حفاظت از تالاب‌های ایران با استفاده از رویکرد زیست‌بومی

به گزارش مجله خبری نگار، از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، یوسفعلی احمدی ممقانی با اشاره به وضعیت تالاب‌های کشور گفت: در اوایل دهه ۸۰ شمسی سازمان حفاظت محیط‌زیست متوجه شرایط نامساعد تالاب‌ها شد و به دنبال راهکاری برای حفاظت، احیا و مدیریت بهینه تالاب‌ها می‌گشت، پس از بررسی و مشورت با متخصصان نهایتا تصمیم بر این شد که با کمک برنامه توسعه سازمان ملل رویکرد جدیدی برای حفاظت از تالاب‌ها در کشور پیاده شود.

وی افزود: این رویکرد که به رویکرد زیست بومی یا همان Ecosystem Approach معروف است رویکردی مشورتی و غیرمتمرکز است که فرایندی از پایین به بالا را طی می‌کند. در این روند، اقدامات لازم برای حفاظت و مدیریت تالاب‌ها توسط دست‌اندرکاران در سطح محلی و استانی جمع‌آوری و پس از تایید به مرحله اجرا می‌رسند. طرح حفاظت از تالاب‌های ایران مامور استقرار این رویکرد در تالاب‌های پایلوت ارومیه، شادگان و پریشان شد که در مرحله اول خروجی استقرار این رویکرد، منجر به تولید برنامه‌های مدیریت جامع زیست‌بومی برای این سه تالاب شد.

احمدی ممقانی با تاکید بر اینکه برنامه‌های مدیریت جامع محور تمامی اقدامات لازم برای حفاظت و مدیریت تالاب هستند، ادامه داد: این برنامه‌ها توسط دست‌اندرکاران در سطح حوضه آبریز تهیه می‌شود و ریاست کمیته اجرایی یا بین‌بخشی آن برعهده استاندار در سطح استان و فرماندار در سطح شهرستان است.

هماهنگ کننده طرح حفاظت از تالاب‌های ایران خاطرنشان کرد: پس از برنامه‌ریزی و اجرای فعالیت‌ها در سه پایلوت فوق و با توجه به نتایج خوبی که حاصل شد، سازمان حفاظت محیط‌زیست تصمیم گرفت که این رویکرد را برای تالاب‌های بیشتری در کشور پیاده کند. در نتیجه این تصمیم، در حال حاضر ۲۱ برنامه مدیریت تهیه و پس از تصویب در مراجع رسمی در دست اجرا خواهند بود و ۱۴ تالاب نیز فرآیند مشورتی تدوین برنامه را توسط دست‌اندرکاران طی می‌کنند.

وی در خصوص برنامه مدیریت جامع تالاب‌ها و وضعیت کلی ۳۵ تالاب کشور گفت: اکنون ۳۵ تالاب کشور صاحب برنامه مدیریت جامع حوضه آبریز هستند یا برنامه‌های آنان در دست تدوین است. از این تعداد ۲۱ تالاب دارای برنامه مدیریت نهایی و مصوب هستند که در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان‌ها و شهرستان‌ها تصویب و اجرای آن ابلاغ شده است. برنامه ۱۴ تالاب دیگر در حال تدوین است که این روند، با حضور تمام دست‌اندرکاران و کسب نظرات فنی و مشورتی در سلسله نشست‌های کارشناسی انجام می‌گیرد.

به گفته وی در این فرآیند، موضوعات مربوط به تالاب برای دست‌اندرکاران شامل نمایندگان دستگاه‌های دولتی، سمن‌ها و جوامع محلی، حساس‌سازی شده و ذینفعان از ارزش‌ها و کارکرد‌های تالاب آگاه می‌شوند و به دنبال حفاظت مشارکتی از تالاب برای بهره‌برداری خرمندانه از آن هستند.

هماهنگ کننده طرح حفاظت از تالاب‌های ایران، همچنین به اقدامات طرح حفاظت از تالاب‌های ایران در خصوص برنامه‌های مدیریت جامع اشاره کرد و گفت: طرح حفاظت از تالاب‌های ایران نقش تسهیلگری در تدوین برنامه‌ها را بر عهده دارد و دفتر حفاظت از تالاب‌ها در مسیر تدوین و اجرای برنامه‌های مدیریت جامع از آن پشتیبانی می‌کند. طرح حفاظت از تالاب‌های ایران از منابع بین‌المللی نیز اقدام به اجرای فعالیت‌های اولویت‌دار برنامه‌ها می‌کند. همچنین ظرفیت‌سازی لازم برای اجرایی شدن برنامه‌ها در سطح ملی، استانی و محلی را برنامه‌ریزی و اجرایی کرده است. ظرفیت‌سازی برای دبیرخانه‌های مدیریت زیست‌بومی، سمن‌های تالابی، جوامع محلی و سایر دست‌اندرکاران از جمله اقدامات قابل توجه طرح برای اجرایی کردن برنامه‌ها به شمار می‌رود.

وی در ادامه به بخشی از محور‌هایی که طرح در آن‌ها فعال است و برنامه‌ریزی برای ادامه اجرای آن‌ها دارد اشاره کرد و گفت: کمک به اجرایی شدن پروتکل‌های پایش برنامه‌های مدیریت و راه‌اندازی سه ایستگاه پایش آنلاین و دو برنامه پایش مشارکتی با کمک جوامع محلی، ظرفیت‌گستری دست‌اندرکاران مرتبط با برنامه‌های مرتبط، اجرایی کردن اقدامات گردشگری در تالاب‌ها، کمک به راه‌اندازی معیشت‌های پشتیبان تالاب، اجرای اقدامات حفاظت از تنوع‌زیستی تالاب‌ها و اجرای اقدامات آگاهی‌سازی و اطلاع‌رسانی در خصوص ارزش‌ها، کارکرد‌ها و تهدیدات تالاب‌ها برخی از این محور‌ها است.