زنبور‌های عسل چگونه در گرده افشانی گل‌ها نقش آفرینی می‌کنند؟

مجله خبری-سبک زندگی نگار: هنگامی که زنبور‌های عسل کوچک و بزرگ برای جمع آوری شهد روی گل‌ها می‌نشینند، تا آن‌جا که بتوانند بدن خود را با گرده گل‌ها می‌پوشانند و سپس برای تغذیه کردن لارو‌ها به کندو باز می‌گردند. در مجموع مهارت زنبور‌های عسل در انجام این کار به اندازه‌ای است که در عمل تنها چهار درصد از گرده‌های جمع آوری شده از یک گل خاص توسط آن‌ها، هنگام نشستن دوباره روی گل دیگری از همان نوع، قادر به جذب شدن توسط بخش‌های مولد گل دوم خواهد بود.

به این ترتیب دانشمندان همواره در پی آگاهی یافتن از این موضوع بوده‌اند که با توجه به مهارت بالای زنبور‌های عسل در امر جمع آوری گرده‌ی گل و عدم هدر دادن این گرده‌ها هنگام انجام عملیات مذکور، چگونه این حشرات دوست‌داشتنی قادرند چنین نقش مهم و تاثیرگذاری را در فرآیند گرده افشانی گل‌ها ایفا کنند. حال دانشمندان با بررسی چگونگی رفتار زنبور‌های عسل در حین انجام عمل جمع آوری گرده گل‌ها توانسته‌اند پاسخ قابل قبولی برای این پرسش بیابند.

چگونگی نقش آفرینی زنبور‌های عسل در گرده افشانی گل‌ها

در واقع دانشمندان برای نخستین بار موفق به تشخیص این نکته شده‌اند که پس از جمع آوری گرده‌ی گل توسط زنبور‌های عسل و تکاندن این گرده‌ها، چه مقدار از آن‌ها روی بدن زنبور‌ها باقی می‌ماند و گرده‌های تکانده نشده بیش از همه روی کدام بخش از بدن زنبور‌های عسل مشاهده می‌شود.

نتایج بررسی‌های انجام شده نشان از آن دارد که باقی ماندن گرده گل روی بدن زنبور‌های عسل با نوع نشستن آن‌ها روی گل‌ها و همچنین محل قرارگیری اندام‌های مولد این گیاهان ارتباط تنگاتنگی دارد و تناسب کاملی را در این زمینه برقرار می‌کند. در واقع گرده افشانی گل‌ها بستگی فراوانی به نحوه تکاندن بدن زنبور‌ها و محل قرارگیری گرده‌های باقی مانده روی بدن این حشرات دارد.

نشستن گرده زیر شکم زنبور‌های عسل و چگونگی تاثیر آن بر گرده افشانی گل‌ها

برای بررسی بیشتر این موضوع دانشمندان تعدادی زنبور عسل اروپایی از نوع Apis Mellifera را همراه با زنبور‌های درشت‌تر نوع Bombus Terrestris در محفظه‌ای پر از گرده گل قرار دادند تا این زنبور‌ها به طور کامل به جمع آوری گرده‌ها بپردازند. پس از انتقال زنبور‌ها به یک محفظه‌ی خالی آن‌ها به سرعت شروع به تکاندن بدن خود و زدودن گرده گل‌ها از روی آن نمودند. با این حال پس از حدود نیم ساعت گرده تکانی هنوز هم مقداری گرده‌ی گل روی بخش‌های خاصی از بدن این حشرات باقی مانده بود. بخش‌هایی که به طور عمده بالای سر، روی سینه و زیر شکم آن‌ها را شامل می‌شد.

پس از آن زنبور‌های مذکور به محفظه‌ای پر از گل‌های تولید کننده‌ی گرده و گیرنده‌ی گرده منتقل شدند تا تاثیر آن‌ها بر فرآیند گرده افشانی گل‌ها به دقت مورد بررسی قرار گیرد. محفظه‌ای مجهز به نور فلورسنت که به دانشمندان اجازه می‌داد فرآیند گرده افشانی گل‌ها را کاملا موشکافانه مورد مشاهده قرار دهند و از میزان گرده‌های به جا مانده روی بدن زنبور‌ها (در کنار محل قرارگیری این گرده‌ها) باخبر شوند.

در مجموع مشاهدات پژوهشگران نشان از آن داشت که حتی پس از انجام فرآیند گرده تکانی، هنگامی که زنبور‌های عسل روی گل خاصی می‌نشینند، گرده‌های باقی مانده روی بدن آن‌ها (به خصوص در قسمت شکم) با اندام‌های مولد گیاه ارتباط برقرار کرده و با جذب توسط آن‌ها فرآیند گرده افشانی گل‌ها را تکمیل می‌کند.

در واقع همان گونه که دسترسی به بخش کمر برای انسان بسیار دشوار است، زنبور‌های عسل هم نمی‌توانند دسترسی چندانی به شکم خود داشته باشند؛ بنابراین گرده‌های موجود در این بخش از بدن آن‌ها معمولا تکانده نمی‌شود و تاثیر مهمی در فرآیند گرده افشانی گل‌ها به جا می‌گذارد.