دانشگاه‌های ایرانی کجای جاده «حکمت‌بنیان» قرار دارند

به گزارش مجله خبری نگار، طرح دانشگاه حکمت‌بنیان نخستین بار در تابستان ۱۳۸۹ در دیدار رمضانی اساتید دانشگاه‌ها با مقام معظم رهبری ارائه شد و ایشان در همان جلسه ضمن استقبال از این طرح خواستار پیگیری آن شدند. از این رو موضوع ابتدا از طریق وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سپس در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی پیگیری و طرح «تدوین سند دانشگاه حکمت بنیان» اجرا شد.

قاسم عموعابدینی معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان طراح و مجری اجرایی شدن طرح دانشگاه حکمت بنیان معتقد است، تحول آموزش عالی در دانشگاه‌ها، صرفاً با حکمت بنیان شدن آن‌ها صورت خواهد گرفت.

به گفته وی، ایرانی‌ها از دیرباز شاگردپرور و حکیم پرور بوده‌اند و در ایجاد و توسعه دانشگاه‌ها مؤثر بوده‌اند، بنابراین باید در آموزش عالی به درجه و اعتبار تمدنی خویش بازگردیم و راه علم را که مورد تأکید سازمان ملی یونسکو است، احیا کنیم.

اما دانشگاه حکمت‌بنیان چیست و چه کارایی دارد؟

دانشگاه حکمت‌بنیان دانشگاهی است که درجه علمی و جایگاه اجرایی آن‌ها از همه دانشگاه‌ها برتر است.
این دانشگاه‌ها آئین‌نامه‌های پژوهشی، آموزشی، فناوری و حکمرانی خاص خود را داشته و از نظر حکمرانی و مدیریتی مبتنی بر الگو‌های تمدن آفرینی بنا خواهند شد و علاوه بر بهره‌گیری از جدیدترین روش‌هایی که در ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا اجرا می‌شود، از الگو‌های تمدنی ایرانی-اسلامی همچون استادمحوری، شاگردپروری و اخلاق‌مداری و برنامه محوری بهره گرفته خواهد شد.

بر این اساس هشت اصل اساسی در نظریه دانشگاه حکمت بنیان ارائه شده است و در طول ۱۲ سال اخیر نیز نظریه‌پردازان و متخصصان متعددی در این زمینه تلاش کرده و حتی بخشی از دستاورد‌های این نظریه در دانشگاه‌ها اجرایی شده است.

از ابتدای دولت سیزدهم موضوع مهم در برنامه تحولی دولت، دانشگاه حکمت بنیان بود و معاونت آموزشی وزارت علوم این موضوع را دنبال کرد و این موضوع در برنامه قانون توسعه هفتم نیز قید شده است.

عبدالحسین خسروپناه دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی نیز معتقد است که همه علوم می‌تواند حکمی باشد و اگر بخواهیم جامعه مدرن را تبدیل به جامعه حکمی شود باید مسائل را حکمت بنیان حل کنیم.

دانشگاه حکمت بنیان در کشور‌های دیگر دنیا

در حال حاضر این مدل آموزش در ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا اجرا می‌شود، البته در ایران هم از ابتدا به همین شکل بوده است، به طوریکه تا قبل از ایجاد دانشگاه تهران، مدلی که از حکمرانی آموزش مشاهده می‌شود مبتنی بر استادمحوری، شاگرد پروری و برنامه‌محوری است یعنی استاد یک برنامه دارد که براساس همان برنامه جذب دانشجو صورت گرفته و سپس برمبنای آن استاد و برنامه وی رشته درسی ارائه می‌شود.

البته طرح استاد محوری هم در دانشگاه‌های ما شروع شده است و در حال حاضر استعداد‌های درخشان به روش استادمحوری با درخواست استاد وارد مقاطع تحصیلات تکمیلی می‌شوند و بورسیه هم به آن‌ها تعلق می‌گیرد.

معاون آموزشی وزیر علوم گفته است: در مرحله اول ۳۰ دانشگاه که در زمینه مدیریت، آموزش، پژوهش، فناوری، امور دانشجویی، فرهنگی، جذب دانشجو و همه ابعاد دیگر جزء دانشگاه‌های برتر کشور هستند، به دانشگاه حکمت‌بنیان تبدیل می‌شوند که برای اجرایی شدن این موضوع اکنون کمیته‌هایی در معاونت آموزشی وزارت علوم با حضور نمایندگانی از دیگر معاونت‌ها تشکیل شده است که در این کمیته‌ها آئین‌نامه‌ها بررسی می‌شود با این هدف که ببینیم آئین‌نامه‌های فعلی در کدام بخش‌ها با اصول دانشگاه حکمت‌بنیان تطبیق دارد، کجا باید مواردی اضافه و کجا باید حذف شود.

عموعابدینی گفته است: آئین‌نامه‌های مرتبط با دانشگاه‌های حکمت‌بنیان نیز امسال تدوین و تصویب می‌شود البته بخشی از آئین‌نامه‌ها ابلاغ شده و بخشی دیگر باید تا مهر سال ۱۴۰۳ آماده و بعد از تصویب ابلاغ شود.