آمریکا سالانه چند میلیارد دلار از فروش اسلحه بدست می‌آورد؟

به گزارش مجله خبری نگار، به لطف جنگ به درازا کشیده شده روسیه و اوکراین، فروش تجهیزات نظامی روسیه در اروپا به شکل سرسام آوری در حال افزایش است. از اواخر فوریه گذشته که روسیه به اوکراین حمله کرد، کشور‌های اتحادیه اروپا از برنامه خود برای تقویت قدرت نظامی خود با مبلغ ۲۳۰ میلیارد دلار گفته اند و آلمان در سال جاری برای مدرن سازی ارتش خود بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار هزینه خواهد کرد؛ و صنعت تجهیزات نظامی ایالات متحده- که بیش از هر کشور دیگری سلاح تولید کرده و صادر می‌کند و از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ بیش از ۳۹ درصد از ۲۱۰ میلیارد دلار فروش سالانه سلاح در سطح جهان را به خود اختصاص داده- بیشترین سود را از این قرارداد‌های تسلیحاتی خواهد برد.

در بسیاری از کشور‌های اروپایی، بیش از نیمی از این هزینه‌های نظامی برای خرید سلاح‌های آمریکایی هزینه خواهد شد؛ نروژ ۸۳ درصد از بودجه نظامی خود بین سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ را صرف خرید از کمپانی‌های تسلیحاتی ایالات متحده کرده است، در حالی که این عدد برای بریتانیا ۷۷ درصد، ایتالیا ۷۲ درصد و هلند ۹۵ درصد بوده است. بر اساس گزارش موسسه تحقیقات صلح بین الملل در استکهلم (SIPRI) واردات تسلیحات نظامی توسط کشور‌های اروپایی در این دوره نسبت به پنج سال قبل از آن، در مجموع ۱۹ درصد رشد داشته است و این در شرایطی است که پول پاشی‌های اخیر اروپا برای خرید سلاح منظور نشده است.

یان بوند، مدیر بخش سیاست خارجی در مرکز مرکز اصلاحات اروپا گفته است: «بدون شک این بزرگ‌ترین افزایش در صرف هزینه‌های نظامی در اروپا از زمان پایان جنگ سرد است». به گفته وی، حمله روسیه به اوکراین کشور‌های اروپایی و «مردمی که برای نسل‌ها به صلح عادت کرده بودند» را تکان داده است. به گفته باند، بسیاری از اروپایی‌ها «خود را متقاعد کرده اند که جنگ در این قاره محتمل است. آن‌ها به این واقعیت رسیده اند که این امر نه تنها ممکن بلکه در حال وقوع است و اینکه این جنگ در فاصله‌ای نه چندان دور از آن‌ها در حال وقوع است». وقتی جنگ سرد با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ به پایان رسید، هزینه‌های نظامی در بسیاری از کشور‌های اروپایی کاهش یافت، اما این شرایط به سرعت در حال تغییر است.

پیتر وزمن، محقق ارشد در برنامه هزینه‌های نظامی و تسلیحاتی در SIPRI می‌گوید: «بسیاری از کشور‌های اروپایی برای افزایش قابل توجه هزینه‌های نظامی خود و افزایش خرید‌های تسلیحاتی شان به عنوان بخشی از این تصمیم برنامه ریزی کرده اند». وی مدعی است که در برخی از این کشورها، خرید‌های نظامی که در ابتدا قرار بود برای دهه‌های پیش رو انجام شود، تسریع شده و پیش از موعد مقرر صورت می‌گیرد. ویلیام هارتونگ، محقق ارشد موسسه کویینزی نیز می‌گوید که از زمان به قدرت رسیدن جو بایدن، کشور‌های اروپایی ۳۳ میلیارد دلار پیشنهاد خرید سلاح به ایالات متحده داده بودند و از ماه فوریه تاکنون این عدد به تنهایی ۲۱ میلیارد دلار بوده است.

اگر چه برخی از این خرید‌ها هنوز به طور رسمی منعقد نشده است، اما هارتونگ می‌گوید که عدد ۲۱ میلیارد دلار بدون شک کم‌تر از عدد واقعی است و تنها شامل قرارداد‌ها و گفتگو‌های کشور با کشور می‌شود و نه خرید‌هایی که به صورت مذاکره مستقیم با کمپانی‌های تسلیحاتی صورت می‌گیرد و ردیابی آن‌ها دشوار است. حتی پیش از جنگ روسیه و اوکراین نیز به ادعای SIPRI، واردات تسلیحات نظامی در کشور‌های اروپایی از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ با ۱۹ درصد افزایش همره بوده است. هارتونگ می‌گوید که مقدار قرارداد‌های نظامی اتحادیه اروپا از فوریه «نسبت به سال قبل‌تر تقریباً دو برابر شده است؛ و هنوز هم چند ماه از سال جاری میلادی باقیمانده است».

به لطف ولادیمیر پوتین، اروپا اکنون به یکی از بزرگ‌ترین مشتریان کمپانی‌های تولید تسلیحات نظامی ایالات متحده تبدیل شده است. باند تصریح می‌کند: «این موضوع به شدت تحت تاثیر حمله روسیه به اوکراین و ایجاد این درک در اروپا بوده که سرمایه گذاری‌های نظامی در ۳۰ سال گذشته به شدت کاهش یافته است». او می‌افزاید که یکی از دلایل عمده روی آوردن کشور‌های جهان به خرید سلاح‌های نظامی ساخت کمپانی‌های آمریکایی این است که صنعت تسلیحات دفاعی در این کشور بسیار بزرگ بوده و کشور‌ها نیازی به صبر کردن طولانی مدت برای دستیابی به مدرن‌ترین سلاح‌ها ندارند.

دلیل دیگر این است که کشور‌های شرق و مرکز اروپا «می خواهند ایالات متحده را در کنار خود نگه داشته و نشان دهند که به پیمان اتحاد فرااقیانوسی [از جمله پیمان ناتو]اهمیت می‌دهند و حمایت از تولید کنندگان صنایع دفاعی آمریکایی یکی از روش‌هایی است که می‌توانید این موضوع را نشان دهید». با فاصله‌ای فراوان، پرتقاضاترین سلاح آمریکایی از جانب خریداران اروپایی جنگنده‌های پنهانکار F-۳۵ است. در حالی که فنلاند در سال ۲۰۲۰ قرارداد خرید ۵۴ فروند از این جنگنده را با لاکهید مارتین ثبت کرده بود، لهستان نیز ۳۲ فروند از این جنگنده را سفارش داده است. ۷۱ فروند دیگر نیز توسط نروژ، بریتانیا و هلند سفارش داده شده و حتی سوییس که همیشه در نزاع‌های بین المللی اعلام بی طرفی کرده نیز چند ده فروند از این جنگنده را در سپتامبر گذشته با قراردادی ۶ میلیارد دلاری سفارش داده است.

هارتینگ می‌گوید که چنین فروش‌های بزرگی باعث تنش‌های بسیاری با تولید کنندگان اروپایی تسلیحات نظامی خواهد شد، زیرا در سطح اروپا، همیشه فروش جنگنده‌های F-۳۵ از جت‌های جنگنده ساخته شده در اروپا بیشتر است. بر اساس آنچه خریداران سلاح گفته اند، وزمن می‌گوید که F-۳۵ طرفداران بسیار بیشتری نسبت به جنگنده‌های اروپایی Eurofighter Typhoon یا Saab JAS ۳۹ Gripen دارد. وی می‌گوید که این جنگنده آمریکایی «پنهانکارتر است، از سیستم‌های الکترونیکی پیشرفته تر، سیستم‌های ارتباطی و سیستم‌های شبکه‌ای پیشرفته استفاده می‌کند. اگر چه ممکن است پول بیشتری بپردازید، اما روی هم رفته چیزی بدست خواهید آورد که اغلب بهتر از گزینه‌های جایگزین اروپایی در نظر گرفته می‌شود. نمی‌توانم بگویم که این انگاره درست است، اما این پیامی است که عموماً می‌شنویم».

با این وجود، ایالات متحده در همه بخش‌های نظامی در اروپا پیشگام نیست، جایی که برخی کشور‌ها ترجیح داده اند تانک هایشان را از آلمان و سیستم‌های توپخانه‌ای را از فرانسه و زیردریایی‌ها را از آلمان، فرانسه و بریتانیا بخرند. اما به دلیل قیمت بالا، F-۳۵‌ها اغلب بخش بزرگی از بودجه نظامی کشور‌های اروپایی را به خود اختصاص داده اند. با قیمت قابل توجه حدود ۷۹ میلیون دلار به ازای هر فروند، F-۳۵ اغلب دیگر جنگنده‌های مدرن را از دور خارج می‌کند، از جمله جت‌های جنگنده فرانسوی Dassault Rafale. به گفته باند، فرانسوی‌ها از علاقه وسواس گونه کشور‌های اروپایی به خرید جنگنده پنهانکار آمریکایی چندان خوشحال نیستند، به ویژه پس از اینکه آلمان در اواخر جولای گذشته اعلام کرد که قصد خرید ۳۵ فروند F-۳۵ در جریان قراردادی به ارزش ۸.۴ میلیارد پوند را دارد.

تحلیل گران نظامی از اینکه می‌بینند آلمان بار دیگر در حال تقویت توان نظامی خود است خوشحالند، علیرغم تاریخچه تاریکی که این کشور در دوران جنگ جهانی دوم داشت. آلمان غربی، به گفته باند، یکی از بزرگ‌ترین و قدرتمندترین ارتش‌های اروپا را در دوران جنگ سرد داشت. به گفته باند، در صورتی که شوروی به اروپایی غربی حمله می‌کرد «ارتش آلمان بخش زیادی از خط مقدم را به خود اختصاص می‌داد». اما در ۳۰ سال گذشته، آلمان به مقدار قابل توجهی به قدرت نظامی و ارتش خود بی توجه بوده است و حتی نتوانسته نیازمندیِ اجباری ناتو برای صرف ۲ درصد تولید ناخالص داخلی در هزینه‌های دفاعی اش را برآورده کند که با نارضایتی و اعتراض واضح دونالد ترامپ، رییس جمهور سابق ایالات متحده همراه بود.

باند می‌گوید: «بسیاری از ما مدت‌های طولانی است تلاش کرده ایم آلمانی‌ها را ترغیب به هزینه‌های بیشتر در زمینه دفاعی کنیم». او می‌افزاید که شاید آلمان در سال جاری میلادی به آن هزینه ۲ درصد تولید ناخالص داخلی در بخش دفاعی رسیده و حتی از آن نیز فراتر برود. به باور این کارشناس نظامی، اختصاص ۲ درصد تولید ناخالص داخلی به هزینه‌های نظامی «دیگر یک سقف نیست. در کشور‌هایی که به طور خاص احساس آسیب پذیری می‌کنند، این عدد بیش از گذشته به عنوان کف و نقطه آغاز دیده می‌شود». لهستان که بعد از جنگ جهانی دوم به عنوان کشوری اقماری برای اتحاد جماهیر شوروی شناخته می‌شود، بزودی ۳ تا ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به بودجه دفاعی اختصاص خواهد داد در شرایطی که تنها در سال جاری ۶ میلیارد دلار سلاح تنها از ایالات متحده خریداری کرده است.

باند می‌گوید که دیگر کشور‌های اروپایی، از بریتانیا تا لیتوانی و از فنلاند تا یونان در حال افزایش بودجه‌های نظامی خود هستند. هارتونگ و وزمن معتقدند که افزایش خرید‌های نظامی اروپا به رقابت تسلیحاتی بزرگ تری در سطح بین المللی منجر شده، اما با خرید‌های سازمان یافته سلاح توسط کشور‌های اروپایی، وابستگی آن‌ها به ایالات متحده کمتر شده و توازن قدرت نظامی بهترین بین دو طرف ایجاد خواهد شد هر چند ممکن است کشور‌های اروپایی رویکرد منسجم و هماهنگی نسبت به این افزایش بودجه نظامی نداشته و در نهایت تقویت قابل توجهی در قدرت دفاعی آن‌ها در مقابل روسیه شکل نگیرد.

منبع:روزیاتو