بوتاکس یک راه جدید برای درمان افسردگی؟

به گزارش مجله خبری نگار، بوتاکس دارویی است که از یک سم باکتریایی به دست می‌آید و معمولا برای کاهش چین و چروک، کاهش درد‌های آرتریت و ورم مفاصل، میگرن مزمن، اسپاسم عضلانی و تعریق بیش از حد تزریق می‌شود. علاوه بر این در حال حاضر تزریق این دارو به ناحیه پیشانی در آزمایشات بالینی به منظور آشکارسازی پتانسیل ذاتی آن در درمان افسردگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

به این منظور محققان دانشکده داروسازی و علوم دارویی اسکاگز در دانشگاه کالیفرنیا سن دیگو، پایگاه داده سیستم گزارش دهی عوارض جانبی (FAERS) سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را جست و جو کرده اند. آنها در واقع در تلاش برای بررسی وضعیت ۴۰۰۰۰ نفری هستند که به دلایل مختلف تزریق بوتاکس انجام داده اند و اطلاعاتشان در پایگاه مذکور موجود است. پس از درمان بوتاکس چه اتفاقی برای آنها رخ داده است؟

در این پژوهش که در ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۰ در مجله معتبر ساینتیفیک ریپورتز منتشر شد، تیم تحقیقات دریافتند: افرادی که دوز تزریقی بوتاکس در شش محل مختلف- نه فقط در پیشانی- دریافت کرده بودند، به میزان قابل توجهی کمتر از بیمارانی که تحت درمان‌های مختلف برای شرایط مشابه قرار داشتند، علائم افسردگی را گزارش کردند.

دکتر Ruben Abagyan، پروفسور داروسازی می‌گوید: برای سال‌ها پزشکان مشاهده کرده اند که تزریق بوتاکس به دلایل زیبایی، نشانه‌های افسردگی در بیماران آنها را نیز کاهش می‌دهد. در واقع تصور می‌شود که کاهش خطوط اخم در ناحیه پیشانی، حلقه بازخوردی تقویت کننده احساسات منفی را نیز مختل می‌کند. اما ما در اینجا متوجه شدیم که مکانیسم مورد نظر ممکن است بسیار پیچیده‌تر باشد...

پایگاه داده FAERS حاوی بیش از ۱۳ میلیون گزارش داوطلبانه از عوارض جانبی دیده شده حین مصرف دارو‌های متفاوت است. Abagyan و تیم وی دریافته اند که می‌توانند از پایگاه داده برای بررسی عدم وجود یک شکایت سلامتی خاص در زمانی که فرد اقدام به مصرف دارو می‌کند، در صورت مقایسه با گروه کنترل استفاده کنند. در این مورد، آنها به دنبال عدم وجود شکایت افسردگی بودند.

این تیم روی نزدیک به ۴۰۰۰۰ گزارش FAERS از افرادی که عوارض جانبی پس از درمان بوتاکس را تجربه کرده بودند، تمرکز کردند. این گزارش‌ها درمان بوتاکس را به هشت علت مختلف و محل‌های تزریق شامل پیشانی، گردن، اندام‌ها و مثانه تقسیم کرده بودند. سپس تیم تحقیقات از یک الگوریتم ریاضی برای جست و جوی تفاوت‌های آماری معنی دار میان کاربران دریافت کننده بوتاکس و بیمارانی که درمان‌های متفاوتی را برای شرایط مشابه تجربه کرده بودند، استفاده کردند.

در تصویر زیر اثر تزریق بوتاکس بر ۱۱ خط را مشاهده می‌کنید. محققان بر این باورند مشاهده یک صورت عصبی و افسرده مقابل آینه می‌تواند موجب تداوم این وضعیت روانی نامناسب برای فرد شود. به عبارت دیگر ارتباط مغز با عضلات صورت دوطرفه است، بنابراین احتمال دارد فلج عضلات اخم و ممانعت از تداوم و مشاهده حالت‌های ناراحت صورت باعث کاهش فعالیت‌های منفی در مغز شود.

و، اما آنچه که از بررسی نتایج به دست آمد: علائم افسردگی ۴۰ تا ۸۸ درصد در بیماران تحت درمان با بوتاکس کمتر بود و این یافته‌ها در خصوص شش مورد از هشت مورد علت تزریق بوتاکس مورد تایید قرار گرفت.

چنین نتایجی بسیار هیجان انگیز هستند، چرا که از یک متد درمانی جدید برای تاثیرگذاری بر خلق و خو و مبارزه با افسردگی؛ یکی از بیماری‌های رایج و پر عارضه روانی، پشتیبانی می‌کنند. از طرفی دیگر مطالعه مورد نظر بر اساس حجم بسیار زیادی از داده‌های آماری انجام گرفته است و نه صرفا مشاهدات در مقیاس محدود.

به منظور افزایش شفافیت مطالعه، لازم به ذکر است که داده‌های مورد استفاده در این پژوهش منحصرا به منظور بررسی ارتباط میان استفاده از بوتاکس و افسردگی جمع آوری نشده اند.

علاوه بر این، داده‌های FAERS تنها زیرمجموعه‌ای از مصرف کنندگان بوتاکس را نشان می‌دهند که عوارض جانبی منفی را تجربه کرده اند. در حالی که تیم تحقیقات گزارش‌هایی که در آن فرد دارو‌های ضدافسردگی نیز مصرف می‌کرد را کنار گذاشت، ممکن است استفاده از سایر دارو‌های تجویزی و بدون نسخه به درستی گزارش نشده باشد.

کارآزمایی بالینی که در حال انجام است، به طور مستقیم درمان بوتاکس را برای افراد مبتلا به افسردگی آزمایش می‌کند؛ یک رویکرد استاندارد طلایی برای دست یابی به اطلاعات و بینش دقیق در زمینه رابطه میان یک دارو و یک وضعیت سلامتی مشخص. از آنجایی که این کارآزمایی فقط برای آزمایش تزریق بوتاکس به پیشانی است، دکتر Abagyan اضافه می‌کند: ممکن است آزمایش‌های بالینی بیشتری برای تعیین بهترین محل و دوز تجویز دارو برای درمان افسردگی ضروری باشد.

به همین ترتیب، تحقیقات بیشتری برای تعیین مکانیسم دقیق بوتاکس به عنوان یک راهکار جدید برای درمان افسردگی مورد نیاز است. وی و همکارانش چند احتمال را در نظر گرفته اند که ارزش بررسی دارد: بوتاکس ممکن است بتواند خود را به مناطقی از سیستم عصبی مرکزی که در خلق و خو و تنظیم احساسات دخیل هستند، برساند.

همچنین از آنجا که بوتاکس معمولا برای درمان بیماری‌های مزمن که ممکن است به افسردگی منجر شوند استفاده می‌شود، موفقیت آن در تسکین مشکل زمینه‌ای می‌تواند به طور غیر مستقیم افسردگی را نیز تسکین دهد.

منبع: عصر ایران