مولایی: هنوز مکانیسم ماشه اجرایی نشده است

یک تحلیلگر امور بین‌الملل درباره طرح مکانیسم ماشه از سوی طرف‌های اروپایی برجام می‌گوید: برخلاف آنچه برخی رسانه‌ها در ایران مطرح می‌کنند، اکنون ما در مرحله مکانیسم ماشه قرار نداریم. اگر یکی از طرف‌های برجام، از چگونگی اجرای سازوکار حل اختلاف به شورای امنیت سازمان ملل، مبنی بر اینکه ایران نقض بنیادین تعهدات برجامی داشته شکایت کند؛ مکانیسم ماشه اجرا می‌شود.

یوسف مولایی، تحلیلگر سیاسی درباره طرح مکانیسم ماشه برای حل اختلاف برجام در شرایط کنونی کشور می‌گوید: ابتدا باید به این نکته توجه داشت که اروپایی‌ها تأکید دارند هدف آنها از راه‌اندازی این مکانیسم، نه خروج از برجام بلکه احیای آن است. بنابراین، برخلاف آنچه برخی رسانه‌ها در ایران مطرح می‌کنند، در حال حاضر ما در مرحله مکانیسم ماشه قرار نداریم.

وی ادامه می‌دهد: ازنظر من بهره‌گیری از مکانیسم حل‌وفصل در برجام با مکانیسم ماشه که در ماده ۳۷ برجام به آن اشاره‌شده، متفاوت است. این مکانیسم زمانی طرح می‌شود که یکی از امضاکنندگان برجام، از چگونگی اجرای سازوکار حل اختلاف به شورای امنیت سازمان ملل، مبنی بر اینکه ایران نقض بنیادین تعهدات برجامی داشته است، شکایت کند. در این صورت، اصطلاحاً  گفته می‌شود ماشه را کشیده‌اند؛ سازوکاری در ماده ۳۷  پیش‌بینی‌شده است، به این معنا که برای ادامه تعلیق تصمیم‌گیری نخواهد گرفت؛ چراکه حداقل کشور شاکی از این وضعیت رأی مثبت به ادامه تعلیق تحریم‌ها نخواهد داد. در این شرایط، ایران به شکل خودکار به دوران پیش از برجام بازخواهد گشت.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با تأکید بر اینکه در شرایط فعلی نباید گفت اروپایی‌ها مکانیسم ماشه را به کار بسته‌اند، می‌افزاید: اروپایی‌ها معتقدند در شرایط فعلی، برای حل اختلاف باید ایران به مذاکرات بازگردد. به این معنا که کمیسیون مشترک تشکیل جلسه دهد و مشخص شود ایران به تعهدات برجامی خود پایبند بوده است یا نه. اگر این کمیسیون طی ۱۵ روز تصمیم‌گیری نکند یا نتواند به اختلاف پایان دهد، موضوع به وزرای خارجه کشورها ارجاع می‌شود و در صورتی که آنها نیز به نتیجه نرسند، موضوع به هیأت مشورتی ارجاع می‌شود. سرانجام، در صورت بی‌نتیجه ماندن همه این راهکارها، کشور ناراضی به شورای امنیت شکایت می‌کند.

وی در همین راستا می‌افزاید: اگر شورای امنیت مورد شکایت را از مصادیق عدم پایبندی تشخیص دهد، مکانیسم ماشه فعال خواهد شد.

بازگشت به قطعنامه ۱۹۲۹ درباره مسائل موشکی سختگیرانه‌تر است

مولایی درباره اینکه ایران و کشورهای اروپایی عضو برجام برای حل اختلاف چه باید بکنند، می‌گوید: امیدوارم ایران سیاستی اتخاذ نکند که منجر به اجماع جهانی به نفع آمریکا شود؛ چراکه به ضرر ایران است. ایران تحت هر شرایطی باید پای برجام بایستد، زیرا مضرات خروج از آن برای ایران بیش از سایر طرف‌هاست.

وی با تأکید بر اینکه اگر طرف‌های اروپایی برجام به سمت آمریکا متمایل شوند، مدیریت پیامدهای این پرونده برای ایران دشوار است، تصریح می‌کند: تحریم‌های شورای امنیت برای سایر کشورها الزام‌آور است و همه کشورها مکلف به اجرای آن هستند.  بعلاوه، برخی قطعنامه‌ها ازجمله قطعنامه ۱۹۲۹ درباره فعالیت موشکی به‌مراتب سخت‌گیرانه‌تر از قطعنامه ۲۲۳۱ است.

این تحلیلگر امور بین‌الملل ادامه می‌دهد: ازاین‌رو، به نفع ایران است که برجام را حفظ کند. علاوه براین، ایالات‌متحده نباید بتواند علیه ایران فضاسازی کند و ما را تهدیدی برای صلح و امنیت جهانی معرفی کند. در این صورت، احتمال بازگشت قطعنامه‌های ۱۶۳۶ ، ۱۷۳۷ ، ۱۸۳۵ ، ۱۹۲۹ وجود دارد که به‌مراتب سخت‌گیرانه‌ترند؛ چراکه فضای سیاسی سنگینی بر  ایران حاکم می‌شود. زیرا آمریکا در این شرایط تلاش خواهد کرد ایران را عامل بی‌ثباتی سیاسی در جهان معرفی کند که مدیریت آن به‌شدت دشوار خواهد بود. 

مکانیسم ماشه ازجمله سازوکارهایی است که برای رسیدگی به اختلاف در برجام پیش‌بینی شده است. این سازوکار در بندهای ۳۶ و ۳۷ ذکر شده است و زمانی‌که یکی از طرف‌های برجام، اعتراض کند که طرف مقابل، به برجام پای‌بند نبوده است، فعال می شود. اگر این اعتراض و اختلاف به‌ترتیب، در کمیسیون مشترک برجام، در سطح وزیران خارجی و در کمیسیون داوری سه‌نفره حل نشود، شکایت طرف معترض در شورای‌امنیت سازمان ملل مطرح می‌شود. به این ترتیب، ادامه لغو تحریم‌های پیش‌از برجام علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل به رای گذاشته می‌شود؛ اگر اعضای این شورا به ادامه تعلیق تحریم‌ها رأی ندهند، تحریم‌های پیش‌از برجام علیه ایران مجدد اجرایی می‌شود.

منبع: ایرنا