یک صدای زنانه رسا از دل آتش سوریه

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: کتاب «اینجا سوریه است» با همه تفصیلش، اجمالی و اشاره‌ای است به رنج عظیم و محنت‌های جانفرسای ملت مظلوم سوریه، خصوصاً زنان و کودکان بی‌دفاع که همواره خسارت، لطمه، هراس و ضربه‌های هر جنگ و آشوبی بر آنان، مضاعف و محسوس است. این کتاب هم، همین تبعات ناگریز ِ جنگِ بزرگ و تحمیلی سوریه بر روان و زندگی زنان سوری با گرایش‌ها و قومیت‌های مختلف را مورد بررسی و کنکاش عینی و میدانی قرار داده است و البته به این هدف نائل آمده و در ترسیم آنچه برایش نویسنده و محقق زحمت کشیده است، موفق است.

محتویات و مستندات کتابِ نزدیک به هشتصد صفحه‌ای زهره یزدان‌پناه که از شناخته شده‌های عرصه تحقیق، نگارش و آفرینش ادبی است، در دو بخش و طی پاییز و زمستان سال ۱۳۹۶ و تابستان سال ۱۳۹۷ جمع‌آوری شده است. برای این سفر، همان‌گونه که در متن کتاب گزارش شده است، نویسنده و تنی چند از عوامل و کسانی که این پروژه را همراه و مساعد بوده‌اند، زحمت، دقت و حوصله فراوان متحمل شده‌اند.

شهر‌های مختلف سوریه از جنگ درآمده در این کتاب سیر و بازدید شده‌اند. نام این شهر‌ها اکنون برای ما یادآور جوانان عزیز مدافع حرم و رزمندگان مظلوم جبهه مقاومت است و این نام‌ها به‌سان مناطق جنگی جنوب و غرب کشورمان، راهیان نوری می‌طلبد به قصد زیارت خاک مهربان و معطر شهیدان مدافع حرم. دمشق، لاذقیه، زینبیه، حماه، حلب، ملیحه، صبوره، نُبّل و الزهراء، حمص، داریا، معلولا و... که در هر کدام از آنها، جانسوز روایتی و جگرخراش خبری در این کتاب مذکور شده. در این شهر‌ها و با مردمان، زنان و کودکان از ورطه مهیب جنگ خلاص شده آنها، اگر همراه شوی درد هست، فراق هست، زخم هست و ددمنشی و جهالت و سبعیت دشمنان تکفیری و مسلحین هست، اما دل پر از امید به خدا و روحیه حق‌طلبی و افتخار به جریان مقاومت و فخر به شهید و شهادت هم هست و فراوان هم هست.

فجایع واقع‌شده در هر کدام از مناطقی که نویسنده از زبان شاهدان و ماندگان به آن پرداخته است، اگرچه حقیقتاً با روح انسانی و ایمانی در تضاد کامل است و اگرچه برخی از آن‌ها در چهارچوب و قواعد جنگ مسلحانه حتی نمی‌گنجد و انصافاً مهیب و هول‌آور است، اما از دل این معرکه، زنانی ساخته است که به‌غایت، شاکر، استوار و سربلند هستند. از هر طایفه و دسته‌ای و از شیعه و سنی و مسیحی و علوی و... مادران و همسران و دختران شهدا، قهرمانان تمام صفحات این کتاب قابل اعتنا هستند.

«اینجا سوریه است» که می‌خواهد صدای زنان راوی جنگ تحمیلی سوریه باشد، هم سفرنامه است و هم گزارش. گونه جالبی از نمایاندن «تاریخ شفاهی» حوادث سوریه به مخاطبی که به لحاظ اقتران زمانی از این حادثه چندان دور نیست، اما از متن وقایع هم چندان مطلع و باخبر نیست. نویسنده در سفرش و در هر گام و اقدامش و در حرص‌وجوش‌ها، پیگیری‌ها و سماجت و ابتکارش، خواننده را با خود همراه و همسفر کرده.

کتاب، فقط گفتگو‌های بی‌واسطه با شاهدان واقعه نیست، بلکه گزارشی است روشن از سیر شکل‌گیری طرح کتاب، سفر، دیدار‌ها و بازدید‌ها و حرف‌ها و مواجهه‌ها و... به ضمیمه اسناد و توضیحات مکفی در پاورقی‌ها، مقدمه و جمع‌بندی لازم. به همه این‌ها اضافه کنید ارائه اطلاعات خوب از مناطق مختلف و پیشینه و تاریخچه آنها، روحیات، فرهنگ و کسب‌و‌کار مردم و مناسباتشان با یکدیگر و....

با همین حساب، لحن کتاب، ضمن رعایت زبان معیار خود را از افتادن در دام لفاظی‌های ادبی و به رخ کشیدن کلمات پرچگالی، حفظ کرده است و همین کتاب را شیرین، روان و خواندنی کرده است. آنجا که راویان روایت می‌کنند، انگار صدای محزون و صادق و دردمندشان را بی‌واسطه از میان کلمات صادق کتاب می‌شنوی و به متن هول‌انگیز اتفاقات تلخ جنگ می‌روی و امکان ندارد که از حجم خارج از فهم این همه مظلومیت و تنهایی تکان نخوری و از اشک بر گونه‌ها محروم شوی. مگر می‌شود زخم و جراحت کودکان و اسارت زنان و مظلومیت شهیدان را خواند و تکان نخورد. نمی‌شود این حجم از تألمات یک ملت را باور کرد!

باید سراپای این کتاب فاخر را تحسین کرد. کتابی که مورد توجه اهل فن قرار گرفته و مورد توجه و تقدیر رهبر حکیم ما قرار گرفته است. این تقدیر رهبری، تاج افتخاری است بر سر نویسنده کتاب، انتشارات راه یار و همراهان و همکاران و زمینه‌سازان شکل‌گیری این اثر. بر این اساس نیز جا دارد اهتمام جدی به معرفی، فراگیری و ترجمه آن صورت پذیرد.

جنگ سوریه همان‌طور که از لابه‌لای سطور و پایان کتاب برمی‌آید نه فقط برای دست یافتن دولت‌های قدرتمند به ثروت سرشار آن کشور، بلکه برای شکست و نابودی و متوقف کردن خط مقاومت بوده است. خطی که به لطف خداوند و پایمردی ملت مقاوم سوریه و جانفشانی شهیدان و مدافعان و اهالی مقاومت، همچنان زنده و محفوظ و پابرجاست. این کتاب هم تا وقتی مقاومت و پایمردی هست، خواندنی و زنده و پابرجاست. کتاب «اینجا سوریه است»، صدای زنان راوی جنگ به نویسندگی زهره یزدان‌پناه به همت انتشارات راه‌یار منتشر شده است.

نگاهی به کارنامه کاری زهره یزدان‌پناه

زهره یزدان‌پناه از آن دست نویسندگانی است که انجام سفر‌های متعدد و مصاحبه با هرکسی که شاید چند سطری به اطلاعات وی اضافه کند را به راحتی پشت میزنشینی و نوشتن در شرایطی آسوده ترجیح می‌دهد و شاید همین ویژگی خاص است که او را به یکی از چهره‌های شناخته شده عرصه پژوهش و تألیف دفاع مقدس و ادبیات پایداری تبدیل کرده است. این نویسنده و پژوهشگر کشورمان که در زمینه مستندسازی هم فعالیت دارد، متولد سال ۱۳۴۲ است. او ضمن برخورداری از تحصیلات علوم حوزوی، در فضای دانشگاهی هم حضور داشته، بر این اساس او در مقاطع کارشناسی «تاریخ»، کارشناسی ارشد «تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی» و همچنین کارشناسی ارشد «پژوهش هنر» نیز تحصیل کرده است.

انتخاب وی به عنوان هنرمند برگزیده در بخش عماد مغنیه سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت، دریافت جایزه و تندیس جشنواره سینماحقیقت برای مستند «وقتی آن‌ها آمدند»، هنرمند برگزیده اولین همایش بین‌المللی ثمین، کسب جایزه شهید حبیب غنی‌پور و جایزه همایش زنان دفاع مقدس برای کتاب «قواره‌ای برای دو نفر» از جمله عناوینی هستند که وی موفق به کسب آن‌ها شده است. از جمله سوابق کاری زهره یزدان‌پناه هم می‌توان به بیش از دو دهه فعالیت
در عرصه‌های آموزش و پرورش، حوزه، دانشگاه و کارشناسی در مراکز مختلف علمی پژوهشی، فرهنگی ادبی، سینمایی و مطبوعات، عضویت در انجمن قلم ایران، دبیری فرهنگی و دبیری تحریریه مجله سروش نوجوان، تدریس دوره‌های مختلف ادبیات داستانی و مدیریت جلسات نقد در این زمینه، داوری دوره‌های مختلف مسابقات و جشنواره‌های ادبیات داستانی در سطح کشور، عضویت در شورای هنری ادبی دفتر امور زنان بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و سردبیری فصلنامه اصحاب قلم اشاره کرد.

این نویسنده و پژوهشگر طی سال‌هایی که از حضورش در عرصه کتاب می‌گذرد موفق به انتشار بیش از پانزده عنوان کتاب مبتنی بر تحقیق در زمینه‌های ادبیات داستانی، پژوهش و مستندنگاری شده که عمده آثارش در حیطه دفاع مقدس و پایداری جای می‌گیرند. البته وی در تألیف مشترک چند کتاب پژوهشی نیز مشارکت داشته است. از جمله کتاب‌های یزدان‌پناه می‌توان به مجموعه داستان «ستاره‌های سربی»، پژوهش و تألیف کتاب «زنان عاشورایی» و انجام پژوهش پنج کتاب درباره زندگینامه شهدا اشاره کرد که مورد آخر در همکاری با دیگر نویسندگان روانه کتابفروشی‌ها شده است. از این نویسنده و پژوهشگر داستان‌ها، نقد‌ها و مطالب متعددی نیز در مطبوعات و نشریات به چاپ رسیده است.

حسن مجیدیان-محقق تاریخ شفاهی