به گزارش مجله خبری نگار، در روزگاری که ایران و ایرانی، بیش از هر زمان دیگری نیازمند هویتیابی فرهنگی و تقویت بنمایههای ملی است، شاهنامه فردوسی، چون چراغی است که از ژرفای تاریخ میتابد. در همین راستا، گفتوگویی با مرشد محسن میرزاعلی، نقال و پژوهشگر شاهنامه، انجام دادیم تا از نگاه او نسبت به جایگاه این اثر حماسی در وضعیت کنونی کشور بهرهمند شویم.
میرزاعلی ابتدا تأکید کرد که حکیم فردوسی را باید نه تنها بهدلیل گوهر زبانیاش، بلکه بهسبب جایگاه حکیمانه و بینش عمیقش ستود؛ جایگاهی که او را از دیگر سخنوران متمایز کرده است.
وی با اندوه از کمتوجهی به فردوسی در میان مدیران فرهنگی یاد کرد و گفت: من و بسیاری از همفکرانم سالها کوشیدهایم تا شاهنامه را به نسل جدید بشناسانیم، اما این تلاشها غالباً خودجوش و بدون پشتیبانی نهادهای رسمی بوده است. این کار نه سود مالی دارد و نه راحتی؛ فقط آرمانی است برای تربیت نسل اصیل ایرانی.
وی در ادامه با اشاره به محتوای شاهنامه، تصریح کرد: از همان آغاز شاهنامه نبرد با اهریمن را یادآور میشود. در شاهنامه نیز مانند قرآن کریم، شیطان دشمن اصلی بشر است. گاه در چهرهای، چون ضحاک با مارهای دوش، و گاه در هیبت رسانهها و ابزارهای فریبنده ظاهر میشود.
مرشد میرزاعلی دشمن امروز را همطراز با اهریمنهای شاهنامه دانست و گفت: همانطور که ضحاک نسل جوان را هدف قرار میداد، امروز نیز دشمنان با اطلاعات نادرست، اعتیاد و ترفندهای رسانهای، قلب جوانان ما را نشانه گرفتهاند. چرا که جوان، گوهر ارزشمند ایران است و اگر جوان را بزنند، ستون کشور را شکستهاند.
وی همبستگی امروز مردم و حضور داوطلبانه جوانان در میدان را با روایتهایی همچون داستان کاوه آهنگر برابر دانست و تأکید کرد: در شاهنامه، اتحاد مردم با پهلوانان، رمز پیروزی است. ضحاکِ امروز نیز همان تفکر صهیونیستی و آمریکایی است که در برابر آن باید ایستاد، همچنانکه رهبری کشور نیز با اقتدار در نقش کاوهای معاصر ظاهر شدهاند.
این نقال و شاهنامهخوان به شباهتهای دیگری نیز میان وقایع امروز و شاهنامه اشاره کرد. از جمله ماجرای ارمانیانی که از ستم تورانیان به کیخسرو پناه آوردند و توسط گیو و بیژن نجات یافتند.
همچنین به خیانت گرگین اشاره کرد و گفت: گرگین امروز، همان کسانیاند که در کنار دشمنان ایستادهاند و با خیانت، وطن را تضعیف میکنند.
میرزاعلی با تأکید بر اهمیت رسانه و روایت، داستان فریب کیکاووس بهدست رامشگر مازندرانی را یادآور شد و گفت: رسانههایی که دو خبر راست و شش خبر نادرست میگویند، دقیقاً همان نقشی را ایفا میکنند که آن رامشگر داشت؛ فریب، غفلت، و نهایتاً اسارت. اما در اینجا نیز رستم نجاتبخش است؛ همانطور که امروز هم امید مردم، نجاتبخش خواهد بود.
وی افزود: فردوسی بارها بر امید تأکید کرده؛ میگوید اگر مردم امیدشان را از دست بدهند، سلاح به کار نمیآید. امید است که در نهایت پیروزی میآورد، همراه با توکل.
به باور میرزاعلی، حکایتهای شاهنامه شور ملی را در دل مردم زنده میکنند.
در پایان، او با تأکید بر لزوم بازگشت رسانهها و محافل فرهنگی به شاهنامه، اظهار کرد: امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند شاهنامهخوانی هستیم. در دوران دفاع مقدس، نقالان در جبههها حضور داشتند و خون مردم را به جوش میآوردند. اکنون نیز باید در جمعهای مردمی، این نقالیها احیا شود.»
وی گفت: فرازهایی از شاهنامه باید بار دیگر خوانده شود، تا مردم به یاد بیاورند که ایرانی بودن چه معنایی دارد. حتی بدون تولید سریال یا فیلم، صرفاً با روایت ساده این داستانها، میتوان به مردم آرامش و اعتماد به نفس بازگرداند.