گام موفق سیاست‌های مردمی‌سازی محیط زیست در خراسان‌جنوبی

به گزارش مجله خبری نگار، اصل ۵۰ قانون اساسی بر موضوع بین نسلی محیط‌زیست تاکید دارد که نسل اکنون و آینده باید از آن بهره‌مند شوند چراکه حفظ محیط‌زیست یک وظیفه عمومی تلقی می‌شود و هرگونه آسیبی به آن ممنوع است.

خانه‌های محیط‌زیست محل بازتولید آموزه‌های فرهنگی دینی ما است چراکه متون مختلف و روایات ما بیانگر پیشینه کهن این سرزمین در حوزه محیط‌زیست است؛ همچنین این خانه‌ها به‌عنوان یک اتاق فکر محل آموزش گفتگو و کنشگری هستند تا معضلات و مشکلات محیط‌زیستی در آن بیان شود و اتاق فکری برای حل این مشکلات باشند.

حفظ محیط‌زیست وظیفه عمومی است و باید به دغدغه مشترکی میان مدیریت شهری و شهروندان تبدیل شود که به همین جهت در راستای سیاست‌های مردمی‌سازی فعالیت‌های محیط‌زیست یکی از برنامه‌های اصلی این سازمان تاسیس خانه‌های محیط‌زیست است.

محیط‌زیست سالم بستر توسعه و حیات پایدار است و هدف سازمان محیط‌زیست در تشکیل این خانه‌ها نهادینه کردن و فعال شدن شهروندان در حفظ محیط‌زیست است تا حساسیت نگهداشت در میان مردم افزایش یابد و به جامعه و شهر‌های سالم‌تری دسترسی داشته باشیم.

یک تجربه موفق

انه‌های محیط‌زیست یکی از بستر‌های اصلی برای مردمی‌سازی فعالیت‌های این حوزه و فضایی برای گفتگو، بحث چالش و مطالبه‌گری است که منجر می‌شود سواد و دانش محیط‌زیستی مردم افزایش پیدا کند و در‌نهایت محیط‌زیست حفظ شود.

احداث خانه‌های محیط‌زیست طرحی است که از سال گذشته در دستور کار سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار گرفته است تا با جلب مشارکت جوامع محلی به آنان آموزش‌های زیست‌محیطی ارائه دهد تا شهریور پارسال چراغ ۲۰۷۵ خانه محیط‌زیست در کشور روشن شده و ۵۰ خانه محیط‌زیست تاکنون در خراسان جنوبی راه اندازی شده است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی گفت: تاکنون ۵۰ خانه محیط‌زیست در خراسان جنوبی راه اندازی شده است.

از نظر حاتمی بدون جلب مشارکت همراهی و همدلی هدفمند و اثر بخش مردمی دولت‌ها امکان مدیریت مطلوب امور محیط‌زیستی را ندارند، چون محیط‌زیست در شرایط کنونی به یک موضوع پر چالش اجتماعی با ماهیت پیچیده و چند‌وجهی و دارای دامنه تاثیرات وسیع مبدل شده و مدیریت آن به مشارکت گسترده و همه جانبه همه اقشار و گروه‌های مختلف اجتماعی و در‌نهایت به مردمی‌سازی محیط‌زیست نیاز دارد.

لزوم ایجاد انگیزه در مردم

حاتمی فراهم کردن بستر‌های قانونی حمایت‌های حقوقی، آموزش و توانمندسازی تامین حداقل امکانات کالبدی و سخت‌افزاری و ساماندهی فعالیت‌ها را از‌جمله الزامات اساسی برای جلب مشارکت مردم عنوان کرد و ادامه داد: در این مسیر باید در عموم اقشار مختلف ایجاد انگیزه شود و در یک کلام باید برای تقویت هویت‌های محلی برای رسیدن به اهداف عالیه کوشید.

او گفت: خانه محیط‌زیست با مفهوم محل حضور مردم به‌دنبال تحقق شعار متعالی محیط‌زیست مردم پایه هوشمندانه و فناورانه است که میتواند با ایجاد فضایی فرهنگی و پرنشاط موجبات حضور آگاهانه داوطلبانه و موثر مردم در عرضه محیط‌زیست را فراهم و به ایجاد زمینه مدیریت محلی حفاظت و بهسازی محیط‌زیست کمک کند.

او افزود: سازمان حفاظت محیط‌زیست برای تحقق و دستیابی به این اهداف پیشنهاد راه انداری خانه‌های محیط‌زیست در سراسر کشور را ارائه داد که خوشبختانه استان خراسان جنوبی به‌عنوان اولین استان اقدام به راه اندازی این خانه در محل اداره کل حفاظت محیط‌زیست کرد.

حاتمی گفت: خوشبختانه با بهره‌گیری و تجمیع ظرفیت‌های فرهنگی ادارات کل حفاظت محیط‌زیست استان‌ها و شهرستان نظیر مراکز بازدید‌کنندگان بخش نمایشگاهی موزه‌های تاریخ طبیعی کتابخانه‌ها، مراکز تشکل‌های محیط‌زیست و همچنین با حضور و مشارکت سایر دستگاه‌های اجرایی آموزش‌و‌پرورش، شهرداری‌ها، دهیاری‌ها. این مراکز گسترش یافته و به تدریج با کنشگری شهروندان، تشکل‌ها، فعالان محیط‌زیست و بویژه نیرو‌های تسهیل گر محلی تربیت شده و همچنین مدیریت اجرایی این خانه‌ها نیز به مردم واگذار شده است.

عملکرد خانه‌های محیط‌زیست

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خراسان جنوبی زمینه فعالیت این خانه‌ها را آموزش و افزایش سطح دانش محیط زیستی عمومی، اجرای فعالیت‌های مشارکت محور، جلب مشارکت خیرین و ترویج فرهنگ وقف محیط‌زیستی، زمینه‌سازی ترویج و ایجاد بستر مناسب برای توسعه کمی و کیفی تشکل‌های مردم‌نهاد محیط‌زیست و ترویج مسئولیت‌پذیری اجتماعی محیط‌زیست و دانست و گفت: امیدواریم با مشارکت فعال همه علاقه‌مندان محیط‌زیستی در استان به رفع و یا کاهش چالش‌های زیست‌محیطی استان کمک کنیم.

حاتمی یادآور شد. از ابتدای راه اندازی این طرح در کشور خراسان جنوبی نیز فعالانه در این زمینه اقدام کرده و علاقه‌مندان و دغدغه‌مندان محیط‌زیست می‌توانند به مراجعه به این خانه‌ها علاوه بر دیدار با مسئولین و کارشناسان حوزه محیط‌زیست به ارائه پیشنهادات نظرات و راهکار‌های خود در جهت حفاظت هرچه بهتر از محیط زیست بپردازند.

مکان و مسئولیت

بنا بر برنامه‌ریزی‌های انجام شده خانه‌های محیط‌زیست در استان تحت مسئولیت مدیر کل حفاظت محیط‌زیست استان در شهرستان شهر و روستا تحت مسئولیت رئیس اداره یا نمایندگی محیط‌زیست شهرستان اداره می‌شود.

مدیر محیط زیست می‌تواند حسب مورد مدیریت اجرایی خانه‌ی محیط‌زیست را به یکی از فعالان محیط‌زیست واگذار کند.

محل استقرار خانه محیط‌زیست میتواند بخشی از محیط اداری ساختمان‌های دولتی محیط‌زیست، استانداری‌ها، فرمانداری‌ها شهرداری‌ها دهیاری‌ها، مدارس کانون‌های پرورش فکری کودکان و مساجد باشد از جمله محیط‌هایی که میتواند برای خانه محیط‌زیست حایز اهمیت باشد به بخشی نمایشگاهی موزه تاریخ طبیعی کتابخانه فضای آموزشی با تجهیزات سمعی و بصری فضایی برای نمایشی فیلم سینمایی رو ساز و محلی برای اجرای تئاتر اشاره کرد. این خانه‌ها مدت زمان فعالیت ندارند و عمر آن‌ها نامحدود است.

منابع مالی

منابع مالی این خانه‌ها هم از محل اعتبارات سازمان حفاظت محیط‌زیست و ادارات کل در سراسر کشور تامین می‌شود. استفاده از منابع سایر دستگاه‌های اجرایی، دستگاه‌هایی که محل خانه محیط‌زیست را تامین کرده‌اند بلامانع و بعضا اجتناب‌ناپذیر است.

استفاده از کمک‌های خیرین وقف و سایر منابع در قالب مسئولیت اجتماعی با رعایت ضوابط و مقررات بلامانع است، همچنین استفاده از اعتبارات صندوق ملی محیط‌زیست و تسهیلات صندوق حسب مورد برنامه ریزی برای خود گردانی خاله محیط‌زیست با بهره‌گیری از ظرفیت صندوق ملی محیط‌زیست نیز مقدور است.