بازی‌های مفید برای کودکان که مغزشان را به چالش می‌کشد!

به گزارش مجله خبری نگار، تصور کنید کودکی دارید که با حل هر پازل، یک قدم به سوی تفکر منطقی‌تر برمی‌دارد و با برنامه‌ریزی هر ربات، مهارت‌های کدنویسی‌اش قوی‌تر می‌شود. بازی‌ها فقط برای وقت‌گذرانی نیستند؛ آنها سرمایه‌گذاری در آینده‌ی فرزند شما هستند. در این مقاله، سفری خواهیم داشت از دنیای پازل‌ها تا شگفتی‌های رباتیک، تا شما را با بازی‌هایی آشنا کنیم که مغز کودکتان را به چالش می‌کشند و استعداد‌های پنهانش را شکوفا می‌سازند.

مطالعات عصبی‌شناسی جدید نشان می‌دهند که مغز کودکان تا سنین نوجوانی در حال شکل‌گیری و پالایش مسیر‌های عصبی است و بازی‌های هدفمند، با ایجاد چالش‌های مناسب، این مسیر‌ها را تقویت می‌کنند. بازی، زبان طبیعی رشد مغز و ابزار اصلی کودکان برای شناخت دنیا و تمرین مهارت‌های زندگی است.

از طرفی، بازی‌های مختلف، بخش‌های متفاوتی از هوش کودک را هدف قرار می‌دهند: هوش منطقی، هوش کلامی، هوش هیجانی، و هوش فضایی-دیداری. در این گزارش، به معرفی دقیق و علمی بازی‌هایی می‌پردازیم که بر اساس تحقیقات معتبر، رشد هوش کودکان را به طور قابل توجهی بهبود می‌بخشند.

بازی، زبان طبیعی رشد مغز و ابزار اصلی کودکان برای شناخت دنیا و تمرین مهارت‌های زندگی است

بازی پازل‌های پیچیده

پازل‌ها علاوه بر تقویت توانایی حل مسئله، توجه و حافظه دیداری، مهارت‌های برنامه‌ریزی و تفکر فضایی را هم در کودکان تقویت می‌کنند.

پژوهش منتشر شده در مجله علمی علم رشد Developmental Science) (۲۰۲۱)) نشان داد کودکانی که هفته‌ای حداقل ۳ بار پازل‌های پیچیده‌تر (بیش از ۵۰ قطعه) بازی می‌کنند، به طور متوسط ۱۵ درصد در تست‌های هوش فضایی و مهارت حل مسئله پیشرفت داشته‌اند.

نوع پازل: پازل‌های سه‌بعدی، پازل‌های تصویری با جزئیات زیاد، و پازل‌های منطقی مثل پازل‌های «کانگو» (Kanoodle) که نیاز به تفکر چند مرحله‌ای دارد، به شدت موثر هستند.

لگو و بازی‌های ساختنی خلاقانه

بازی‌های ساختنی، ارتباط بین دو نیمکره مغز را افزایش داده و مهارت‌های برنامه‌ریزی و خلاقیت را تقویت می‌کنند. دانشگاه MIT (موسسه فناوری ماساچوست) در مطالعه‌ای روی کودکان ۵ تا ۱۲ ساله نشان داد که بازی با لگو باعث افزایش فعالیت در بخش‌های مربوط به حل مسئله و خلاقیت مغز می‌شود.

پیشنهاد: بازی‌های چالش‌برانگیز مثل ساخت ربات‌های ساده، استفاده از لگو‌های موتوردار، و مدل‌های مهندسی پیشرفته.

شطرنج و بازی‌های استراتژیک مشابه

این بازی‌ها مهارت‌های تصمیم‌گیری، تفکر انتقادی و پیش‌بینی را افزایش می‌دهند. مطالعه دانشگاه آکسفورد (۲۰۱۸) نشان داده است که آموزش شطرنج به مدت ۶ ماه، موجب بهبود ۲۰ درصدی در نمرات ریاضی و خواندن کودکان مدرسه‌ای می‌شود.

نکته: حتی کودکان کم‌سن با آموزش مرحله‌ای و بازی‌های ساده‌تر شطرنج، می‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شوند.

بازی‌های نقش‌آفرینی (دراماتیک) و تخیلی

این بازی‌ها مهارت‌های اجتماعی، زبان و هوش هیجانی را رشد می‌دهند. مجله رشد کودک (۲۰۲۰) نشان داده است کودکانی که بیش از ۴ ساعت در هفته بازی‌های نقش‌آفرینی دارند، توانایی حل تعارض و همدلی بهتری دارند. به عنوان مثال، بازی با عروسک‌ها، نمایش‌نامه‌های کودکانه، بازی‌های تخیلی مانند «خانه بازی» یا «دکتر بازی».

بازی‌های حرکتی و تعادلی

رشد هماهنگی چشم و دست، تعادل و مهارت‌های حرکتی، ارتباط مستقیم با توسعه شناختی و عملکرد اجرایی مغز دارد. تحقیقات دانشگاه استنفورد (۲۰۱۷) نشان داده است کودکانی که تمرینات تعادلی مثل یوگا کودکان یا بازی با توپ‌های تعادلی انجام می‌دهند، در تست‌های توجه و تمرکز بهتر عمل می‌کنند.

بازی‌های کدنویسی و رباتیک

در دنیای دیجیتال امروز، مهارت‌های برنامه‌نویسی به‌عنوان «زبان قرن ۲۱» شناخته می‌شود. بازی‌های کدنویسی کودکان، مهارت‌های حل مسئله و تفکر الگوریتمی را پرورش می‌دهند.

طبق گزارش انجمن روان‌شناسی آمریکا (۲۰۲۳)، بازی‌های آموزشی مانند «Osmo Coding» و «ScratchJr» باعث تقویت توانایی‌های منطقی و مهارتی کودکان ۵ تا ۱۰ سال شده‌اند.

بازی‌های ریتمیک و موسیقی

موسیقی باعث تقویت توانایی‌های مغزی در پردازش صدا و ریتم می‌شود و به بهبود توجه و حافظه کمک می‌کند. به عنوان مثال، بازی با ساز‌های ساده مثل طبل یا بازی «Simon Says» که هماهنگی گوش و حرکت را افزایش می‌دهد.

پژوهشی در دانشگاه هاروارد (۲۰۱۸) اثبات کرد کودکان که آموزش موسیقی می‌بینند، در مهارت‌های زبانی و ریاضی بهتر عمل می‌کنند.

توصیه به والدین

بازی‌ها تنها سرگرمی نیستند؛ آنها ابزار‌های قدرتمندی برای رشد و تقویت هوش و مهارت‌های کودکان هستند. والدین نقش کلیدی در انتخاب و همراهی کودک در این بازی‌ها دارند. بهترین نتیجه زمانی حاصل می‌شود که بازی‌ها با توجه به سن، علاقه و نیاز‌های ذهنی کودک انتخاب شده و همراه با تعامل مثبت والد-فرزند انجام شود.

به یاد داشته باشید که بازی‌های متنوع و هدفمند، نه‌تنها هوش منطقی یا کلامی کودک را تقویت می‌کند، بلکه مهارت‌های اجتماعی، هیجانی و خلاقیت او را نیز پرورش می‌دهد. فضای بازی باید فرصت تجربه، خطا و یادگیری بی‌دغدغه را فراهم کند تا کودک با اعتماد به نفس و شور یادگیری بزرگ شود.

پس به جای محدود کردن بازی به زمان‌های کوتاه یا بازی‌های صرفاً تفننی، با آگاهی و دانش، بازی را به ابزاری برای ساختن آینده‌ای روشن و هوشمندانه برای کودک خود تبدیل کنید.