سلاجقه: در مدیریت منابع آبی کشور کوتاهی کردیم

به گزارش مجله خبری نگارعلی سلاجقه روز سه شنبه در نخستین همایش ملی مدیریت کیفیت آب و سومین همایش ملی مدیریت مصرف آب که به صورت آنلاین برگزار شد، افزود: بخشی از شرایط کنونی منابع آبی کشور ناشی از تغییر اقلیم و بخشی نیز به نحوه مصرف خارج عرف این منابع بر می‌گردد که البته در همه دنیا این شرایط وجود دارد و فقط مختص کشور ما نیست.

وی اظهار داشت: تغییر اقلیم واقعیتی انکار ناپذیر است که در دنیا اتفاق افتاده که به دنبال آن تنوع زیستی نیز تحت تاثیر قرار گرفته و دچار تغییر و دگردیسی شده، اگر به تبعات این مساله در ایران و دنیا نگاه کنیم می‌بینیم که باید به سمت تغییر رویکرد و فرهنگ در مصرف منابع آبی حرکت کنیم و به عنصر آب در تغییر اقلیم که عنصر اصلی آن است توجه ویژه‌ای شود.

معاون رییس جمهوری ادامه داد: در مدیریت منابع آبی کشور کوتاهی و قصور کرده ایم و شاید به اندیشه اندیشمندان و تذکر دانشمندان و محققان در این زمینه کم توجهی شده است، اگر به دانش بومی ایران نگاه کنیم می‌بینیم که مدیریت و بهره برداری از منابع آبی موضوع بسیار اساسی و از گنجینه‌های گرانبهایی بود که با برنامه ریزی و اصولی مصرف می‌شد که می‌تواند نه فقط مورد استفاده ایران بلکه کشور‌های دیگر هم مورد استفاده قرار گیرد، اما متاسفانه امروزه نحوه برداشت و مدیریت آب چه در بخش طبیعی و چه فعالیت‌های انسانی، مشکلاتی را برای کشور در زمینه منابع آبی ایجاد کرده است.

وی گفت: باید نگاه جامع به مدیریت منابع آب در حوضه آبخیز در قالب برنامه استراتژیک حوضه آبخیر مد نظر قرار می‌گرفت و تخصیص آب در بخش‌های مختلف مبتنی بر اکوسیستم و خدمات حوضه آبخیز انجام می‌شد، شاید اگر این اتفاق می‌افتاد اکنون وضعیت آبی کشور بهتر بود.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در واقع حرکت نادرست در بخش‌های تغییر کاربری اراضی، مصرف آب در صنایع، مصارف خانگی و شرب کشور را امروز با مشکلاتی در زمینه تامین منابع آب روبرو کرده که اگر در این بخش‌ها درست و علمی پیش می‌رفتیم شاید امروز چنین مشکلاتی نداشتیم.

وی تاکید کرد: با توجه به اهمیت موضوع آب و نحوه تخصیص آن به بخش‌های مختلف شاید ایجاب می‌کرد که تخصیص آب در سازمان محیط زیست مدیریت شود که امیدواریم همه دستگاه‌های مرتبط دست به دست هم دهند تا منابع آبی به بهترین شکل مدیریت شود و در بهترین شرایط قرار گیرد.

سلاجقه تصریح کرد: اکنون دیگر آبی وجود ندارد، کمبود آب داریم و باید آب موجود هم به شکلی کاملا عادلانه به بخش‌های مختلف تخصیص یابد و درست مورد استفاده قرار گیرد.

وی گفت: علاوه بر اینکه کمیت آب دچار تغییر شده کیفیت آب هم دچار تغییر شده، دبی رودخانه‌ها و چشمه‌ها کاهش یافته از این رو عناصری که در آب وجود دارد به غلظت رسیده اند که این مساله شرایط زیست را برای آبزیان با مشکل مواجه کرده و بحث خفگی آبزیان هم در همین راستا و به علت کاهش اکسیژن رخ می‌دهد، متاسفانه در شرایطی که کمیت آب کشور تحت تاثیر قرار گرفته موضوع کیفیت آب به فراموشی سپرده شده در حالی که یکی از دغدغه‌های اصلی است و باید با جدیت به آن پرداخته شود و آب قابل استحصال به بهتریت شکل مورد استفاده قرار گیرد تا کمترین هدر رفت را داشته باشیم.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: وقتی به مصرف آب در دنیا نگاه می‌کنیم می‌بینیم که بخش کشاورزی بیشترین بخش را به خود اختصاص داده است، بیش از ۷۲ درصد در این بخش مصرف می‌شود که با بهینه سازی سیستم آبیاری و استفاده از پساب می‌توان در این زمینه صرفه جویی کرد.

وی ادامه داد: متاسفانه سیستم‌های فاضلاب شهری ما در بیشتر نقاط کشور تکمیل نشده اند که با توجه به اهمیت بازچرخانی آب و استفاده مجدد از آن باید این بخش هرچه زودتر تکمیل شود، از سوی دیگر سیستم‌های آبرسانی دچار فرسودگی شده اند و این مساله نشت و هدر رفت آب را زیاد می‌کند، بر اساس استاندارد‌های جهانی ۵ تا ۸ درصد هدر رفت آب ناشی از فرسودگی لوله‌ها داریم که رقم بسیار بالایی است.

سلاجقه گفت: عدم کارایی تصفیه خانه‌های فاضلاب شهری و روستایی و عدم کارایی آن‌ها را در کشور می‌بینیم، بر اساس مطالعات سازمان حفاظت محیط زیست، تخلیه و رهاسازی فاضلاب‌های خام سهم اول آلودگی محیط زیست و منابع آبی را به خود اختصاص داده است، در واقع ۴۰ تا ۴۵ درصد جمعیت کشور فاقد شبکه فاضلاب هستند که اگر فاضلاب این درصد را تصفیه کنیم ۳.۸ تا ۴.۵ میلیارد متر مکعب آب تصفیه شده وارد چرخه مصرف دوباره می‌شود که معادل یک دوم آب شرب کشور است که با توجه به شرایط موجود منابع آبی کشور باید با جدیت مد نظر قرار گیرد.

وی افزود: عدم برقراری تعادل بین برداشت و میزان داشته‌ها باعث شده دشت‌های ممنوعه کشور افزایش یابد، فرونشست زمین به عنوان یکی از معضلات جدی باعث شد که خیلی از زیرساخت‌های کشور تحت تاثیر قرار گیرد، برای کاهش و مقابله با این شرایط باید فکری برای حقابه‌های محیط زیستی کشور کنیم، چون با ادامه این روند زیرساخت‌های کشور با مشکلات زیادی مواجه می‌شود.

معاون رییس جمهوری ادامه داد: کل حجم پساب تولیدی تصفیه خانه‌های شهری ۱۲۵۵ میلیون متر مکعب است که چیزی حدود ۳۶۴ میلیون متر مکعب در آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد که رها می‌شوند.

وی تاکید کرد: باید مدیریت صحیحی بر منابع آبی کشور داشته باشیم، خیلی از خطا‌های گذشته را نباید تکرار کنیم و راه‌های رفته که نتیجه بخش نبودند را دوباره نرویم، چون هم برای کشور هزینه می‌شود و اینکه بسیاری از منابع آبی دیگر خود را از دست می‌دهیم. باید مبتنی بر داشته‌های حوضه آبخیز و توان محیط زیست برنامه ریزی کنیم با شرایط کنونی ناچاریم مبتنی بر حوضه آبریز کشور برنامه ریزی کنیم و ورودی و خروجی منابع را در نظر بگیریم.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: امروزه باید موضوع آب، قیمت گذاری اقتصادی شود کاری که در بیشتر کشور‌های دنیا انجام می‌شود، آب باید به عنوان یک کالای اقتصادی استراتژیک در دستور کار سازمان‌ها و نهاد‌های مرتبط قرار گیرد، سازمان حفاظت محیط زیست با توجه به اسناد بالادستی و وظایف ذاتی خود موضوع پایش کمی و کیفی منابع آبی کشور را در دستور کار قرار داده است، در بعد وظایف حاکمیتی خود را ملزم می‌داند بیشتر از گذشته نسبت به پایش منابع آبی کشور اقدام کند و خود را بیش از پیش مکلف به اجرای قانون در این زمینه می‌داند.

وی تصریح کرد: باید به اقتصاد آب و فاضلاب نگاه جامع داشته باشیم، ظرفیت‌ها به سمت الگوی‌هایی برود که فاضلاب مانند یک چرخه دوباره وارد سیستم شود که نگاه ارزشمندی است که تعیین تکلیف دستگاه‌های مختلف مانند وزارت جهاد کشاورزی، نیرو، نفت و همه دستگاه‌های مرتبط در این زمینه بسیار مهم است و باید همه آن‌ها در زمینه استحصال و مصرف آب خطوط روشنی را ارائه کنند و باید مبتنی بر دانش روز باشد.

سلاجقه اظهار داشت: می‌دانیم که منابع آبی کشور دیگر تحمل بی مبالاتی، مصارف نابجا و ورود آلاینده‌ها را ندارد که برای مدیریت آن، سازمان حفاظت محیط زیست آمادگی دارد تا با همکاری مراکز علمی و دانشگاهی تا حد امکان تلاش کند تا از هدر رفت آب جلوگیری شود.

نخستین همایش ملی مدیریت کیفیت آب و سومین همایش ملی مدیریت مصرف آب با رویکرد کاهش هدررفت و بازیافت ۹ تا ۱۱ آذر ماه ادامه دارد.