مناقشه ادامه‌دار آمریکا و ترکیه بر سر "اس ۴۰۰"

به گزارش مجله خبری نگار،"وندی شرمن" معاون وزیر خارجه روز جمعه تأکید کرد که خرید تسلیحات (سامانه اس ۴۰۰) از روسیه برای ترکیه تبعات خواهد داشت و آنکارا نباید اقدام به خرید تجهیزات نظامی از روسیه کند.

مقام‌های ارشد دولت آمریکا در ماه‌های گذشته و پس از روی کار آمدن "جو بایدن" به آنکارا هشدار دادهاند که، رئیس‌جمهور d آمریکا قصد دارد تحریم‌های اعمال‌شده علیه ترکیه (در زمان ترامپ) به بهانه خرید سامانه "اس-۴۰۰" از روسیه را حفظ کند.

کاخ سفید در ۱۵ بهمن ماه سال گذشته (۱۳۹۹) در بیانیه‌ای اعلام کرد که در گفت وگویی که "جک سالیوان" مشاور امنیت ملی آمریکا با "ابراهیم کالین" سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه داشته، به او یادآوری کرده که برخورداری آنکارا از اس ۴۰۰ روسی، تاثیرپذیری و انسجام ناتو را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

یک مقام آمریکایی نیز تیرماه سال جاری گفته بود، چنانچه ترکیه به خریداری سامانه‌های تسلیحاتی دیگر از روسیه ادامه دهد، آمریکا تحریم‌های دیگری هم علیه این کشور وضع خواهد کرد.

آنکارا در سال ۲۰۱۷ با مسکو توافقی برای خرید سامانه پدافند موشکی "اس-۴۰۰" را امضا کرد و در سال ۲۰۱۹ چندین محموله از این سامانه به ارزش ۲.۵ میلیارد دلار را دریافت نمود.

"خلوصی آکار" وزیر دفاع ترکیه در واکنش به انتقاد‌ها درخصوص خرید سامانه "اس ۴۰۰" از روسیه گفته، از آنجایی که برخی کشور‌های عضو ناتو در حال حاضر از سامانه‌های پدافندی "اس-۳۰۰" که ساخت روسیه است، استفاده می‌کنند، پس آنکارا هم سامانه "اس-۴۰۰" را به کار خواهد گرفت.

آمریکا آذرماه سال گذشته «حوزه ریاست صنایع دفاعی» ترکیه را که مسئولیت تأمین فناوری‌های نظامی برای این کشور را به عهده دارد و همچنین رئیس این سازمان را هدف تحریم قرار داد.

آمریکا و متحدانش اعلام کرده‌اند که استفاده ترکیه به عنوان عضوی از ناتو از سامانه روسی "اس-۴۰۰"، تهدیدی برای این ائتلاف نظامی غربی است، اما آنکارا این موضوع را رد و بر نیازش به این سامانه برای دفاع از ترکیه تاکید کرده است.

ترکیه اعلام کرد که ۲۰ کشور جهان از جمله بلغارستان، یونان و اسلواکی که اعضای ناتو هستند، از روسیه سامانه پدافندی اس-۳۰۰ خریداری کرده‌اند که آمریکا با آن‌ها مشکلی ندارد، ولی واشنگتن با آنکارا به خاطر خرید "اس ۴۰۰" به مشکل برخورده است.

ترکیه به دنبال امتناع آمریکا در فروش سامانه‌های دفاع موشکی تصمیم به خرید سامانه‌های دفاع موشکی "اس ۴۰۰" روسیه گرفت و این سامانه را در چند نوبت تحویل گرفت و همین مسئله باعث شد که واشنگتن، آنکارا را از پروژه تولید جنگنده‌های "اف ۳۵" حذف کند. آمریکا مدعی است که استفاده از "اس ۴۰۰" در کنار "اف ۳۵" باعث خواهد شد که کد‌ها و فناوری این جنگنده‌های مدرن افشا شود.

در همین پیوند "رجب طیب اردوغان" رئیس‌جمهوری ترکیه با دفاع از سیاست‌های دفاعی کشورش اعلام کرد که اگر آمریکایی‌ها سامانه دفاعی پاتریوت را به آنکارا فروخته بودند، آن‌ها دیگر نیازی به خرید "اس-۴۰۰" از روسیه نداشتند.

بر خلاف نظر مقامات آمریکا، در نشست سه ساعته اخیر "ولادیمیر پوتین" و "رجب طیب اردوغان"، روسای جمهوری روسیه و ترکیه در تفرجگاه سوچی در دریای سیاه، آن‌ها درباره توافق‌های تسلیحاتی، تجاری و یک رآکتور هسته‌ای که روسیه در ترکیه بسازد، رایزنی کردند.

ترکیه و روسیه در برخی مسایل منطقه همچون موضوع سوریه و لیبی با هم اختلاف اساسی دارند، ولی در موضوع انرژی و تسلیحاتی توافق‌های زیادی با هم دارند. ترکیه از طریق مزدوران و نیرو‌های نیابتی خود در جنگ‌های سوریه و لیبی در طرف مقابل روسیه قرار دارد، در حالی که نیرو‌های ترکیه و روسیه هر دو به عنوان نیرو‌های حافظ صلح در درگیری قره‌باغ فعالیت می‌کنند.

نکته مهمی که در این بین وجود دارد این است که بیشتر دیپلماسی اردوغان با روسیه به عنوان یک موقعیت چانه‌زنی تفسیر می‌شود و وی ایالات متحده را تهدید می‌کند که با پوتین وارد عمل می‌شود، اما زمانی که او از واشنگتن چیزی بگیرد، از روسیه فاصله می‌گیرد.

اردوغان در ابتدای مهرماه جاری در مصاحبه با سردبیران "نیویورک تایمز" در حاشیه نشست سالانه سازمان ملل متحد، اظهاراتی مبنی بر تضعیف ناتو از طریق خرید سیستم موشکی پیچیده روسیه را رد کرد. به گفته کارشناسان تسلیحاتی غربی، سامانه موشک‌های اس-۴۰۰ برای سرنگونی هواپیما‌های ناتو طراحی شده‌اند.

اردوغان با تاکید بر اینکه دبیرکل ناتو و دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا بر حق انتخاب تسلیحاتی ترکیه تاکید داشتند، گفت که "ما تسلیحات خودمان را می‌خریم؛ اگر آمریکایی‌ها سامانه دفاعی پاتریوت به ما می‌فروختند، ترکیه دیگر اس-۴۰۰ نمی‌خرید".

اردوغان در پاسخ به این سوال آیا اقدامات ترکیه ارزش ایجاد تنش با ایالات متحده را داشت، بدون آنکه احساس پشیمانی داشته باشد، افزود: فکر می‌کنم ارزش داشت؛ ما هر طور مایل باشیم، قدرت دفاعی خودمان را تقویت می‌کنیم؛ با این حال روابط آمریکا – ترکیه اساسا اهمیت دارد؛ آنکارا روابط بلندمدتی با واشنگتن دارد و این مساله باید تقویت شده و مورد حفاظت قرار بگیرد.

رییس جمهور ترکیه تاکید کرد که "در آینده، هیچ کس نمی‌تواند در مورد نوع سامانه دفاعی ما که از چه کشوری و در چه سطحی به دست می‌آوریم، دخالت کند؛ ما تنها کسانی هستیم که چنین تصمیماتی (درباره ترکیه) می‌گیریم.

اردوغان در جریان دیدار با پوتین در سوچی از توافق‌های نظامی با روسیه تمجید و در حضور وی گفته بود که همکاری‌های آنکارا – مسکو به اندازه کافی پیش رفته است که "هیچ راه بازگشتی در این زمینه وجود ندارد".

در حالی که ترکیه چند سامانه پدافند هوایی "اس ۴۰۰" را در سال ۲۰۱۹ از روسیه خریداری کرده و به دنبال خرید چند سامانه دیگر از همین نوع از مسکو می‌باشد، اما واشنگتن خواستار تعهد ترکیه در استفاده نکردن این سامانه از سوی آنکارا می‌باشد.

"وندی شرمن" معاون وزیر خارجه آمریکا در اواسط خرداد ماه سال جاری (۱۴۰۰) در سفر به ترکیه از آنکارا خواست که تعهد کتبی بدهد تا از سامانه "اس ۴۰۰" خریداری شده استفاده نکرده و آن را به کار نگیرد.

نشریه ترکیه‌ای "حریت" در همان زمان در سرمقاله خود با اشاره به پیشنهاد جدید آمریکا به آنکارا درباره سامانه موشکی "اس ۴۰۰" نوشت: واشنگتن از ترکیه خواسته است که تعهد بدهد سامانه موشکی "اس ۴۰۰" را فعال نکرده و در آینده نیز از آن استفاده نکند و کارشناسان نظامی آمریکایی نیز بر این مساله نظارت داشته باشند.

"هانده فیرات" نویسنده این سرمقاله با اشاره به زیاده خواهانه بودن چنین خواسته‌ای از سوی آمریکا تاکید کرد که پیش از دیدار بایدن و اردوغان در حاشیه اجلاس ناتو، وندی شرمن معاون وزیر خارجه آمریکا سفری به ترکیه داشت و وی در این سفر گفت که خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰، مسائل در ناتو را افزایش می‌دهد. جایگزین آن را (به آنکارا) عرضه کرده‌ایم؛ (مقامات ترکیه) به طور کامل می‌دانند که چه کاری باید انجام دهند؛ امیدواریم که یک راه میانه پیدا کنیم. این یک موضوع فنی جزئی نیست، یک چیز سیاسی نیست؛ ترکیه وضعیت را متوجه است، گام‌هایی که باید بردارد را نیز می‌داند؛ درباره اینکه چطور این گام‌ها را بردارد، دیدار و گفتگو کرده‌ایم.

وی ادامه داد: درباره اینکه پیشنهاد شرمن به آنکارا چه بوده بررسی کردم؛ واشنگتن از ترکیه می‌خواهد که به طور رسمی تعهد بدهد که سامانه موشکی اس ۴۰۰ را فعال نکند. مقامات آمریکایی می‌خواهند که آنکارا در یادداشتی رسمی به کنگره این موضوع را تعهد بدهد تا آن‌ها نیز بتوانند تحریم‌های وضع شده را بردارند، زیرا از نگاه واشنگتن، اقناع کنگره برای برداشتن تحریم‌ها بسیار مهم است که باید انجام گیرد.

بر اساس این خواسته آمریکا، تضمین فعال نشدن سامانه موشکی "اس ۴۰۰" و ادامه این روند از سوی کارشناسان نظامی آمریکایی انجام خواهد گرفت که طرف ترک باید به صورت رسمی آن را ذکر کند و بپذیرد.

فیرات یادآور شده، "اما ترکیه این پیشنهاد را رد کرده و اعلام داشته که با این پیشنهاد و پذیرش آن، پیش از هر چیز حاکمیت ملی این کشور دچار خدشه خواهد شد و این پیشنهاد، طولانی و بی نتیجه است.

مقامات ترکیه بار‌ها عنوان کرده‌اند که سامانه موشکی "اس ۴۰۰" را به کارگیری خواهند کرد و آنکارا معتقد است که این سامانه خللی در سامانه ناتو ایجاد نمی‌کند.

اردوغان تاکنون چندین بار اعلام کرده که آنکارا هیچ تردیدی درباره اینکه برای بار دوم از روسیه "اس-۴۰۰" بخرد، ندارد، حال آنکه آنکارا- مسکو چه در زمینه خرید "اس-۴۰۰" باشد و چه در سایر حوزه‌های صنایع دفاعی، در حال انجام اقدامات زیادی هستند.

کَل کَل مقامات آنکارا و واشنگتن در خصوص بکار گیری "اس ۴۰۰" روسی به مرحله‌ای رسیده که احتمال افزایش تحریم‌های ترکیه از سوی آمریکا وجود دارد، ولی کارشناسان مسایل منطقه معتقدند که اردوغان با مطرح کردن خرید دوباره تسلیحات روسی به دنبال بازی دادن مقامات آمریکایی می‌باشد تا از این طریق به خواسته‌های خود و رفع تحریم‌های آمریکا دست یابد.