از ۳ میلیارد شاخه گل فقط ۳۰۰ میلیون آن صادر می‌شود

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: آمار‌ها نشان می‌دهند طی ۲۰ سال اخیر تقاضا برای خرید گل‌های زینتی در سطح جهان رو به افزایش است. این روند در داخل کشور هم روند رو به رشدی را به خود گرفته است به طوری که پرورش گل و گیاه نسبت به ۴۰ سال قبل گسترش قابل قبولی داشته و از هزار واحد تولیدی اکنون به ۱۵ هزار واحد رسیده است. در گذشته شهر محلات قطب تولیدکننده گل و بنیانگذار آن محسوب می‌شد، اما اکنون شهر‌های مهم دیگری به محلات اضافه شده است.

استان تهران یکی از بزرگ‌ترین شهر‌ها با ۳ هزار و ۲۰۰ واحد تولیدی در پرورش شاخه بریده و گیاهان فصلی گلدار، استان مازندران با پرورش گیاهان آپارتمانی و گیاهان مختص فضای سبز، شهر محلات در پرورش گیاهان گلدار و شاخه بریده و استان‌های اصفهان، کرمان، خراسان و آذربایجان شرقی در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
ایران در جهان مقام هفدهم تولید گل و گیاه را دارد، ولی در صادرات آن در مقام ۱۰۷ قرار گرفته است. سالانه ۳ میلیارد شاخه گل و گیاه در کشور تولید می‌شود که از این میان فقط ۳۰۰ میلیون آن صادر می‌شود. ۵۰ درصد از گل‌های تولید شده در داخل فروخته شده و مابقی به دور ریخته می‌شود.

با توجه به وضعیت کرونا، تولید گل و گیاهان زینتی (گلخانه‌ای و فضای باز) در سال ۱۴۰۰ با روند افزایشی به ۴ هزار و ۵۳۲ میلیون عدد رسیده است. براساس آمار رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران در ۱۰ ماهه سال گذشته میزان صادرات گل و گیاهان زینتی برابر با ۶۹۴۷،۳ تن به ارزش ۱۳۸۸۰،۴ هزار دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه کاهش ۲۸،۸ درصدی در وزن و ۳۶ درصدی در ارزش داشته است.

غلامحسین سلطان محمدی رئیس اتحادیه گل و گیاه تهران که از فعالان قدیمی در تولید و پرورش گل و گیاه است، با اشاره به وضعیت تولید گل و گیاه زینتی در کشور گفت: وضعیت تولید در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل به علت تضعیف کرونا بیشتر شد، اما در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ با توجه به شیوع بالای کرونا و کاهش میزان استفاده از گل، تولیدکنندگان گل شاخه بریده به سمت تولید گیاهان تزئینی و ماندگار رفتند.

به همین علت افزایش تولید در سال ۱۴۰۱ باعث کاهش ۵۰ درصدی قیمت گل‌ها و گیاهان آپارتمانی شده است و اکنون شرایط به گونه‌ای است که تولیدکنندگان هم از وضعیت فروش متضرر نمی‌شوند. وی ادامه داد: گل‌های شاخه بریده در سال گذشته قیمت‌های بالاتری داشتند، ولی امسال به علت افزایش تولید قیمت آن کاهش داشته است. به عنوان مثال رز هلندی سال قبل در همین زمان در عمده‌فروشی ۲۵ هزار تومان قیمت داشت، ولی اکنون به حدود ۲۰ هزار تومان رسیده است. گل داودی هم در سال قبل دسته‌ای ۳۰ هزار تومان و حالا به ۱۰ هزار تومان رسیده است.

سلطان محمدی با بیان اینکه رز، گلی جهانی است و در همه دنیا شاخص محسوب می‌شود، افزود: تولید گل رز در هوای سرد کاهش می‌یابد و همین مسأله باعث می‌شود قیمت آن بالا برود. ما تلاش می‌کنیم در ماه‌های پیش رو قیمت گل رز رشد زیادی نداشته باشد.

وی به ضرورت ایجاد گلخانه‌های صنعتی و نیمه صنعتی اشاره کرد و افزود: گلخانه‌هایی که گل‌های رز، آنتریوم و گیاهان صادراتی تولید می‌کنند باید مدرن و صنعتی باشند تا بتوانند تولید انبوه کنند. به همین منظور باید گلخانه‌های سنتی جمع‌آوری شوند که تولید در حجم گسترده امکانپذیر باشد. با ایجاد گلخانه‌های صنعتی گل‌های با کیفیت تولید می‌شود و هزینه‌های تولید هم پایین می‌آید. در همه کشور‌های دنیا تقویم کشت برای تولید گل وجود دارد مانند اینکه برای کدام کشور چه نوع گلی باید تولید شود، اما چنین تقویمی در ایران وجود ندارد.

رئیس اتحادیه گل و گیاه تهران اضافه کرد: مصرف سرانه گل و گیاه به ازای هر ایرانی ۲۰ شاخه و در دنیا ۱۵۰ تا ۲۵۰ شاخه است. باید برای کاهش قیمت گل تولید انبوه داشته باشیم. قیمت گل در ایران در ۱۰ ماه سال کمتر از قیمت‌های جهانی است، اما در ماه‌های دی و بهمن بالا می‌رود و در اسفندماه دچار رکود شده و مجدداً در روز‌های پایانی سال گران می‌شود.

سلطان‌محمدی گرانی گل را یکی از دلایل قاچاق گل به کشور عنوان کرد و گفت: تاکنون هیچ مجوزی برای واردات گل شاخه بریده به کشور داده نشده است و اگر هر گلی هم به کشور وارد شده به شکل قاچاق بوده است. در مقطعی که گل رز به علت گرانی در داخل شاخه‌ای ۴۰ هزار تومان فروخته می‌شود، از کشور‌های هند، ترکیه یا اروپایی با قیمت ۱۰ هزار تومان خریداری شده و به کشور وارد می‌شود. عده‌ای که گل‌های قاچاق را به کشور وارد می‌کنند آن‌ها را در قرنطینه نگهداری نمی‌کنند درحالی که گل می‌تواند با خود بیماری را وارد کشور کند.

وی با اشاره به اینکه اکنون صادرات گل به عراق، روسیه، آذربایجان، اوکراین و اروپای شرقی انجام می‌پذیرد، گفت: روند صادرات در ۶ ماهه دوم سال به علت سردی هوا و امکان ماندگاری بیشتر گل بالا می‌رود. در هنگام زمستان گل از طریق ماشین‌های یخچال‌دار به طور زمینی حمل می‌شود، زیرا ما در کشور هواپیمای حمل گل نداریم. بعضاً برای صادرات از طریق هوایی از طریق هواپیما‌های مسافربری این کار انجام می‌پذیرد.

وی در پایان تأکید کرد: برای تولید گل و گیاه صادراتی باید آن را یک صنعت درنظر گرفت و خواسته‌های شرکت‌های هدف را ارزیابی کرد.

دشواری‌های صادرات گل و گیاه

انواع درخت، بوته، درختچه‌های دارای میوه خوراکی، انواع نباتات، غنچه گل، گل خشک، گل سرخ وسایر گل‌های زینتی محصولات صادراتی کشور هستند. ایران با توجه به داشتن اقلیم مناسب برای کاشت انواع گل و گیاه در داخل، اما سهم قابل قبولی در تولید و صادرات انواع گل‌ها و گیاهان تزئینی ندارد، زیرا بستر‌های مناسب برای صادرات فراهم نیست.

از مهم‌ترین دشواری‌های صادرات در بخش گل و گیاه را باید به عواملی مانند گرانی نرخ کرایه حمل هوایی، مشکلات حمل زمینی از محل کشت، پایانه، مشکلات مربوط به تنظیم زمان‌بندی تولید و حمل و در نتیجه عدم تحقیق بموقع محصول متناسب با نیاز مشتری و همچنین ورود انفرادی صادرکنندگان ایرانی به بازار‌های جهانی و عدم شناخت بازار‌های هدف صادراتی نسبت داد.

صادرات ما در این بخش بیشتر شامل گیاهان گلدانی، درخت و درختچه‌های تزئینی می‌شود و سهم شاخه‌های گل بریده شده کم است. برای تولید شاخه‌های گل بریده باید تولید در سطح انبوه و به طور یکدست انجام بگیرد و بازه‌های زمانی مشخصی هم برای تولید درنظر گرفته شود. این امر مستلزم تولید گل در گلخانه‌های صنعتی و وسیع است درحالی که عموماً تولید گل و گیاه در کشور در واحد‌های کوچک انجام می‌پذیرد و همین موضوع امکان صادرات در این بخش را کاهش داده است.

نبود سیستم حمل و نقل هوایی برای صادرات گل یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در این بخش است به طوری که بعضاً از هواپیمای مسافربری در صورت خالی بودن فضا استفاده می‌شود. به طور کلی ارسال گل از محل تولید تا مصرف‌کننده نهایی مسیری نسبتاً طولانی و پیچیده است؛ زیرا ارسال گل‌های بریده شده ظرافت‌های خاص خود را دارد که هنوز در کشور ما مورد غفلت قرار گرفته است.