خواب بی‌کیفیت میتواند انسان را مریض کند؟

به گزارش مجله خبری نگار/آنا،افرادی که کیفیت خواب پایینی دارند، بیشتر از دیگران احتمال دارد مغز‌هایی داشته باشند که پیرتر از سن واقعی‌شان به نظر می‌رسد. این یافته نتیجه یک مطالعه جامع تصویربرداری از مغز از سوی مؤسسه کارولینسکا است که در نشریه «پزشکی زیستی الکترونیکی» (eBioMedicine) منتشر شده است. عنوان مقاله «وضعیت نامطلوب سلامت خواب با سن بالای مغز مرتبط است: نقش التهاب سیستمیک» است.

ارتباط میان خواب بی‌کیفیت و زوال عقل

پیش‌تر نشان داده شده بود که خواب بی‌کیفیت با بروز زوال عقل مرتبط است. اما هنوز مشخص نیست که آیا عادات ناسالم خواب در ایجاد زوال عقل نقش دارند یا اینکه خود از نخستین نشانه‌های این بیماری محسوب می‌شوند. در مطالعه‌ای جدید، پژوهشگران مؤسسه کارولینسکا ارتباط میان ویژگی‌های خواب و سن ظاهری مغز در مقایسه با سن تقویمی را بررسی کرده‌اند.

بررسی روی بیش از ۲۷ هزار نفر

این مطالعه شامل ۲۷،۵۰۰ فرد میانسال و سالمند از پایگاه داده بیوبانک (بانک اطلاعات پزشکی) بریتانیا بود که تحت تصویربرداری تشدید مغناطیسی (ام‌آرآی) مغز قرار گرفتند. پژوهشگران با کمک یادگیری ماشینی (نوعی هوش مصنوعی)، سن زیستی مغز را بر اساس بیش از هزار ویژگی قابل اندازه‌گیری از تصاویر م‌آرآی مغز برآورد کردند.

امتیازدهی به کیفیت خواب

کیفیت خواب شرکت‌کنندگان بر اساس پنج عامل خوداظهاری ارزیابی شد: الگوی زمانی خواب و بیداری فرد (دیر از خواب پاشدن و دیر خوابیدن یا زود از خواب بیدار شدن و زود خوابیدن)، مدت زمان خواب، بی‌خوابی، خر و پف، و خواب‌آلودگی در طول روز. سپس افراد به سه گروه تقسیم شدند: خواب سالم (۴ امتیاز یا بیشتر)، خواب متوسط (۲–۳ امتیاز) و خواب بد (۱ امتیاز یا کمتر).

به گفته دکتر «ابیگیل داو» (Abigail Dove)، نویسنده اصلی این پژوهش: «به ازای هر یک امتیاز کاهش در نمره خواب سالم، فاصله میان سن زیستی و سن تقویمی مغز حدود شش ماه افزایش یافت. در واقع مغز افراد با خواب بی‌کیفیت به طور میانگین یک سال پیرتر از سن واقعی‌شان به نظر می‌رسید».

نقش التهاب خفیف در بدن

برای درک اینکه خواب بی‌کیفیت چگونه می‌تواند بر مغز اثر بگذارد، پژوهشگران سطح التهاب خفیف را در بدن بررسی کردند. نتایج نشان داد که التهاب می‌تواند بیش از ۱۰ درصد ارتباط میان خواب بی‌کیفیت و سن بالاتر مغز را توضیح دهد.

دکتر داو افزود: «یافته‌های ما نشان می‌دهد که خواب نامناسب می‌تواند در تسریع پیری مغز نقش داشته باشد و التهاب یکی از مکانیسم‌های اصلی در این فرایند است. از آنجا که خواب قابل اصلاح است، شاید بتوان با خواب سالم‌تر از تسریع پیری مغز و حتی زوال شناختی پیشگیری کرد».

دیگر مکانیسم‌های احتمالی

مکانیسم‌های احتمالی دیگری هم وجود دارند که می‌توانند این ارتباط میان خواب نامناسب و تسریع روند پیری مغز را توضیح دهند، از جمله: تاثیرات منفی [خواب نامناسب]بر سیستم پاک‌سازی ضایعات مغز که عمدتا هنگام خواب فعال است. علاوه بر این، خواب نامناسب بر سلامت قلب و عروق تاثیر می‌گذارد که به نوبه خود می‌تواند تأثیر منفی بر مغز داشته باشد.

محدودیت‌های پژوهش

از جمله محدودیت‌های این پژوهش این مسئله بود که شرکت‌کنندگان بانک اطلاعات پزشکی بریتانیا به طور کلی سالم‌تر از جمعیت کلی این کشور هستند و این امر می‌تواند تعمیم‌پذیری یافته‌ها را محدود کند. یکی دیگر از محدودیت‌های این مطالعه این بود که نتایج بر پایه گزارش‌های خوداظهاری درباره خواب به دست آمده است.

این پژوهش با همکاری پژوهشگران دانشگاه علوم ورزش و سلامت سوئد، دانشگاه پزشکی تیانجین و دانشگاه سیچوان چین انجام شد.

این گزارش در وبسایت «مدیکال اکسپرس» منتشر شده است.