علت‌های ایجاد فقر آهن در دوران مدرسه

به گزارش مجله خبری نگار، کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن از مشکلات عمده تغذیه‌ای و بهداشتی در کودکان زیر ۶ سال و نوجوانان به ویژه دختران نوجوان است. در دوران بلوغ به دلیل افزایش سرعت رشد، نیاز به بعضی از مواد مغذی افزایش می‌یابد. در دختران نوجوان علاوه بر افزایش نیاز، دفع آهن در دوران عادت ماهانه نیز باعث شیوع بیشتر کمبود در این گروه می‌شود. همچنین دریافت کافی این ریزمغذی در این دوران ذخایر کافی آهن را برای دوران بارداری در آینده فراهم می‌کند.

عوارض ناشی از کم خونی فقر آهن در کودکان سنین مدرسه و نوجوانان:

کم خونی فقر آهن در نوجوانان سنین مدرسه موجب کاهش قدرت یادگیری می‌شود. در نوجوانان با کم خونی فقر آهن ضریب هوشی ۵ تا ۱۰ امتیاز کمتر از حد طبیعی برآورد شده است. همچنین با توجه به نتایج مطالعات انجام شده در این نوجوانان میزان ابتلا به بیماری‌های عفونی بیشتر گزارش شده است.

دانش آموزانی که دچار کم خونی فقر آهن هستند، همیشه احساس خستگی و ضعف می‌کنند. این افراد اغلب از ورزش و فعالیت‌های بدنی دوری می‌کنند و یا در هنگام ورزش خیلی زود خسته می‌شوند. در این افراد تغییرات رفتاری به صورت بی حوصلگی و بی تفاوتی مشاهده می‌شود. کم خونی فقر آهن به علت تاثیر بر قدرت یادگیری وکاهش آن، باعث افت تحصیلی دانش آموزان می‌شود.

علت‌های ایجاد کم خونی فقر آهن در دوران مدرسه و بلوغ:

تغییرات خلق و خو در دوران بلوغ ممکن است موجب کم اشتهایی یا افزایش مصرف غذای خارج از خانه شده و به علت مصرف ناکافی غذا، دریافت آهن و سایر مواد مغذی محدود می‌شود.
مصرف ناکافی گروه گوشت به ویژه گوشت قرمز که قابلیت جذب آهن آن بیشتر است.
مصرف چای همراه با غذا و یا پس از غذا سبب کاهش جذب آهن می‌شود.
مشکلات دندانی که در اثر مصرف بی رویه شکلات و شیرینی ایجاد شده و منجر به کم اشتهایی و کاهش دریافت مواد مغذی از جمله آهن می‌شود.
آلودگی‌های انگلی مانند «شیستوزومیا» و کرم قلابدار و «ژیاردیا» نیز موجب بروز کم خونی فقر آهن می‌شود. آلودگی به شیستوزومیا و کرم قلابدار در کشور ما شایع نیست، اما آلودگی به ژیاردیا که در سنین مدرسه شایع است می‌تواند باکاهش اشتها و کاهش جذب آهن موجب کمبود آهن شود.
نشانه‌های کم خونی فقرآهن:

رنگ پریدگی دائمی زبان و مخاط، داخل پلک چشم و لب ها، کمرنگ شدن خطوط کف دست، احساس ضعف و خستگی، سیاهی رفتن چشم، بی تفاوتی، سرگیجه، سردرد، بی اشتهایی، حالت تهوع و خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست‌ها و پا‌ها از علائم کم خونی فقر آهن است.

منابع غذایی آهن:

گوشت، مرغ، ماهی به علت دارا بودن آهن هم (Heme) بیشترین جذب را دارد. علاوه بر آن زرده تخم مرغ، غلات و حبوبات مثل عدس، لوبیا، سبزی‌هایی مثل جعفری و اسفناج، انواع خشکبار مثل توت خشک، انجیر، کشمش، خرما و انواع مغز‌ها مثل پسته، بادام، فندق و گردو از منابع خوب آهن به شمار می‌رود.

بعضی از سبزی‌ها مثل گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، کلم، گل کلم، دارای ویتامین C هستند و اگر با غذا مصرف شود باعث افزایش جذب آهن غذا می‌شود. میوه‌ها به ویژه مرکبات نیز در صورت مصرف پس از غذا، باعث افزایش آهن وعده غذا می‌شود.

«مهسا میرشکاری»، کارشناس تغذیه واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شهدای والفجر شیراز