار ریز، اختلاف محسوسی نسبت به قیمت دیده نمی‌شود.

این سنسور‌ها گاز‌هایی مانند دی‌اکسید نیتروژن (NO₂) را ثبت کردند؛ آلاینده‌ای که می‌تواند ریه را ملتهب کرده و با حملات آسم، بیماری‌های قلبی و کاهش طول عمر ارتباط دارد. ذرات معلق نیز می‌توانند تا عمق ریه نفوذ کرده و به سلامت انسان آسیب جدی بزنند.

خودرو‌های هیبریدی نیز از نظر آلایندگی نیتروژنی بین بنزینی و دیزلی قرار گرفتند. تعداد کمتر خودرو‌های هیبریدی در نمونه‌گیری، باعث شده الگوی مشخصی از رابطه قیمت و آلودگی آنها به‌دست نیاید.

عدالت محیط زیستی زیر سؤال

خودرو‌های ارزان‌تر معمولاً توسط اقشار کم‌درآمد خریداری می‌شوند. به بیان دیگر، افرادی که توان خرید خودرو‌های نو و پاک‌تر را ندارند، ناخواسته آلاینده‌ترین خودرو‌های موجود را وارد خیابان‌های محل زندگی خود می‌کنند.

پروفسور پوپ، متخصص آلودگی هوا، می‌گوید: «شواهد واضحی وجود دارد که قیمت خودرو شاخص معتبری برای سطح آلایندگی آن است. خانوار‌های کم‌درآمد بیشتر از هر گروهی احتمال دارد مالک خودرو‌های قدیمی، ارزان و پرآلاینده باشند.»

به گفته دکتر غفاری‌پسند، این یافته‌ها ضرورت تدوین سیاست‌های هدفمند برای مقابله با نابرابری زیست‌محیطی را یادآور می‌شود؛ چرا که جوامعی با منابع کمتر، معمولاً در معرض بالاترین سطح آلودگی قرار می‌گیرند.

سیاست‌گذاری بر اساس هزینه

وابستگی شدید آلودگی به قیمت خودرو نشان می‌دهد قوانین مبتنی بر فقط سن خودرو یا استاندارد آلایندگی رسمی می‌توانند بسیاری از خودرو‌های واقعاً آلاینده را نادیده بگیرند. دو خودرو ممکن است دارای یک استاندارد یورو باشند، اما در عمل نمونه ارزان‌تر به‌مراتب آلاینده‌تر باشد.

پژوهشگران پیشنهاد می‌دهند دولت‌ها به‌جای محدودیت‌های سخت، سیستم مالیاتی هوشمند طراحی کنند که مردم را به سمت خرید خودرو‌های پاک‌تر سوق دهد، بدون آنکه اقشار کم‌درآمد را در تله خودرو‌های آلاینده قدیمی نگه دارد.

راهکار‌های تکمیلی شامل:طرح‌های اسقاط و پرداخت تشویقی، کمک‌هزینه تعمیر خودرو‌های قدیمی، بازرسی‌های سختگیرانه‌تر و شکاف آلودگی میان محلات هستند.

در بسیاری از کشورها، محلات کم‌درآمد در مجاورت جاده‌های پرتردد یا مسیر‌های تردد کامیون‌ها قرار دارند. تحقیقات در آمریکا نشان می‌دهد این مناطق، بیشترین مواجهه با آلاینده‌های ذرات معلق را دارند.

مطالعات نشان داده‌اند که کاهش هدفمند آلودگی در این محلات، می‌تواند با کاهش محدود میزان آلایندگی، تفاوت بزرگی در سلامت شهروندان ایجاد کند.

ترکیب این سیاست‌ها با داده‌های مربوط به «کدام محدوده قیمتی آلاینده‌ترین خودرو‌ها را تولید می‌کند» می‌تواند به تدوین قوانینی کارآمدتر و عادلانه‌تر کمک کند.

پیامد‌ها برای شهر‌ها و رانندگان

برای رانندگان، این نتایج یادآور آن است که قیمت خودرو فقط بخشی از هزینه واقعی آن برای جامعه است. یک خودروی دست‌دوم کمی گران‌تر ممکن است در طول عمر خود، آلودگی بسیار کمتری تولید کند.

برای دولت‌های شهری نیز این مطالعه نشان می‌دهد که پایش آلایندگی واقعی خودرو‌ها در خیابان می‌تواند راهی دقیق‌تر برای مدیریت کیفیت هوا باشد. سیستم‌های سنجش جاده‌ای نظیر EDAR می‌توانند خودرو‌های پاک را از آلاینده‌های شدید در ترافیک واقعی تفکیک کنند.

این تحقیق نشان می‌دهد در روند جهانی حرکت به سمت حمل‌ونقل پاک، یک واقعیت نگران‌کننده وجود دارد: افرادی که کمترین توان مالی برای خرید خودرو‌های پاک‌تر را دارند، بیشترین سهم را در آلودگی محله‌های خود تحمل می‌کنند.

این مطالعه در نشریه Journal of Cleaner Production منتشر شده است.