از انتقاد به ادغام تا ادعای جعل در فیاپف در یک مناظره سینمایی

به گزارش مجله خبری نگار، اردیبهشت امسال همزمان با برگزاری سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر به دبیری محمدمهدی عسگرپور که پس از یکسال تعویق به خاطر کرونا، اواخر اردیبهشت و به سیاق چند سال قبل، جدا از جشنواره ملی برگزار شد، خبر رسید که این رویداد به عنوان یکی از جشنواره‌های «الف» دنیا در «فیاپف» (اتحادیه بین‌المللی تهیه‌کنندگان فیلم) ثبت شده است. دست‌اندرکاران این رویداد و برخی کارشناسان و اهالی سینما این اتفاق را برای سینمای ایران مهم قلمداد کردند که می‌تواند جایگاه این جشنواره را در دنیا و نیز منطقه ارتقا دهد.

البته از آنجا که این اتفاق در ماه‌های آخر دولت پیش به ثمر نشسته بود، پیش‌بینی می‌شد که ممکن است مدیران سینمایی دولت جدید این جشنواره را دستخوش تغییراتی مطابق با سلیقه خود کنند از جمله زمان برگزاری جشنواره و شاید خیلی کمتر حدس زده می‌شد که در بدو ورود مدیران جدید این جشنواره با بخش ملی جشنواره فجر پس از ۶ سال دوباره ادغام و در واقع به نوعی تعطیل شود آن هم بدون اعلام سازوکاری برای چگونگی ادامه مسیر جشنواره‌ای که فقط چند ماه از ثبت جهانی آن می‌گذرد.

در این باره اظهارنظر‌های مختلفی صورت گرفته و بیشتر دست‌اندرکاران جشنواره جهانی فجر به صورت رسمی و غیررسمی تاکید کردند که در مورد این موضوع مشورتی با آن‌ها نشده است. محمدمهدی عسگرپور - دبیر آخرین دوره این جشنواره - هم در واکنش به این خبر با مامور و معذور و کم مطالعه دانستن مدیران نوشت: «سینمای پرافتخار ایران در این سال‌ها چیزی کم داشت و ظاهراً مدیریت فعلی دولتی، همان را زیاد می‌دانست و آن‌هم یک جشنواره جهانی ثبت شده در رده به اصطلاح الف و در ردیف جشنواره‌های صاحب‌نام. این مسیر با تلاش‌های زیاد در طول چند سال اخیر و با کمترین امکانات فراهم شد.»

در این بین محمد خزاعی هم اظهار کرده بود: «پیرو بررسی «کارگروه مطالعه و ارزیابی جشنواره‌ها» و بنا به مطالبه‌های صنوف و سینماگران کشور در سال‌های گذشته، سازمان سینمایی به این جمع بندی رسیده است که برگزاری دو جشنواره ملی و جهانی فجر را به صورت یکپارچه تحت عنوان"جشنواره بین‌المللی فیلم فجر" برگزار نماید.»

حال در ادامه اظهارنظر‌هایی که نسبت به این ادغام مطرح می‌شود، برنامه تلویزیونی «بی چارچوب» شنبه شب ۱۵ آبان‌ماه، میزبان گفتگو و مناظره‌ای بین دو منتقد و روزنامه‌نگار (محمد تقی فهیم و کیوان کثیریان) بود که یکی موافق و دیگری مخالف این اقدام بودند.

فهیم: جشنواره حهانی فجر یک جشنواره خصوصی بود

محمدتقی فهیم که با ادغام جشنواره جهانی و ملی فجر موافق است، پیرامون این جداسازی گفت: من به شدت طرفدار جشنواره‌ها هستم؛ اما پس از اینکه اولین دوره جشنواره پس از جداسازی برگزار شد، جزء اولین نفر‌هایی بودم که با انتشار یادداشت‌هایی با این روند مخالفت کردم. پس من الزاما مخالف جداسازی نیستم، اما این جداسازی به دلیل محتوا، باعث از بین رفتن جشنواره شد و اعتبار آن را از بین بردند و در نهایت به یک جشنواره خصوصی تبدیل شد که به نظر من کار غلطی است.

کیوان کثیریان که در دوره‌های پیشین جشنواره جهانی، عنوان مدیر ارتباطات و روابط عمومی را عهده‌دار بود، درباره حواشی پیرامون تبدیل شدن جشنواره جهانی به محفلی برای بریز و بپاش‌های سینمایی توضیح داد: این حواشی واقعیت ندارد و باید همه این مباحث به همراه سند باشد. لزوم جداسازی این جشنواره که در زمان آقای رضاداد شکل گرفت و به مدت ۶ سال در بهار هرسال ادامه داشت این بود که بخش بین الملل جشنواره فجر که در بهمن ماه برگزار می‌شد، اصولا محو شده بود و سینمای ایران با این وسعت نیاز به یک جشنواره بین المللی با استاندارد‌های بین المللی داشت.

او اضافه کرد: دلیل جداسازی جشنواره این بود که توجه به بخش بین المللی و فیلم‌های خارجی و مهمان خارجی جلب شود که در نهایت تصمیم بر این شد که جشنواره بین المللی فجر زمانی برگزار شود که بتوانیم مهمانان و ورکشاپ‌های خوبی برگزار کنیم که در نتیجه این پنج دوره به این صورت برگزار شد.

فهیم در پاسخ به اینکه با توجه به سامان گرفتن جشنواره جهانی فیلم فجر پس از گذشت ۶ سال و دریافت درجه الف و اعتبار کافی، ادغام آن به طور مجدد کار درستی است یا نه؟ گفت: مشکل من با همین کلمه اعتبار است! کدام اعتبار؟ جشنواره‌های رده A جهانی در اعتبار خودشان مانده اند! این اعتبارات را دوستان ما خودشان درست کرده اند و هیچ اعتبار واقعی برای جشنواره جهانی وجود ندارد و تمام آن فیک است! واقعیت این است که جشنواره‌های معتبر رده A از جمله کن، برلین و ونیز همه دچار مشکلات اعتباری شده اند و همه مسائل را به آمریکا پیوند زده اند؛ به طوری که اگر چهره‌های معروف آمریکا در جشنواره‌ها نباشند اعتباری ندارند. بخش بین المللی ما هم در این سال‌ها همین بود و مخاطب عادی و تخصصی آن مشخص نبود. زمانی که اولیور استون بشود مهم‌ترین مهمان این جشنواره، تکلیف آن مشخص است!

کثیریان: جشنواره جهانی فجر قرار بود محل نمایش فیلم‌های مستقل و ضدجریان باشد

کثیریان در ادامه این بحثِ کاذب بودن اعتبار این جشنواره، افزود: جشنواره به زمان کافی برای شناخته شدن نیاز دارد. ما در این پنج سال مهمان‌های خارجی بسیار خوبی داشتیم. جشنواره جهانی فیلم فجر شبیه کن و فرش قرمزی نیست که آقای فهیم درباره آن صحبت می‌کنند. از ابتدا قرار بوده در جشنواره جهانی فیلم‌های ضد جریان نمایش داده شود و ما تلاش کنیم سینمای مستقل را در آن‌ها پیدا کنیم. هدف از برگزاری جشنواره جهانی این بود که کشور‌های عربی و آسیا هدفشان جشنواره جهانی فیلم فجر ایران بشود. دوستان قبول نمی‌کنند، ولی از رژیم صیهونیستی جشنواره‌ای در نوبت A قرار دارد و زمانی که ما از این جشنواره عقب نشینی کنیم، آن جشنواره‌ها جای ما را می‌گیرند. علاوه بر آن همین کشور عربستان هم در حال برگزاری جشنواره جهانی است.

روابط عمومی سابق جشنواره جهانی افزود: ما به دنبال اسم نیستیم که اگر بودیم باید از خودمان بپرسیم وقتی پسر اولیور استون را یکی از جشنواره‌ها می‌آورد و ما می‌خواهیم دنیا را با حضور پسر اولیور استون تکان دهیم، هیچکس هیچ چیز نمی‌گوید و اعتبار وجود دارد، ولی وقتی خود استون برای جشنواره جهانی فجر به ایران می‌آید، اعتباری وجود ندارد؟

فهیم در ادامه با اشاره به اینکه جشنواره فجر با جداسازی از حالت اولیه خود عبور کرده است، بیان کرد: من با بخشی از صحبت‌های کیوان کثیریان مبنی بر ایجاد جشنواره‌ای که بتواند سینمای مستقل را نمایش دهد، موافقم. ولی جشنواره جهانی در این امر موفق نبوده است و ما هویت جشنواره فجر را هم نابود کردیم و آن را دو تیکه کردیم. تعداد موافقین این جداسازی در حال حاضر بسیار کم است و همه می‌دانیم که مخالفان این جداسازی از موافقین آن کمتر است.

کثیریان: جشنواره را با روش خودتان اداره کنید، ولی حذفش نکنید

کثیریان گفت: قطعا جشنواره موافقینی دارد؛ به طور مثال نادر طالب زاده که از دوستان آقای فهیم هستند از موافقین جشنواره بودند. جشنواره جهانی قطعا ایراداتی دارد، اما با همه این تفاسیر جزو جشنواره‌های A شده است. من می‌گویم با اهداف خودتان این جشنواره را که به اینجا رسیده است را اداره کنید و آن را با روش خودتان حفظ کنید و اصل ماجرا را حذف نکنید. جشنواره‌داری کار مشکلی است و باید با آدم‌های مختلفی پیرامون آن مذاکره کرد. آقای فهیم در جریان هستند که جشنواره‌های فجر سال ۹۲ به قبل چگونه برگزار می‌شد. در یکی از این جشنواره‌های ادغام شده فجر به جک نیکلسون جایزه دادند و روح او هم از این ماجرا بی خبر بود که فیلمش در این جشنواره است! در حالی که در جشنواره جهانی فیلم به صورت قانونی فیلم خریداری و پخش می‌شود و اگر قرار باشد دقایقی از فیلم هم به دلیل ضوابط ما حذف شود، با اجازه کارگردان است، نه اینکه مانند جشنواره‌های قبلی که فیلم‌ها را مثله می‌کردند، سر کارگردان را در هنگام نمایش آن سکانس گرم کنند که از مثله شدن فیلمش با خبر نشود.

فهیم با اشاره به اینکه جشنواره جهانی فجر به یک جشنواره لاکچری تبدیل شده است، بیان کرد: ما جشنواره‌ای تشکیل داده‌ایم که در ابتدا نام آن جشنواره مستضعفان بوده، اما حالا به جشنواره لاکچری‌ترین‌های دنیا تبدیل شده است.

وی همچنین در پاسخ به صحبت کثیریان مبنی بر حفظ جشنواره جهانی و مدیریت آن، افزود: چنین چیزی ممکن نیست. چون از ابتدا این جشنواره غلط برگزار شده و بنیان آن کج گذاشته است. ما پیش از این در مقطعی جشنواره را برگزار می‌کردیم که اگر چند نفر مهمان هم به ایران می‌آمدند، در دهه فجر با دیدن مسائل، مردم ایران و فیلم‌های ایران با دست پر باز می‌گشتند و سفیری برای ایران بودند، ولی زمانی که جشنواره در بهار برگزار می‌شد، ما هیچ خروجی از زبان مهمان‌های خارجی مبنی بر شور و حال ایران نداریم.

فهیم: جشنواره جهانی فجر برای رسیدن به فیاپف کار‌های جعلی می‌کرد

فهیم در پاسخ به این سوال که ادغام شدن جشنواره جهانی و ملی که توسط رئیس سازمان سینمایی انجام شده، توسط چه کسانی کارشناسی شده است، گفت: در ابن باره با صاحب نظران حوزه سینما، مشورت نشده و یک شخص تصمیم گرفته که جشنواره را مجدد ادغام کند. ولی مهم این است که ادغام این جشنواره که مخالفان زیادی دارد، نتیجه خوبی دارد چراکه جشنواره‌ای که در کارگاه‌های آن یک فیلمساز خروجی نداشته است جمع آوری می‌شود. جشنواره‌ای که برای رسیدن به فیاپف کار‌های جعلی می‌کرد و دنباله‌روی مسیر سایر جشنواره‌های دیگر بود!

کثیریان در پاسخ به فهیم مبنی بر نداشتن کارگاه و پرورش فیلمساز گفت: ما بالای ۱۰۰ کارگاه با افراد معتبر داشتیم؛ امثال مجید مجیدی را داشتیم که دو دوره داور جشنواره بود و سه دوره کارگاه برگزار کرد. اگر بخواهم از خروجی کارگاه جشنواره جهانی بگویم، در جشنواره تالین فردی جایزه گرفته و گفته که من در جشنواره فجر فیلمساز شده‌ام. در بخش دارالفنون دانشجویان فیلمسازی منطقه را جمع آوری میکردیم تا آموزش ببینند. این فعالیت‌ها درازمدت است و باید طی زمان خروجی آن را ببینیم.

وی ادامه داد: همچنین در بخش بازار هم خروجی‌هایی وجود داشته است که سرمایه گذاران به صورت خودجوش هرساله در آن حضور داشتند، ولی ما آمار دقیقی از آن نداریم، چون یک تبادل خصوصی میان سرمایه گذار و صاحب اثر بوده است. ولی در مجموع اگر رییس سازمان سینمایی بودم از دبیر جشنواره جهانی می‌خواستم که دستاورد‌های جشنواره را برایم شرح دهد.