گنجی به نام زهر کژدم

به گزارش مجله خبری نگار، زهر عقرب فقط خطرناک نیست بلکه گران و البته بسیار مفید هم هست. در این میان زهر عقرب دِث‌استاکِر (Deathstalker)، یکی از خطرناک‌ترین حیوانات مهاجم روی زمین، قیمتی برابر با ۳۹ میلیون دلار برای هر گالن دارد که آن را به گران‌ترین مایع روی کره زمین تبدیل می‌کند. ببینیم دلیل این گرانی چیست و اصلا چرا باید زهر عقرب را فروخت؟

هر گرانی بی‌علت نیست

عقرب دث‌استاکر در زیستگاه‌های بیابانی و بوته‌زار‌های شمال آفریقا تا خاورمیانه یافت می‌شود. نیش این عقرب می‌تواند فوق‌العاده دردناک (۱۰۰ برابر دردناک‌تر از نیش زنبور) باشد، اما معمولا موجب مرگ یک انسان بالغ نمی‌شود. با این حال زهر این نوع عقرب بسیار پرطرفدار است. خرید و فروش زهر عقرب در مقادیر ناچیز صورت می‌گیرد، مثلا یک قطره از زهر عقرب که کوچک‌تر از یک قطره آب است، به قیمت ۱۳۰ دلار به فروش می‌رسد.

باید به این موضوع اشاره کرد که برای تامین یک گالن، یعنی حدود ۴ لیتر، باید زهر ۲ میلیون و ۶۴۰ هزار عقرب گرفته شود. همچنین زهرگیری از عقرب بیشتر با دست انجام می‌‎شود و یک عقرب هر بار فقط حدود ۲ میلی‌گرم زهر تولید می‌کند. جالب است بدانید که یک گروه تحقیقاتی در کشور مراکش موفق به ساخت دستگاهی با کنترل از راه دور برای زهرگیری عقرب شده‌است که این دستگاه قادر است همزمان و در یک حالت امن، زهر ۴ عقرب را بدوشد.

به چه کار می‌آید؟

زهر عقرب در طیف گسترده‌ای از کاربرد‌های پزشکی، از تشخیص تومور‌های سرطانی و پیشگیری از گسترش ایدز تا درمان مالاریا، تنظیم انسولین و درمان دیابت استفاده می‌شود، اما رایج‌ترین کاربرد زهر عقرب، استفاده از آن به عنوان پادزهر است که برای کسانی استفاده می‌شود که دچار گزیدگی می‌شوند.

با پیشرفت فناوری در دهه‌های اخیر پژوهشگران و شرکت‌های دانش‌بنیان دنیا به پرورش عقرب و کسب درآمد از این طریق روی آورده‌اند. پرورش این جانور شرایط خاصی دارد. به عنوان مثال باید در محفظه‌ای کاملا ایمن شده نگهداری شود تا فرار نکند. سیستم بدن عقرب به گونه‌ای است که روز‌ها می‌خوابد و شب‌ها بیدار می‌شود و فعالیت می‌کند. اگر عقربی در روز فرار کند، در جایی پنهان می‌شود و شب از مخفیگاه خود بیرون می‌آید. اگر شرایط استاندارد و بهداشتی برای نگهداری از این زهر فراهم نباشد، اثر درمانی و ماده موثر آن از بین می‌رود. در زمان بهره‌برداری هم باید در دمای پایین، فریز شود که این کار نیازمند یخچال‌های مخصوص است.

اگر این زهر در هوای آزاد بماند، بعد از حدود ۵ دقیقه نابود خواهدشد. زهر فریزشده عقرب بین ۲۰ تا ۳۰ روز از بین می‌رود، به همین دلیل زهر مایع را خشک می‌کنند. جالب است بدانیم در ایران ۶۰ گونه عقرب شناسایی شده است که زهر ۴ نوع از آن‌ها بسیار باارزش است و اکنون در چند شهر شاهد فعالیت‌هایی محدود برای پرورش عقرب هستیم. مرکز اصلی موسسه سرم‌سازی رازی در کرج دارای مرکز ویژه پرورش مار و عقرب است که روند زهرگیری و استفاده از آن برای تولید دارو در همان مکان انجام می‌شود.

منبع: خراسان