همه مرغ‌ها‌ی مقلد؛ معصومیت در مقابل بی‌عدالتی

به گزارش مجله خبری نگار/ایران-مریم رحیمی‌پور: نمی‌دانم دقیقاً چه شد که کتاب «مرغ مقلد» از نشر افق را خواندم. داستان این کتاب در مورد دختری است که سندروم آسپرگر دارد و برادرش در یک تیراندازی گروهی در مدرسه کشته شده و به ماجرای این دختر، فقدان برادرش و درگیری‌های پدرش می‌پردازد و روند به نسبت جالبی دارد. اما چرا این کتاب در خاطرم مانده است؟

شاید به این خاطر که در سرتاسر آن به فیلم «کشتن مرغ مقلد» اشاره می‌شود. فیلمی که موردعلاقه دخترک داستان و برادرش پیش از مرگ بوده است. به نظر داستان معروفی می‌آید، اما در آن زمان من نه فیلم را دیدم، نه کتابش را خواندم. از آن روز به بعد همیشه پس ذهنم تصمیم خواندن کتاب «کشتن مرغ مقلد» وجود دارد. این تصمیم بعد از اینکه نام کتاب را در لیست «بهترین پدر‌های قصه‌ها» می‌بینم، تشدید می‌شود. تا همین روز‌ها که بالاخره عملی‌اش می‌کنم.

حقیقت این است که اصل کتاب «کشتن مرغ مقلد» نوشته هارپرلی، از کتاب نوجوان «مرغ مقلد» اثر کاترین ارسکین، هزاران پله بالاتر است، اما شباهت نام‌هایشان باعث می‌شود که اغلب کسانی که با کتاب نوجوان سر و کار دارند آن دو را یکی تصور کنند. پیش از مطالعه «کشتن مرغ مقلد» تصور می‌کردم که با یک داستان بزرگسال و تا حدی سنگین مواجه خواهم شد، اما آنچه خواندم به یک کتاب نوجوان نزدیک‌تر بود.

ماجرای داستان از زبان یک دختر کوچک به نام اسکات، روایت می‌شود که در طول قصه ۶ تا ۸ ساله است. همین زاویه دید سبب می‌شود که چنین داستانی برای نوجوانان ساده و دل‌چسب باشد. اما اصل ماجرا عمیق‌تر از این است؛ پدر اسکات به عنوان وکیل منطقه، قرار است از یک سیاه‌پوست در دادگاه دفاع کند و در پس یک داستان به ظاهر ساده مفاهیم پیچیده‌ای بیان می‌شود. معصومیت در مقابل بی‌عدالتی و نژادپرستی.

اسم کتاب هم تلمیح لطیفی به یک بخش از صحبت‌های پدر اسکات دارد، جایی که او پس از خریدن تفنگ بادی برای فرزندانش، از آن‌ها می‌خواهد که به مرغ‌های مقلد شلیک نکنند، چون مرغ مقلد گناهی ندارد.

کشتن مرغ مقلد هم لطافت و بامزگی یک کتاب نوجوان را دارد، هم مانند یک کتاب بزرگسال بخشی از مسائل اجتماعی را به تصویر می‌کشد به همین خاطر است که دلم می‌خواهد در یک حلقه کتابخوانی با بچه‌ها در مورد آن بحث کنم، در مورد اینکه روایت یک مسأله پیچیده اجتماعی از زاویه دید یک کودک چقدر متفاوت و جذاب است. پرداختن داستان به موضوعاتی مانند تجاوز و... سبب می‌شود که حداقل در ذهن من رده‌بندی بالای پانزده سال داشته باشد و احتمالاً برای بالای پانزده ساله‌ها کتابی به یاد ماندنی خواهد بود.