چالش‌های فرهنگ و هنر در دولت دوازدهم

به گزارش مجله خبری نگار، به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدعباس صالحی در آخرین بخش از گفتگو‌هایی که در راستای اجرای طرح تجربه‌نگاری با هدف ثبت و انتقال تجربیات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیران و معاونان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام شده، به تشریح چالش‌های موجود در حوزه فرهنگ و هنر در چهار سال گذشته پرداخته است.

او در این زمینه می‌گوید: هر کاری که شروع می‌شود برحسب مقدورات خود پیش می‌رود و به طور طبیعی موانعی دارد که گاهی مانع تحقق و گاهی مانع سرعت آن می‌شود. در چهار سال گذشته نیز ما با چالش‌های فرابخشی در حوزه فرهنگ و هنر کشور روبه‌رو بودیم.

کرونا؛ اولین چالش

او در ادامه این گفتگو به چالش‌های فرابخشی و فرانامه‌ای اشاره می‌کند و می‌افزاید: شیوع کرونا اولین چالش در این عرصه بود. از اسفند سال ۹۸ تاکنون با آن مواجه هستیم و این اتفاق کل فضای جهانی را تحت تاثیر خود قرار داده و به طور خاص حوزه فرهنگ و هنر را نیز تحت تأثیر قرار داده است. در ایران برآورد خسارت‌های عرصه فرهنگ هنر و رسانه تا پایان فروردین ۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بوده است که این رقم تا پایان خرداد به بالای ۹هزار میلیارد هم می‌رسد.

صالحی به تاثیرات شیوع کرونا در عرصه‌های مختلف فرهنگی و هنری اشاره می‌کند و می‌گوید: به عنوان مثال در حوزه نشر در سال ۱۳۹۷ یکصد و یک‌هزار مجوز کتاب صادر شده و این رقم در سال‌های ۹۸ و ۹۹ به ترتیب به ۱۰۵ هزار و ۸۲ هزار مجوز رسیده است. در حوزه نمایش‌های اجرا شده نیز در سال ۹۷ حدود ۷۰۰۰ اجرای نمایشی داشتیم و و در سال‌های ۹۸ و ۹۹ به ترتیب ۶ هزار و یک میلیون و ۲۶۰ اجرا داشته‌ایم. همچنین از لحاظ تعداد تماشاگر ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در سال ۹۷ و ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در سال ۹۸ و یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر در سال ۹۹ بوده است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه می‌دهد: در حوزه موسیقی‌های صحنه‌ای در سال ۹۷، ۱۰هزار اجرا و در سال ۹۸، ۶۸۰۰ اجرا بوده و در سال ۹۹ این تعداد به ۸۹ اجرا رسیده است. همچنین تعداد فیلم‌های اکران‌شده در سال ۹۷، ۸۰ فیلم و در سال ۹۸، ۷۴ فیلم بوده و در سال ۹۹، ۲۲ فیلم اکران شده است. از لحاظ تعداد تماشاگر سینما در سال ۹۷، ۲۸ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر تماشاگر سینما داشته‌ایم و این تعداد در سال‌های ۹۸ و ۹۹ به ترتیب ۲۶ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر و ۶۱۸ هزار نفر بوده است.

صالحی در ادامه به فروش سینما در این بازه زمانی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: فروش سینما در سال ۹۷، ۲۵۰ میلیارد تومان، در سال ۹۸، ۳۰۰ میلیارد تومان و در سال ۹۹، ۹ میلیارد تومان بوده است؛ بنابراین تاثیر شیوع کرونا بر فضای اصحاب فرهنگ و هنر بسیار گسترده و وسیع بوده است و خساراتی که بر این عرصه تحمیل شد، منجر شد که برخی از برنامه‌هایی که وجود داشته به دلیل شروع این ویروس یا آغاز نشود، یا تداوم نیافته و یا سرعت پیدا نکرده است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دوازدهم تصریح می‌کند: کرونا چشم‌انداز توسعه در عرصه فرهنگ، هنر و اقتصاد آن را کاهش داده است همچنین در دیپلماسی ارتباطی حضوری ما در فضای جهانی نیز تاثیر گذاشته است. البته در فضای کرونا کار‌ها و اقداماتی صورت گرفت که تا حدی بتواند خسارت‌ها را تامین کند که از آن جمله می‌توان به حوزه تسهیلات بلاعوض اشاره کرد.

صالحی می‌گوید: از جمله این تسهیلات بلاعوض می‌توان به پرداخت ۲۴۰ میلیارد تومان در دو نوبت به اصحاب فرهنگ و هنر که عضو صندوق اعتباری هنر هستند اشاره کرد. حق بیمه اصحاب فرهنگ و هنر که خود آن را از قبل پرداخت می‌کردند به مدت ۶ ماه پرداخت شد. در حوزه تسهیلات مالی نیز در مرحله اول تسهیلات سامانه کارا ۷۵۰ میلیارد تومان به متقاضیان پرداخت داشت. در مرحله دوم هم در جریان و در حال ثبت نام است. همچنین سامانه تحفه نیز تا کنون رقم‌هایی را پرداخت کرده است. البته تسهیلاتی هم از سوی معاونت‌ها و سازمان‌ها در حد مقدور ارائه شده است، اما در مجموع رقم خسارت‌ها فاصله زیادی با حجم جبران‌ها دارد.

تورم، رکود اقتصادی شدید و رشد منفی و تغییر نرخ ارز؛ چالش دوم

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شرایط تورمی، رکود اقتصادی شدید و رشد منفی و تغییر نرخ ارز را چالش دوم و تاثیرگذار بر فضای فرهنگ و هنر می‌داند و می‌افزاید: در این دوره تقریبا از اواخر سال ۹۶ و از آغاز سال ۹۷ این چالش بر فضای فرهنگ و هنر کشور تاثیرگذار بوده و آثار قابل توجهی را بر حوزه فرهنگ و هنر گذاشته است. در حوزه تولید، بالا رفتن هزینه‌های تولید و خدمات را موجب شده است. کوچک شدن پروژه‌ها، گروه‌ها و اجرا‌ها از جمله این تاثیرات است.

او همچنین بیان می‌کند: تورم، رکود اقتصادی و تغییر نرخ ارز در حوزه مصرف هم تاثیرات قابل توجهی داشته، که از یک طرف موجب کاهش سفارش‌های تولید شده و از طرفی کاهش سبد تقاضا در حوزه فرهنگ و هنر را به دنبال داشته است. طبقه متوسط جامعه بیشتر با حوزه فرهنگ و هنر در ارتباط است و کوچک‌تر شدن طبقه متوسط اجتماعی عملاً بازار تقاضا‌های کار‌های فرهنگی را به شدت کاهش داده است.

او در ادامه به حوزه سیاست‌گذاری و حمایتی اشاره می‌کند و می‌گوید: در این حوزه نیز اتفاقات زیادی افتاد و یک حوزه آن تاخیر پروژه‌های زیرساختی حوزه فرهنگ و هنر است و همچنین در حوزه بین‌المللی با تغییر نرخ ارز منابع ارزی افزوده نشد و عملاً قدرت تاثیرگذاری منبع مالی در فعالیت‌های بین‌المللی را به شدت کاهش داده است؛ بنابراین این موضوع منتهی شد که خیلی از فعالیت‌ها کم و خیلی از منابع انسانی تعدیل شود. تاثیرات در نقش حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ابعاد مختلف یکی دیگر از این موارد است.

افول سرمایه و امید اجتماعی؛ چالش سوم

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به چالش سوم در حوزه فرهنگ و هنر کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: روند افول سرمایه و امید اجتماعی سومین چالش در این حوزه است. حوزه فرهنگ و هنر هم در تولید و هم در مصرف به امید اجتماعی نیاز دارد.

تاثیر مجاری غیررسمی نسبت به مجاری رسمی؛ چالش چهارم

او در ادامه به چالش چهارم اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: تاثیر مجاری رسمی نسبت به مجاری غیررسمی از دیگر چالش‌ها بود. هرچه در دهه‌های اخیر جلوتر می‌آییم سهم مجاری غیررسمی بالاتر می‌رود. دو نوع مجاری غیررسمی داریم که شامل ماهواره و اینترنت می‌شود. این دو مجرا سهم قابل توجهی از مجرا‌های مصرف در حوزه‌های فرهنگی و هنری کشور ایجاد کرده است.

او ادامه می‌دهد: به عنوان مثال میانگین مصرف ماهواره در کشور ۲۲ درصد است و آن‌هایی که ماهواره دارند روزانه دو ساعت و نیم از این مجرا استفاده می‌کنند. اما مصرف اینترنت ۵۷/۷ درصد و همچنین در کشور ما در سنین ۱۵ تا ۲۵ سال این مصرف متفاوت است و به ۸۵/۵ درصد می‌رسد؛ بنابراین دو مجرای غیررسمی بازار قابل توجهی برای مصرف حوزه‌های مختلف از جمله موسیقی و فیلم ایجاد کرده است؛ بنابراین این میدان بازار قابل توجهی برای بحث‌های مقاومت و ایجاد مشکل برای بهبود کسب و کار‌های فرهنگی فراهم کرده و می‌کند.

صالحی تاکید می‌کند: مجرای غیررسمی مصرفی را ایجاد می‌کند که کاربر با تنوع و همچنین قدرت انتخاب وسیع مواجه است و این مصرف به صورتی رایگان است و این‌ها خیلی سنگین است برای حوزه مصرف محصولات فرهنگی کشور، زیرا کاربر با بازاری رایگان و با انتخاب حداکثری و مجموعه‌ای از انتخاب‌ها مواجه است؛ در حالی که در مجرای رسمی هم باید هزینه کند و هم این‌که قدرت انتخاب وسیعی ندارد و با دامنه‌ای از مقررات حاکم بر آن مواجه است و این هم یکی از چالش‌های عمده این حوزه محسوب می‌شد.

مقاومت‌های سازمانی در برابر تغییر؛ چالش پنجم

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دوازدهم مقاومت‌های سازمانی را دیگر چالش این دوره در حوزه فرهنگ و هنر برمی‌شمارد و می‌گوید: برخی از حوزه‌ها همراهی‌های جامع و کاملی در این حوزه نداشتند و وقتی مدیران و کارکنان با برخی تغییر‌ها مواجه می‌شوند مقاومت‌هایی از خود نشان می‌دهند. همچنین وقتی روش و برنامه می‌خواست فضایی را فراهم کند که نظارت مدیران عالی را راحت‌تر فراهم کند و یا نظارت‌های همگانی را در پیش داشته باشد با مقاومت‌هایی مواجه می‌شد؛ بنابراین دو عنصر مقاومت در مقابل تغییر و مقاومت در مقابل نظارت در فضای سازمانی به عنوان چالش دیگر بود.

مناسبات هزینه برنامه؛ چالش ششم

صالحی در ادامه می‌گوید: مناسبات هزینه برنامه چالش آخر بود. در ابتدای طرح کلان برنامه‌ها چند راه مطرح بود که برای این‌که به طرف برنامه‌های جدید برویم راه‌هایی را داشتیم. یکی از این مسیر‌ها این بود که همه برنامه‌های قبلی را تعطیل کنیم و احساس من این بود که این کار با چالش‌های وسیعی همراه خواهد شد و مخالف نگاه حرکت در آرامش است که به عنوان یکی از رویکرد‌هایی بود که به آن اعتقاد دارم. مسیر دوم که بر اساس آن مباحث را نیز دنبال کردیم این بود که ما کمی از برنامه‌های قبل بکاهیم و منابع جدیدی که به دست می‌آوریم برای تامین منابع برنامه‌های جدید به کار ببریم.

او تصریح می‌کند: رقمی را برای حمایت از کلان برنامه‌ها در بودجه قرار دادیم که بتواند به کمک این بیاید که برنامه‌های جدید حمایت شود، اما عملاً امکان آن پدید نیامد، زیرا منابع جدید افزایش نیافت؛ برنامه‌های قبلی هم هزینه‌هایش بالا رفت؛ کاهش‌ها هم مقداری اتفاق افتاد، اما به اندازه‌ای نبود که به کمک بیاید.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دوازدهم در پایان این گفتگو می‌گوید: این تجربه‌نگاری به عنوان یک روایت از تجربه مدیریتی است که حتماً ضعف‌هایی هم داشته، ولی این ضعف‌ها هم به عنوان تجربه محسوب می‌شود. همچنین این تجربه‌ها قدرت‌هایی را هم به همراه داشته که می‌تواند برای مدیران آینده مورد توجه قرار بگیرد.

هفدهمین گفت‌وگوی سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت دوازدهم در راستای اجرای طرح تجربه‌نگاری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از لینک زیر قابل دسترسی است:

هفدهمین گفت‌وگوی سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای اجرای طرح تجربه‌نگاری

سیدعباس صالحی در شانزدهمین بخش از گفت‌وگوی خود در راستای تجربه‌نگاری درباره کلان برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سخن می‌گوید و به مسائل مزمن این وزارتخانه اشاره می‌کند. او راه حل‌ها را در گفتگو می‌داند و البته تاکید دارد که در این بخش نیز دچار ضعف هستیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت دوازدهم همچنین در بخش پانزدهمین بخش گفت‌وگوی خود درباره کنوانسیون برن و چالش‌های پیوستن به آن سخن می‌گوید.

سیدعباس صالحی در چهاردهمین بخش گفت‌وگوی خود نیز درباره ارتقای محتوای تولیدات فرهنگی و هنری داخلی حرف می‌زند.