رخت سیاه به تن کردستان در عاشورا

به گزارش مجله خبری نگار، روز‌های تقویم را یکی پس از دیگر خط میزنیم و در میان تمام دل مشغولی‌های دنیای مادی به محرم می‌رسیم، به عاشورا و عزای فرزند زهرا (س)، انگار زنگار‌های دلت را تنها حسین ابن علی می‌تواند بزوداید و با نفس مسیحایی اش میان تمام سینه زنی‌ها تاریخ انقضای دلت را بار دیگر تمدید کند.

تار و پود دلم را به رنگ سیاه می‌بافم و با سیاه پوشان هم نوا می‌شوم. حسینم یا حسینم، یا حسینم یا حسینی، چشم هایم را می‌بندم، ۱۴۰۰ اندی سال می‌گذرد، اما این راه همچنان پرشور و خروش ادامه دارد راهی که عاشقان حسین از آن عاشورا تا این عاشورا و هزاران هزار عاشورای دیگر به عشق امام حسین (ع) آن ۷۲ تن طی خواهند کرد و این تکرار یعنی تا قیامت ز قیام تو قیامت برپاست...

۱۰ روز از محرم ۱۴۰۳ می‌گذرد، به ظهر عاشورا از راه رسیده است، ظهری که چشم هایت حق مطلق را بر نیزه می‌بینند عاشورا از ظهر سال ۶۱ هجری در سرزمین کربلا تا امروز ادامه دارد و تمام نمی‌شود.

هنوز هم محرم که می‌آید در گوشت صدایی را می‌شنوی؟ صدایی که نجوا می‌کند «کجاست یاری کننده‌ای که مرا یاری کند و اینجا کردستان است به وقت عاشورای ۱۴۰۳ دسته‌های عزاداری در شهر‌ها و روستا‌ها به عشق سیدالشهدا بر سینه می‌کوبند و اشک می‌ریزند، عاشورا امسال هم فرا رسید تا داغ تکه‌تکه شدن پیکر مبارک جگرگوشه فاطمه (س) را در هجوم شمشیر‌های کوفیان، دست‌های به جا مانده ساقی کربلا و گلوی پاره‌شده علی‌اصغر شش‌ماهه و پیکر هفتاد و دو ستاره و یار نواده پیامبر را که بر سینه خاک کربلا افتاد و با وجود گذشت هزاران سال هنوز سینه عاشقان صاحب عاشورا را در داغ تلخ و سخت پرپر شدنش می‌سوزاند و همچون پروانه‌های واله به گرد شمع پرواز می‌دهد..

عشق به حسین تا قیامت پابرجاست

عاشورا، یک روز و در یک جغرافیای خاص نیست، گستره عاشورا چنان وسیع است که تاریخ ظرفیت آن را ندارد

فرهنگ عاشورا و مفاهیم والای مکتبی‌اش به آدم می‌آموزد تا زمانی که به حق، عمل و از باطل دوری نمی‌شود، اهل ایمان باید به دیدار پروردگارشان مشتاق و راغب باشند که سرور و سالار شهیدان، مرگ را در چنین شرایطی جز سعادت و زندگی در کنار ظالمان را جز سیه‌روزی و ننگ نمی‌دانست.

شهر‌ها و روستا‌های کردستان همزمان با شروع محرم رخت سیاه به تن می‌کنند و مردمانی که هر کدام بر اساس فرهنگ و بوم شهر و روستا‌ها به سوگ سالار شهیدان و ۷۲ تن شهید آن واقعه تلخ می‌نشینند مراسماتی و آیین‌هایی که گا‌ها ریشه‌ای در تاریخ کهن مردمان این دیار دارد، از آیین گل گیران بیجار گرفته تا تشت گذاری و حلیم پزان، مراسم شاه حسین گویان در قروه و سریش آباد، تعزیه خوانی و علم گردانی که هر کدام جلوه‌های ماندگاری از ارادت و عشق مردم کردستان به اهل بیت است و باید باشی و ببینی که مردم بیجار از سر تا به پای خود را در روز عاشورا به گل می‌گیرند و برای سالار شهیدان عزاداری می‌کنند.

اینجا عشق در برابر اخلاص مردمان این دیار به سالار شهیدان و شهدای کربلا سر تعظیم فرود می‌آورد ساده و بی ریا همه با هم در کنار هم از شیعه و سنی زن و مرد، کودک و ساخورده فرقی نمی‌کند که هستی از چه طبقه‌ای فقیر یا ثروتمند همه و همه تنها به عشق فرزندان فاطمه در زیر آفتاب سوزان تابستانی در کوچه و برزن در قالب هیئت و گاه به صورت انفرادی و خانوادگی حضور پیدا کرده تا بگویند راهی که حسین (ع) به حق رفت پایدار است و رهروان آن تا ابد در این مسیر نورانی و سعادتمندانه باقی خواهند ماند.

توسل به بیرق امام حسین

رسالت‌ها در مراسمات ویژه عاشورای حسینی در این دیار متفاوت است برخی‌ها قبل از اذان صبح کله سحر بیدار شده تا دیگ‌های بزرگ حیلم را برای مهمانان حسین (ع) مهیا کنند، حرف از نذر و نیاز است که باید ادا شود، قرار است با این حلیم در صبح غم‌انگیز عاشورا از عزاداران امام حسین (ع) در شهر و یا آبادی پذیرایی شود...

صبح روز عاشورا غذای نذری برای مهمانان امام حسین (ع) آماده است، طنین صدای صلوات در حیاط خانه می‌پیچید، ظرف‌ها پر می‌شود و همه می‌خواهند در ثواب این کار شریک شوند، و چنین است که حتی کودکان هم در پخش نذری مشارکت می‌کنند.

پخش شربت و خرما، توسل به بیرق امام حسین در دستجات عزاداری و همراهی اهل سنت با دسته‌های سینه‌زن و زنجیرزن از دیگر مراسماتی است که در شهر‌های کردستان برگزار می‌شود که جلوه‌ای از اتحاد و یک‌رنگی و یکپارچگی سنی و شیعه را به نمایش می‌گذارد.

از نذر گوشت تا نذر خون به جای قمه‌زنی

در برخی نقاط کردستان کم نیستند افرادی که اقدام به ذبح حیوان می‌کنند از گوسفند گرفته تا گاو حیوانی که گوشت اش برای مهیا کردن غذایی سفره مهمانان سالار شهیدان در شام غریبان استفاده می‌شود.

در گذشته تعدادی از مردم شهر سریش‌آباد در ماه محرم با قمه‌زنی به سوگ سرور و سالار شهیدان می‌پرداختند و سر و بدن خود را با قمه زخمی می‌کردند، اما چند سال است که سنت پسندیده اهداء خون جایگزین این آیین غلط شده است.

با روشنگری‌هایی که صورت گرفت، امروز دیگر چنین روشی در منطقه کردستان مرسوم نیست و مردم شهر‌های استان بویژه مردم سریش‌آباد در صف‌های طولانی برای اهدای خون می‌ایستند.

شام غریبان کامیاران

عصر عاشوراست؛ صدای چکاچک شمشیر‌ها و هیاهوی تیر‌ها و سنگ‌ها، جای خود را به غارت خیمه‌ها داده است؛ آن هم در سایه شعله‌های آتش. حسین و یارانش هر یک در گوشه‌ای از دشت، بی‌سر در خاک و خون خفته‌اند. شهیدان، دیگر تشنه نیستند.

خورشید بر روی نیزه خودنمایی می‌کند، خورشید را بر نیزه کرده‌اند تا فراموش شود شکوه طلوعی که از آن سر بر آورده بود، تاریکی شب، ماه را پوشانده تا شاید از ظلمت و تلخی خود بکاهد، خورشید را قربانی کرده‌اند تا از کوچکی خود باخبر نشوند، اما خورشید خورشید است، چه بر روی نیزه چه در شکوه ایستادگی بر نماز باران بر روی کوه..

کامیاران هم مرکب از شیعه و سنی است و همه در ماه محرم عزادار و در آیین‌های این ماه شرکت می‌کنند، شام غریبان در کامیاران رنگ و بوی خاصی دارد و صحنه‌ای از شام غریبان کربلا می‌شود که پس از شهادت سیدالشهداء بر سر خاندان پیامبر گذشت، شبى تیره‌تر از سیاهى، شبی جانسوز که در آن تلخ‌ترین لحظات بر اهل بیت (ع) گذشت.

شام غریبان است، کودکانی که امشب پدر ندارند، صحنه تلخی که با هیچ زبان و لفظى نمى‌توان عمق تلخی بر دل نشسته دل‌های شکسته و سوز دل یتیمان و بانوان حسینى را بازگو کرد.

در این میان اجرای برخی آیین‌های سنتی مانند دسته اعراب هاشمی که در آن کودکان و نوجوانان با پوشیدن لباس ویژه اعراب به منزله کودکان کاروان کربلا گرداگرد اسبی که نماد ذوالجناح است بر سر و سینه‌زنان ندای «یا حسین مظلوم، حسین وای، ذوالجناح کو بابایم» سر می‌دهند و پیشاپیش دسته‌های عزاداری حرکت می‌کنند و اشک از دیده هر عاشق اهل بیت عصمت و طهارت (ع) سرازیر می‌شود.

فعالیت ۷۲۰ هیأت مذهبی در شهر‌های کردستان

حرکت علم‌ها و بیرق‌های عزاداری که بزرگ‌ترین آن علم بلندی منصوب به قمر بنی‌هاشم حضرت ابالفضل (ع) بوده و این امر نشانه این است که بیرق علمدار کربلا هنوز پس از گذشت ۱۴۰۰ سال همچنان بر زمین نیافتاده است.

علاوه بر اینها، گهواره حضرت علی‌اصغر (ع) که در ماه محرم در این استان اجرا می‌شود، زینب‌خوانی نیز آیینی است که در شهر‌های استان کردستان به اجرا در می‌آید.

مظفر آئینی رئیس شورای هیأت‌های مذهبی کردستان در حاشیه مراسم سینه زنی عاشورا گفت: صبح و بعدازظهر تاسوعای حسینی در شهر‌های قروه، بیجار، دلبران، سنندج، کامیاران، سریش آباد، دلبران، یاسوکند تجمعات عزاداری هیأت‌های مذهبی برگزار شد.

وی با اشاره به برپایی ۸۰ موکب و ایستگاه صلواتی در سطح شهر‌های استان و در برخی روستا‌ها به همت مردم عنوان کرد: برگزاری مراسم دسته روی عزاداری و زنجیر زنی، برگزاری آئین‌های سنتی از جمله سنج زنی، دمام زنی، طبل زنی، اجرای مراسم شاه حسین گویان در قروه و سریش آباد، تعزیه خوانی، علم گردانی در ایام عزاداری حسینی به ویژه در روز و شب‌های تاسوعا و عاشورا در کردستان به چشم می‌خورد؛ و اما..

فلسفه عاشورا فقط یه روز یا یک اتفاق نیست، بلکه فراگیری آن نه تنها دین اسلام را زنده نگه داشت و این دین را به کشور‌های غربی و آن سوی قاره‌ها رساند، بلکه درس‌های زیادی برای اهل تفکر و آزادی خواهان دارد.

یا حسین (ع) این خیل بزرگ عزاداران ۱۴۰۰ و اندی سال بعد از آن قیام عاشورایی شما و یارانتان آمدند تا به تو بگویند که صدای «هل من ناصرا ینصرنی» تو را لبیک گفته اند و فریاد زنند زیر علمت امن‌ترین جای جهان است...