مقایسه ضعف‌ها و برتری‌های جنگنده «اف-۳۵ لایتنینگ ۲» آمریکایی با «جی-۳۵» چینی

به گزارش مجله خبری نگار،جنگنده نسل پنجمی F-۳۵ نیروی هوایی ایالات متحده، جزو یکی از پیشرفته‌ترین جت‌های جنگی در جهان به شمار می‌رود. این جنگنده که نخستین بار در سال ۲۰۱۵ با نام لایتنینگ ۲ (Lightning II) توسط شرکت لاکهید مارتین ساخته شد، تا کنون بیش از ۱ میلیون ساعت پرواز در قالب نزدیک به ۶۳۰ هزار مأموریت انجام داده است. F-۳۵ ستون فقرات نیروی هوایی ۲۰ کشور عضو ناتو و متحدان آمریکاست. به گفته لاکهید مارتین، این جنگنده از قابلیت‌های چندمنظوره برخوردار است و از طریق فناوری‌های ارتباطی پیشرفته، عملیات نیرو‌های نظامی در هوا، زمین، دریا و فضا را به هم متصل می‌کند. همچنین، این هواپیما در گشت‌زنی‌های هوایی جهانی، قابلیت‌های سایبری را نیز ارائه می‌دهد.

با این حال، F-۳۵ تنها مدعی عنوان «برترین جنگنده پنهان‌کار دنیا» نیست؛ زیرا جنگنده J-۳۵ چین، پاسخ پکن به این هواپیمای قدرتمند آمریکایی محسوب می‌شود. این جنگنده نسل پنجمی توسط شرکت هواپیماسازی شن‌یانگ ساخته شده و برخی، از جمله ارتش ایالات متحده، آن را ترکیبی از F-۳۵ و F-۲۲ می‌دانند. با این حال، مقامات چینی معتقدند دومین جنگنده پنهان‌کار نیروی دریایی ارتش آزادی‌بخش خلق، چه از نظر توان پنهان‌کاری و چه از نظر قدرت کلی، از رقیب آمریکایی خود برتر است.

بنابراین مقایسه F-۳۵ و J-۳۵ تمرینی مفید برای بررسی جایگاه دو نیروی هوایی در عرصه بین‌المللی است؛ چراکه عنوان «مرگبارترین جنگنده جهان» می‌تواند پیامد‌های ژئوپولیتیکی مهمی برای هر دو کشور به همراه داشته باشد. در حالی که سرعت نهایی، یک شاخص مهم در مقایسه این دو هواپیما به شمار می‌رود، عملکرد‌های متنوع آنها نیز ابعاد مختلفی به رقابت روزافزون فناوری‌های نظامی میان این دو قدرت بزرگ جهانی افزوده است—رقابتی که بخشی از آن، ناشی از تقابل فزاینده در اهداف ژئوپولیتیکی آنهاست.

حداکثر سرعت، نرخ صعود و برد عملیاتی

گرچه سرعت بالا در اولویت نخست طراحی F-۳۵ قرار نداشته، اما این جنگنده‌ی رادارگریز در کمال شگفتی به سرعت‌های خیره‌کننده‌ای دست پیدا کرده است. موتور پیشرفته‌ی Pratt & Whitney F۱۳۵ نیروی پیشران فوق‌العاده‌ای در اختیار این جنگنده قرار می‌دهد، به‌طوری‌که F-۳۵ Lightning II می‌تواند به سرعت ۱.۶ ماخ (حدود ۱۹۳۰ کیلومتر در ساعت) برسد.

این سرعت تنها اندکی از سرعت کروز جنگنده‌ی F-۲۲ رپتور بیشتر بوده و نسبت به حداکثر سرعت F-۲۲ (معادل ۲.۲۵ ماخ)، پایین‌تر است. با این حال، F-۳۵ به‌عنوان جنگنده‌ای چندمنظوره با قابلیت‌های اطلاعاتی، شناسایی و ارتباطی، همچنان یکی از قدرتمندترین هواپیما‌های جهان به شمار می‌رود.

نرخ صعود F-۳۵ نیز چشمگیر است؛ این جنگنده می‌تواند در هر دقیقه حدود ۱۳٬۷۰۰ متر اوج بگیرد. همچنین با بُرد عملیاتی نزدیک به ۲۲۵۰ کیلومتر، این جنگنده می‌تواند مأموریت‌های شناسایی دوربرد را بدون نیاز به سوخت‌گیری هوایی انجام دهد. ترکیب این ویژگی‌ها با ۴۰٬۰۰۰ پوند نیروی پیشران در عین حفظ امضای حرارتی پایین، باعث شده برخی کارشناسان F-۳۵ را پیشرفته‌ترین جنگنده نسل پنجمی دنیا بدانند. در همین حال، چین نیز بی‌کار ننشسته و در نمایشگاه هوایی ژو‌های ۲۰۲۴ از جنگنده‌ی J-۳۵A رونمایی کرده است؛ هواپیمایی که از نظر سرعت از رقیب آمریکایی‌اش پیشی می‌گیرد.

J-۳۵ که با نام مستعار Gyrfalcon نیز شناخته می‌شود، به‌منظور پشتیبانی از عملیات ناو‌های هواپیمابر چین طراحی شده است. این جنگنده با اتکا به دو موتور WS-۱۳E می‌تواند به سرعت ۱.۸ ماخ (۲۰۹۰ کیلومتر در ساعت) برسد. هر موتور ۲۵٬۰۰۰ پوند نیروی پیشران تولید می‌کند، سقف پروازی آن حدود ۱۵٬۸۰۰ متر است و بُرد رزمی آن به حدود ۱۲۰۰ کیلومتر می‌رسد. اگرچه این برد تقریباً نصف بُرد F-۳۵ است، اما احتمالاً تأثیری بر کارایی عملیاتی J-۳۵ نمی‌گذارد؛ چرا که این جنگنده برای عملیات از روی ناو طراحی شده و در همان حوزه عملکرد مطلوبی دارد.

جنگنده‌های رادارگریز چندمنظوره

در نگاه اول، شباهت‌های ظاهری و عملکردی میان جنگنده‌های J-۳۵ چین و F-۳۵ آمریکا کاملاً مشهود است. هر دو هواپیما در عملیات شناسایی بسیار کارآمد هستند و با استفاده از مقاطع عرضی کوچک و مواد جاذب امواج راداری، احتمال کشف شدن خود را به حداقل می‌رسانند. سلاح‌های آنها در محفظه‌های داخلی جای گرفته‌اند تا بازتاب راداری را کاهش دهند. طراحی مشابه بال و دم این دو جنگنده مدت‌هاست محل بحث و جدل بوده است. ایالات متحده این شباهت‌ها را نتیجه جاسوسی سایبری چین از برنامه‌های F-۳۵ و F-۲۲ می‌داند، اما برخی دیگر معتقدند این شباهت‌ها، از پیشرفت‌های عمومی در صنعت ساخت جنگنده‌های رادارگریز نشات می‌گیرد.

با وجود این تشابهات ظاهری، F-۳۵ با بهره‌گیری از سیستم‌های پیشرفته ارتباطی و اویونیک (الکترونیک هوانوردی)، از J-۳۵ متمایز می‌شود. مجموعه سنسور‌های پیشرفته این جنگنده، توانایی بالایی در جمع‌آوری و توزیع اطلاعات دارد که در نوع خود بی‌نظیر است. طبق گزارش مجله Air & Space Forces، جنگنده F-۳۵ توان حمل ۲۲ هزار پوند محموله جنگی را دارد، در حالی که برآورد می‌شود ظرفیت J-۳۵ حدود ۱۸ هزار پوند باشد. این مزیت‌ها باعث شده تا برخی کارشناسان این چنین اظهار کنند که F-۳۵ در حال بازتعریف مفهوم نبرد‌های هوایی در دوران مدرن است.

با این حال، برنامه F-۳۵ با چالش‌هایی نیز مواجه بوده. طبق گزارشی از Project on Government Oversight در نوامبر ۲۰۲۴، مشکلاتی نظیر ساختار پشتیبانی لجستیکی پیچیده و ضعف عملکرد سیستم‌های تدارکاتی، باعث کاهش کارایی عملیاتی این جنگنده شده‌اند. این گزارش حتی به مشکل در حفظ سطح کافی پنهان‌کاری (Low Observability) اشاره کرده است—موضوعی نگران‌کننده برای گران‌ترین برنامه تسلیحاتی تاریخ ایالات متحده.

در شرایطی که تنش‌های اقتصادی و چالش‌های سیاسی در روابط ناتو برخی را به فکر آینده این جنگنده انداخته، شرکت لاکهید مارتین در ماه مه ۲۰۲۵ اعلام کرد که احتمال دارد F-۳۵ در آینده نزدیک ارتقای قابل توجهی پیدا کند؛ ارتقایی که شامل بسته‌ای نسل ششمی از قابلیت‌های مختلف نظیر زرادخانه تسلیحاتی گسترده‌تر، ویژگی‌های رادارگریزی بهبود یافته و حتی توانایی کنترل بدون خلبان مبتنی بر هوش مصنوعی خواهد بود.

منبع:روزیاتو