علت و روش تشخیص واریس مری چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار،شایع‌ترین علت این عارضه زخم در کبد می‌باشد و طی آن ممکن است سیاهرگ‌ها پاره شده و خونریزی کنند. پارگی سیاهرگ‌ها خطرناک و حتی کشنده می‌باشد و افراد مشکوک به خونریزی باید هر چه سریع‌تر نسبت به درمان فوری اقدام کنند.

واریس مری چیست

زمانی که سیاهرگ‌های اطراف مری بزرگ یا متورم شوند واریس مری رخ می‌دهد.

واریس ممکن است کوچک یا بزرگ باشد و هر چه بزرگ‌تر شود خطرات آن افزایش می‌یابد. به عنوان مثال ممکن است سیاهرگ‌ها پاره شوند که در این صورت درمان بر روی جلوگیری از خونریزی متمرکز خواهد بود.

شایع‌ترین علت این عارضه فشار خون بالا در سیاهرگ باب است که اغلب در اثر سیروز کبدی رخ می‌دهد.

لازم به ذکر است سیاهرگ‌های مری به کبد وصل شده اند. انسداد جریان خون به کبد به دلیل مشکلات کبدی، باعث متورم شدن این سیاهرگ‌ها و تجمع خون در آن‌ها می‌شود. از آن جا که سیاهرگ‌های مری کوچک و دارای دیواره نازک هستند نمی‌توانند خون بیش از حد را تحمل کنند و افزایش جریان خون در این ناحیه باعث ورم و پارگی آن‌ها شود.

پارگی سیاهرگ‌ها می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد.

علت واریس مری

شایع‌ترین علت زمینه‌ای واریس مری سیروز کبدی است. این عارضه نوعی اسکار شدید کبدی می‌باشد که در اثر بیماری همچون هپاتیت C رخ می‌دهد.

حدود ۳۰ درصد افراد مبتلا به سیروز، هنگام تشخیص مشکل کبدی دچار واریس مری نیز می‌باشند. همچنین طی اولین سال بعد از تشخیص، ۵ درصد افراد مبتلا به واریس‌های کوچک و ۱۵ درصد افراد مبتلا به واریس‌های بزرگ دچار خونریزی می‌شوند.

فشار خون بالا در سیاهرگ باب که خون را از سایر اندام‌ها به سمت کبد منتقل می‌کند از عوارض سیروز است و زمانی رخ می‌دهد که بافت اسکار، جریان خون در اطراف کبد را مسدود کرده و به دنبال آن فشار خون در این سیاهرگ افزایش یابد.

با انسداد جریان خون در اطراف کبد، بدن خون را به سیاهرگ‌های معده یا مری ارسال می‌کند که باعث متورم شدن آن‌ها شده و واریس ایجاد می‌شود.

از علل نادر واریس مری می‌توان به سندرم باد-کیاری و تب حلزون اشاره کرد.

سندرم باد-کیاری باعث می‌شود سیاهرگ‌های داخل کبد تا حدی مسدود شوند. تب حلزون نیز از یک کرم انگلی ناشی می‌شود که وارد عروق خونی شده و واریس رخ می‌دهد.

عوامل خطر زای واریس مری

هر نوع بیماری کبدی می‌تواند خطر ابتلا به واریس مری را افزایش دهد، اما سیروز شایع‌ترین علت آن محسوب می‌شود و احتمال بروز واریس مری در افرادی که به بیماری کبدی بدون سیروز مبتلا هستند کمتر است.

به طور کلی سیروز و فشار خون بالا که نقش عمده‌ای در این بیماری ایفا می‌کنند هر دو از عوارض احتمالی بیماری‌های کبدی هستند.

برخی عوارض خطر زای مهم در بیماری‌های کبدی عبارتند از:

چاقی
عفونت هپاتیت
اعتیاد به الکل

علائم واریس مری

افراد مبتلا به واریس مری ممکن است علامتی مشاهده نکنند به خصوص اگر واریس کوچک باشد. در برخی موارد تنها در صورت خونریزی علائم ظاهر می‌شود.

علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

رنگ پریدگی غیر طبیعی پوست
خستگی دائمی
تنگی نفس
ضعف یا سر گیجه
مدفوع سیاه یا قیری
مشاهده خون قرمز روشن یا تیره در مدفوع
مشاهده خون قرمز روشن در استفراغ
اگر کسی دچار علائم واریس مری شود باید فورا در بیمارستان تحت درمان قرار بگیرد.

تشخیص واریس مری

پزشک برای تشخیص بیماری کبدی به علائم و سابقه پزشکی بیمار توجه کرده و نتایج معاینه فیزیکی، آزمایش خون و گاهی نمونه برداری کبد را مورد بررسی قرار می‌دهد.

فرد مبتلا به سیروز باید به طور منظم غربال گری واریس مری انجام دهد. برای بررسی این مسئله از آندوسکوپ استفاده می‌شود، گاهی نیاز به سی تی اسکن نیز باشد.

انواع واریس مری

واریس مری می‌تواند بزرگ یا کوچک باشد. قطر واریس‌های کوچک کمتر از ۵ میلی متر است و درمان آن‌ها با انواع بزرگ متفاوت می‌باشد.

واریس‌های کوچک همیشه علامت دار نیستند و پزشک ممکن است برای جلوگیری از صدمات بیشتر به کبد از دارو درمانی و تغییراتی در سبک زندگی استفاده کند. در مورد واریس‌های بزرگ ممکن است به عمل جراحی جزئی برای جلوگیری از خونریزی نیاز باشد.

واریس تنها مختص سیاهرگ‌های مری نیست بلکه ممکن است در سایر نواحی بدن از جمله معده، اثنی عشر (قسمت ابتدای روده کوچک) و حتی راست روده رخ دهد.

درمان واریس مری

هدف اصلی از درمان واریس مری جلوگیری از پارگی و خونریزی می‌باشد و در قدم اول فشار خون بالا کنترل می‌شود.

پزشک ممکن است از دارو‌هایی همچون مسدود کننده‌های بتا برای کاهش فشار خون بالا استفاده کند. این دارو‌ها با مسدود کردن اثرات هورمونی به نام اپی نفرین عمل می‌کنند و سرعت ضربان قلب را کاهش می‌دهند.

فرد مبتلا به واریس مری ممکن است به یکی از تکنیک‌های جراحی زیر نیاز داشته باشد:

اسکلروتراپی آندوسکوپی: در این روش با کمک آندوسکوپ اقدامات جزئی مانند تزریق دارو به داخل سیاهرگ‌های متورم برای کوچک کردن آن‌ها انجام می‌شود
باند گذاری واریس با آندوسکوپی: در این روش از یک ابزار خاص برای قرار دادن نوار لاستیکی در اطراف واریس و جلوگیری از خونریزی استفاده می‌شود
تکنیک TIPS: در این روش پزشک با کمک اشعه ایکس از لوله‌ای برای اتصال سیاهرگ باب و سیاهرگ کبدی استفاده می‌کند. این تکنیک یک کانال جدید برای خون ایجاد کرده و فشار در سیاهرگ باب را کاهش می‌دهد
تکنیک شانت طحال دیستال: در این روش سیاهرگ اصلی طحال به سیاهرگ کلیه سمت چپ وصل می‌شود
سایر درمان‌ها: در مواردی که خونریزی مکرر وجود دارد ممکن است روش‌های دیگر استفاده شود

پیشگیری از واریس مری

واریس مری همیشه قابل پیشگیری نیست، اما افراد مبتلا به سیروز کبدی که تحت درمان قرار گرفته اند کمتر در معرض عوارض آن از جمله واریس مری قرار دارند.

به علاوه مصرف دارو‌های تجویزی و تغییر در سبک زندگی می‌تواند به کاهش هر چه بیشتر آسیب کبدی و در نتیجه کاهش خطر ابتلا به واریس کمک کند.

از سوی دیگر تجویز مسدود کننده‌های بتا در افراد مبتلا به واریس مری می‌تواند از خونریزی جلوگیری و استفاده از باند نیز به بسته ماندن واریس کمک می‌کند.

لازم به ذکر است جلوگیری از هر گونه پارگی، هدف اصلی در پیشگیری از عوارض واریس مری می‌باشد. 

منبع:سومیتا