یک سیاره گرد در منظومه شمسی وجود دارد؟

به گزارش مجله خبری نگار/گجت نیوز،زمینی که روی آن زندگی می‌کنیم، گرد است، اما آیا در جهان هستی سیاراتی وجود دارند که گرد نباشند؟ تمام سیارات منظومه شمسی ما از عطارد و زهره گرفته تا مشتری و زحل، اساسا گرد هستند، اما در جهان لایتناهی آیا سیاراتی وجود دارند که به جای گرد بودن، شکل بیضی یا صاف داشته باشند؟

سیاره‌ای که گرد نباشد وجود دارد؟
به لحاظ فنی و مطابق با تعریفی که دانشمندان ارائه داده‌اند، سیارات گرد هستند؛ آنها باید به اندازه‌ای جرم داشته باشند که بتوانند برای کروی شدن، جاذبه موردنیاز خود را تولید کنند. به گفته سوزانا باروس، محقق ارشد موسسه اخترفیزیک و علوم فضایی پرتغال، در واقع یکی از مشخصات سیاره بودن این است که جرم کافی برای گرد شدن را دارند.

البته این موضوع لزوما به این معنا نیست که سیاراتی که ما می‌شناسیم، کاملا گرد هستند و شکل کروی دارند. به اعتقاد امیرحسین باقری، محقق علوم سیاره‌ای و ژئوفیزیک موسسه فناوری کالیفرنیا، علیرغم اینکه سیارات را گرد و کروی می‌نامیم، آنها و از جمله زمین خودمان، واقعا گرد نیستند.

زمین و سیاراتی نظیر آن، اغلب دارای یک برجستگی و برآمدگی در اطراف استوا هستند که ناشی از نیروی گریز از مرکز است. (منظور نیرویی است که از بیرون بر یک جسم در حال چرخش یا دَوران احساس می‌شود.) روی زمین برآمدگی اندک، اما قابل توجه است و به دلیل تفاوت در نیروی گریز از مرکز و فاصله از مرکز زمین است که وزن اشیاء در خط استوا ۰.۵ درصد کمتر از وزن آنها در قطب است.

به گفته باروس، اگر یک سیاره با سرعت زیاد بچرخد، قطب‌ها صاف می‌شوند. البته نیروی گریز از مرکز تنها نیرویی نیست که می‌تواند شکل یک سیاره را تغییر دهد. به گفته امیرحسین باقری، اگر جسم به اندازه کافی نزدیک ستاره میزبان باشد، نیرو‌های گرانشی که روی آن اثر می‌گذارند، آن قدر بزرگ می‌شوند که در نتیجه سیاره دراز شود.

سیاره فراخورشیدی WASP-۱۰۳b گرد است؟
یکی از همین اجرام که به ستاره میزبان خود نزدیک بوده، سیاره فراخورشیدی WASP-۱۰۳b است که یک غول گازی دو برابر مشتری و ۱.۵ برابر جرم آن به حساب می‌آید و به دور ستاره‌ای به اندازه دو خورشید منظومه شمسی ما می‌چرخد. به گفته باروس، WASP-۱۰۳b واقعا به ستاره میزبان خود نزدیک است.

به عقیده باروس، تعادل بین نیروی گازی که تعادل هیدرواستاتیکی نامیده شده، سیاره را گسترش می‌دهد و جاذبه ستاره میزبان باعث می‌شود که سیاره‌ای به شکل یک اشک داشته باشیم. تغییر شکل ستاره می‌تواند نحوه چرخش آن را تغییر دهد. باروس می‌گوید:

اگر سیاره‌ای با یک برآمدگی مشخص به سمت ستاره میزبان شروع به حرکت کند و به چرخش عادی خود ادامه دهد، آن گاه این برجستگی همیشه در یک مکان نخواهد بود.

حرکت آن برآمدگی به دور سیاره اصلی در حین چرخش، انرژی زیادی مصرف می‌کند. به گفته باروس، آنها این گونه حرکت خود را آغاز می‌کنند، اما پس از آن به سرعت همسو و هم‌جهت خواهند شد. سیاره به طور جزرومدی به ستاره میزبان قفل می‌شود، به طوری که همان سمت سیاره همیشه رو به ستاره است.

به اعتقاد باروس، WASP-۱۰۳b در حال چرخش به دور ستاره خود با سرعت زیاد بوده و همین سرعت باعث صاف و تخت شدن قطب‌های آن و له شدنش می‌شود. با این حال یک کره له شده همچنان کروی است. بعضی از دانشمندان معتقدند که این احتمال وجود دارد یک سیاره حلقوی یا دوناتی شکل خلق شود.

اگر یک سیاره به اندازه کافی سریع بچرخد که نیروی گریز از مرکز بیرونی از نیروی گرانشی که جرم سیاره را به سمت مرکز می‌کشد بیشتر باشد، ممکن است چنین اتفاقی رخ دهد. البته یک سیاره حلقوی هنوز مشاهده نشده و احتمالا به این زودی‌ها قابل رویت نباشد. به عقیده باقری، چنین تصوری بیش از آنکه علمی باشد، تخیلی است!