«کریدور ارس»؛ پاسخ ایران به سناریوی زنگزور

به گزارش مجله خبری نگار، در تحولات اخیر مربوط به «کریدور زنگزور»، این مسئله از منظر حقوق بین‌الملل، بازتابی از یک اصل تغییرناپذیر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است که مبتنی بر احترام بی‌قید و شرط به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشور‌ها است این موضع، سنگ بنای هرگونه تحلیل و اقدام ایران در ارتباط با کریدور زنگزور است.

منظور از کریدور زنگزور، مسیری است که جمهوری آذربایجان قصد دارد از طریق خاک ارمنستان، به نخجوان متصل شود، در این مسئله برای جمهوری اسلامی ایران، هرگونه تغییر در مرز‌ها یا ایجاد کریدور، تنها در صورتی مشروع و قانونی است که با رضایت کامل و حاکمیت دولت متقابل (ارمنستان) انجام شود. بنابراین، هر اقدامی خارج از این چارچوب، نه تنها نقض قوانین بین‌الملل، بلکه عبور از یک خط قرمز اساسی که اساس فکری و سیاست‌گذاری ایران محسوب می‌شود.

جمهوری اسلامی ایران همواره بر اصول «حاکمیت ملی» و «تمامیت ارضی» به عنوان پایه‌های نظام بین‌الملل تأکید داشته است. ایجاد کریدوری در خاک ارمنستان بدون رضایت این کشور، نقض آشکار این اصول و در تعارض کامل با مواضع ثابت ایران در صحنه بین‌المللی است. ایران هرگونه توافق تحت فشار و اجبار را نامشروع می‌داند، چرا که بر اساس قطعنامه ۲۶۲۵ مجمع عمومی ملل متحد، هیچ تحصیل قلمرویی با استفاده از زور به رسمیت شناخته نخواهد شد.

جمهوری اسلامی ایران با درک حساسیت‌های منطقه‌ای، راهکار‌های مبتنی‌بر قانون و همکاری را برای خروج از این بحران می‌تواند پیشنهاد کند مانند تقویت دیپلماسی سه‌جانبه که ایران می‌تواند نقش یک میانجی فعال و معتمد را ایفا کند و بستری برای گفت‌و‌گو فراهم آورد، به طوری که حفظ حاکمیت ارمنستان در کانون هرگونه توافقی قرار گیرد، همچنین پیشنهادی که بررسی امکان استفاده از ظرفیت‌های ترانزیتی که از کشور‌های دیگری مانند ایران نیز عبور کند و همزمان به نیاز‌های ارتباطی منطقه و هم به توسعه اقتصادی و ثبات همه کشور‌های درگیر در این ماجرا نیز این راه حل کمک کرده و حل می‌شود و تأکید بر دیپلماسی محیط زیست که ایران با ارائه مستندات علمی، بر ضرورت حفظ سلامت رودخانه ارس در ارتباط با کریدور کلاله _ جلفا به عنوان یک میراث مشترک زیست‌محیطی تأکید کند و همکاری منطقه‌ای در این زمینه را پیشنهاد دهد و با تکیه بر چارچوب‌های حقوق بین‌الملل که استفاده از ابزار‌های حقوقی بین‌الملل برای تضمین اینکه هر راه‌حلی در چارچوب قوانین بین‌المللی و با رضایت تمام طرف‌ها اتفاق افتد.

نقش‌آفرینی ایران در این ماجرا، بر پایه دفاع از این اصول و پیشنهاد راهکار‌های سازنده، می‌تواند نقشه راهی برای استقرار یک نظم پایدار و عادلانه در منطقه قفقاز باشد

در نهایت با سوالی مهم می‌توان مواجه شد؛ آیا زنگزور، به ابزار جدیدی برای قدرت‌های بزرگ در بازی بزرگ قفقاز تبدیل می‌شود؟ و در این میان، سهم هریک از بازیگران جهانی از این تغییر معادلات چیست؟