مطبوعات در عصر دیجیتال، همچنان سرپا مانده‌اند

به گزارش مجله خبری نگار/اطلاعات-دکتر ابراهیم جعفری(مدرس علوم ارتباطات دانشگاه): بعد از گذشت ۶ سال، ضیافت ۴ روزه روزنامه‌نگاران و اهالی رسانه در قالب بیست و چهارمین نمایشگاه رسانه‌های ایران با شعار «نجستم همیشه جز از راستی» برگزار شد؛ ضیافتی که بیش از ۶۰۰ رسانه و مجموعه‌های خلاق و دانش‌بنیان فعال این حوزه در آن حضور داشتند.

مطبوعات در ۴ قرن گذشته (از سال ۱۶۰۵ میلادی، زمان انتشار نخستین روزنامه) فراز و نشیب‌های زیادی به خود دیده؛ ولی هیچکدام از آن‌ها نتوانسته است این رسانه سنتی را از میدان به در کند؛ به‌طوری که حتی ظهور ارتباطات نوین و دیجیتال نیز از اهمیت و اثرگذاری آن نکاسته است، مطبوعات در طول زمان همواره با ظهور رسانه‌های جدید با مشکل مواجه بوده؛ اما با سازوکار‌هایی خود را تاکنون سرپا نگه داشته است.

اگر چه روزنامه‌ها پس از فعالیت رادیو و تلویزیون‌ها با کاهش مخاطب مواجه شدند؛ اما در فاصله کوتاهی به جایگاه خود بازگشتند. شاید ویژگی حمل آسان و قابلیت نگهداری و مطالعه آن در شرایط و مکان‌های مختلف باعث شد که این رسانه در گذر زمان باقی بماند و به فعالیت‌های خود ادامه دهد. هم‌اکنون نیز در عصر اینترنت و فناوری‌های نوین، روزنامه اهمیت خود را از دست نداده است و با تفسیر وقایع، گزارش‌های دقیق و مصاحبه‌های تاثیرگذار عطش مخاطبان خود را که بیشتر اقشار تحصیلکرده و نخبگان جامعه هستند، برآورده می‌سازد. اگرچه مطبوعات در سرعت خبررسانی به پای شبکه‌های اجتماعی نخواهند رسید؛ اما هنوز به عنوان سند و مرجع معتبر برای پژوهش‌های علمی به شمار می‌آیند؛ در حالی که سایت‌های اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی این ویژگی را ندارند.

در واقع هنوز مطبوعات از قابلیت‌هایی برخوردارند که سامانه‌های الکترونیکی فاقد آن هستند. با همین رویکرد مجله نیوزویک پس از یک سال که با کاغذ خداحافظی کرد و به شکل دیجیتالی منتشر شد، دوباره به شکل سابق برگشت. بازگشت نسخه چاپی نیوزویک به دکه مطبوعات، نشانگر آن است که سامانه‌های اینترنتی قادر نیستند روزنامه را از صحنه رقابت رسانه‌ای خارج سازند. از سوی دیگر اگرچه مجله‌ها و روزنامه‌ها به موازات تحولات زمانه تغییر شکل داده‌اند؛ اما صورت‌های قبلی آن‌ها همچنان باقی مانده است و کماکان می‌توان باور داشت این روزنامه‌ها هستند که با هر گرایش فکری؛ توان آن را دارند که در بزنگاه‌های خاص، نقش نظارتی خود را نظیر واقعه واترگیت به درستی ایفا کنند.

فراموش نکنیم که در کشور ژاپن که مهد جامعه اطلاعاتی است و فناوری‌های نوین ارتباطی در بالاترین سطح فعالیت دارند، روزنامه‌های «یومیوری» و «آساهی» به ترتیب روزانه با ۱۴ میلیون و ۱۲  میلیون تیراژ منتشر می‌شوند. این وضعیت نشانگر آن است که در کشور توسعه یافته‌ای مانند ژاپن در منظومه ارتباطات اجتماعی، هر کدام از رسانه‌ها جایگاه خود را دارند و نقش‌آفرین هستند.

در این مقطع زمانی که نمایشگاه مطبوعات برگزار شد، جا دارد از یک روزنامه‌نگار پیشکسوت و دوست‌داشتنی جناب آقای اسماعیل عباسی که از دهه ۱۳۵۰ شمسی افتخار دوستی با ایشان را دارم، به نیکی یاد کنم. اسماعیل عباسی روزنامه‌نگار معاصر از ۱۹ سالگی به جهان روزنامه‌نگاری گام نهاده است. او که از فارغ‌التحصیلان دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی است، روزنامه‌نگاری را از سال ۱۳۴۸ آغاز کرد و به موازات فعالیت در سرویس شهرستان‌های روزنامه اطلاعات، در گروه ادب و هنر این روزنامه نیز مطلب می‌نوشت. عباسی که یک کاریکاتوریست برجسته نیز هست از نخستین روز تاسیس همشهری به همکاری با این روزنامه پرداخت.

او در سال ۱۳۷۱ نخست دبیر میز اخبار و مطالب شهری بود. در آن زمان اخبار شهری حرف اول را در «همشهری» می‌زد؛ زیرا ماهیت این روزنامه؛ شهری، آموزشی و فرهنگی ـ اقتصادی بود. ضمن آن‌که انجمن‌های پاسدار محیط‌زیست ۴ بار در ۴ سال از اسماعیل عباسی به دلیل کمک به پیشبرد اهداف توسعه پایدار و جلوگیری از آلودگی محیط‌زیست، قدردانی کرده‌اند.