علت و روش‌های درمان بی اختیاری مدفوع چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار،این عارضه روی کیفیت زندگی فرد تاثیر بسیار بدی می‌گذارد که بسیار ناراحت کننده است، اما خوشبختانه می‌توان آن را با برخی روش‌های پزشکی درمان کرد.

بی اختیاری مدفوع چیست؟

بی اختیاری مدفوع شامل دفع غیر ارادی مدفوع است که می‌تواند از دفع به ندرت غیر ارادی مقادیر اندکی مدفوع تا از دست دادن کامل کنترل مدفوع متغیر باشد.

برخی افراد مبتلا به این وضعیت میل به اجابت مزاج دارند، اما نمی‌توانند منتظر بمانند تا به دستشویی برسند. برخی دیگر نیز بدون این که احساس دفع مدفوع داشته باشند اجابت مزاج کرده و آن را احساس نمی‌کنند.

علت بی اختیاری مدفوع

کنترل طبیعی روده به عملکرد درست موارد زیر بستگی دارد:

عضلات لگن

راست روده که بخشی از انتهای تحتانی روده بزرگ است

عضلات اسفنکتر مقعد که ماهیچه‌های مقعد هستند

سیستم عصبی

آسیب به هر یک از این نواحی می‌تواند به بی اختیاری مدفوع منجر شود.

برخی علل شایع بی اختیاری مدفوع عبارتند از:

۱. نهفتگی مدفوع

یبوست مزمن می‌تواند به نهفتگی مدفوع منجر شود و زمانی اتفاق می‌افتد که مدفوع سفت در راست روده گیر کند. مدفوع می‌تواند اسفنکتر را کشیده و ضعیف کند که در نتیجه آن ماهیچه‌ها نمی‌توانند عبور طبیعی مدفوع را متوقف کنند.

یکی دیگر از عوارض نهفتگی مدفوع، نشت مواد مدفوع مایع از طریق مقعد است.

۲. اسهال

اسهال نتیجه مدفوع شل یا مایع است که می‌تواند باعث نیاز فوری به اجابت مزاج شود. این نیاز گاهی به قدری ناگهانی است که فرد زمان کافی برای رسیدن به دستشویی پیدا نمی‌کند.

۳. هموروئید

هموروئید خارجی می‌تواند مانع از بسته شدن کامل اسفنکتر شود و به دنبال آن مدفوع شل و مخاط به صورت غیر ارادی دفع می‌شود.

۴. آسیب عضلانی

آسیب به اسفنکتر مقعد از بسته ماندن مقعد توسط ماهیچه‌ها جلوگیری می‌کند. از جمله موارد آسیب رسان می‌توان به جراحی در ناحیه آنورکتال یا نزدیک آن، ضربه و یبوست اشاره کرد که به عضلات اسفنکتر آسیب می‌رسانند.

۵. آسیب عصبی

در صورتی که اعصابی که حرکت اسفنکتر را کنترل می‌کنند آسیب ببیند، ماهیچه‌های اسفنکتر به درستی بسته نمی‌شوند. زمانی که این اتفاق می‌افتد ممکن است فرد نیاز به دستشویی رفتن را احساس نکند.

برخی علل آسیب عصبی عبارتند از:

آسیب ناشی از زایمان

یبوست مزمن

سکته

دیابت شیرین‌ام اس

۶. اختلال عملکرد کف لگن

زنان گاهی در حین زایمان دچار آسیب دیدگی عضلات و اعصاب لگن شوند، اگرچه علائم اختلال عملکرد کف لگن ممکن است بلافاصله قابل توجه نباشد و حتی سال‌ها بعد رخ دهد.

برخی عوارض عبارتند از:

ضعف عضلات لگنی که در هنگام اجابت مزاج استفاده می‌شود

افتادگی راست روده، زمانی رخ می‌دهد که راست روده از مقعد بیرون بزند

رکتوسل، زمانی که راست روده به داخل واژن برآمده می‌شود

برخی مردان نیز ممکن است دچار اختلال عملکرد کف لگن شوند.

عوامل خطر زای بی اختیاری مدفوع

همه افراد ممکن است بی اختیاری مدفوع را تجربه کنند، اما برخی بیشتر از دیگران در معرض خطر بروز آن هستند. از جمله عوامل خطر زای بی اختیاری مدفوع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سن بالای ۶۵ سال

جنسیت زن

زایمان

یبوست مزمن

ابتلا به بیماری یا آسیب دیدگی که باعث آسیب عصبی شده باشد

تشخیص بی اختیاری مدفوع

پزشک برای تشخیص این عارضه ابتدا سابقه پزشکی فرد را بررسی و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. همچنین از فرد در مورد تعداد دفعات بی اختیاری، زمان بروز آن و همچنین رژیم غذایی، دارو‌ها و بیماری‌های احتمالی سوال خواهد کرد.

نتایج آزمایش‌های زیر ممکن است به تشخیص کمک کند:

معاینه دیجیتالی ناحیه راست روده

کشت مدفوع

تنقیه باریم (اشعه ایکس فلوروسکوپی روده بزرگ، از جمله کولون و راست روده با کنتراست باریم)

آزمایش خون

الکترومیوگرافی (برای آزمایش عملکرد عضلات و اعصاب مرتبط)

سونوگرافی آنورکتال

پروکتوگرافی (تصویر برداری با اشعه ایکس در حین اجابت مزاج)

درمان بی اختیاری مدفوع

درمان بی اختیاری مدفوع به علت آن بستگی دارد. برخی گزینه‌های درمانی عبارتند از:

۱. رژیم غذایی

برای این منظور مواد غذایی که باعث اسهال یا یبوست می‌شوند شناسایی شده و از رژیم غذایی حذف می‌شوند. این اقدام می‌تواند به تنظیم حرکات روده کمک کند.

پزشک احتمالا مواردی همچون افزایش مصرف مایعات و انواع خاصی از فیبر را نیز توصیه خواهد کرد.

۲. دارو‌ها

در مورد اسهال، دارو‌های ضد اسهال مانند لوپرامید، کدئین یا دیفنوکسیلات – آتروپین برای کند کردن حرکت روده بزرگ

تجویز می‌شوند که سرعت دفع مدفوع را کاهش می‌دهند. پزشک ممکن است مصرف مکمل‌های فیبر را نیز برای درمان یبوست توصیه کند.

۳. آموزش مجدد روده

پیروی از یک برنامه روتین آموزش مجدد روده می‌تواند به حرکات طبیعی روده کمک کند. برخی جنبه‌های این برنامه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

رفتن به دستشویی طبق یک برنامه منظم

استفاده از شیاف راست روده برای تحریک حرکات روده

۴. استفاده از لباس زیر مخصوص بی اختیاری مدفوع

برای محافظت بیشتر می‌توان از لباس‌های زیر با طراحی خاص استفاده کرد که به شکل یک بار مصرف و قابل استفاده مجدد در دسترس هستند و در برخی برند‌ها از فناوری‌هایی استفاده می‌شود که بو را به حداقل می‌رساند.

۵. تمرینات کگل

تمرینات کگل باعث تقویت عضلات کف لگن می‌شوند. این تمرینات شامل انقباض مکرر عضلاتی است که هنگام رفتن به دستشویی استفاده می‌شود. برای یادگیری روش صحیح انجام تمرینات باید با پزشک خود مشورت کنید.

۶. بیو فیدبک

بیو فیدبک یک تکنیک پزشکی جایگزین است که با کمک آن یاد می‌گیرید از ذهن خود برای کنترل عملکرد‌های بدن با کمک حسگر‌ها استفاده کنید.

اگر به بی اختیاری مدفوع دچار باشید بیو فیدبک کمک می‌کند یاد بگیرید عضلات اسفنکتر خود را کنترل و تقویت کنید.

گاهی اوقات تجهیزات پزشکی مورد استفاده در مقعد و راست روده قرار می‌گیرد، سپس پزشک عملکرد عضله راست روده و اسفنکتر مقعد را آزمایش می‌کند.

تون عضلانی اندازه گیری شده به صورت بصری روی صفحه کامپیوتر نمایش داده می‌شود تا قدرت حرکات عضلانی مشاهده شود؛ بنابراین با مشاهده اطلاعات (فیدبک) یاد می‌گیرید که چگونه کنترل عضلات راست روده را بهبود ببخشید (بیو).

۶. عمل جراحی

عمل جراحی معمولا برای موارد شدید بی اختیاری مدفوع استفاده می‌شود. چندین گزینه جراحی برای این منظور وجود دارد که عبارتند از:

اسفنکتروپلاستی: در این روش دو انتهای پاره شده اسفنکتر مقعدی به هم نزدیک می‌شود تا ماهیچه تقویت شده و اسفنکتر مقعد سفت شود

پیوند عضله گراسیلیس: در این تکنیک عضله گراسیلیس از قسمت داخلی ران به اطراف عضله اسفنکتر مقعد منتقل می‌شود تا قدرت و حمایت بیشتری در این ناحیه ایجاد کند

اسفنکتر مصنوعی: یک حلقه سیلیکونی است که در اطراف مقعد کاشته می‌شود و زمانی که فرد قصد اجابت مزاج دارد آن را به صورت دستی بیرون می‌آورد

کولوستومی: برخی افراد که دچار بی اختیاری مدفوع شدید هستند برای انجام کولوستومی تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند. در این روش جراح انتهای روده بزرگ را به سمت دیواره شکم هدایت می‌کند. سپس یک کیسه به ناحیه شکم در اطراف استوما که بخشی از روده است متصل می‌کند. پس از اتمام جراحی مدفوع دیگر از مقعد عبور نمی‌کند بلکه از استوما به کیسه یک بار مصرف تخلیه می‌شود

۷. سولستا

سولستا یک ژل تزریقی است که در سال ۲۰۱۱ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان بی اختیاری مدفوع تایید شده است. هدف از درمان سولستا افزایش مقدار بافت راست روده است.

ژل به دیواره مقعد تزریق می‌شود و بی اختیاری مدفوع را در برخی افراد به طور موثری کاهش می‌دهد یا به طور کامل درمان می‌کند. این کار با افزایش حجم و ضخامت بافت مقعدی عمل می‌کند که دهانه مقعد را باریک کرده و به بسته ماندن آن کمک می‌کند.

پیشگیری از بی اختیاری مدفوع

افزایش سن، آسیب دیدگی‌های گذشته و برخی بیماری‌ها می‌تواند به بی اختیاری مدفوع منجر شود. این وضعیت همیشه قابل پیشگیری نیست، اما با حفظ حرکات منظم روده و قوی نگه داشتن عضلات لگن می‌توان خطر آن را کاهش داد.

منبع:سومیتا