احیای صنعت پس از ۸ سال بی‌تدبیری

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: نیمه اول سال ۱۴۰۰، فعالان اقتصادی میل و اشتیاق خود را برای تولید از دست داده بودند. اکثر تولیدکنندگان با ظرفیت کمتر از ۴۰ درصد مشغول به کار بودند و برخی دیگر هم به جهت آنکه نمی‌توانستند واحد صنعتی خود را سرپا نگه دارند، از فضای تولید خارج شدند. پیش‌بینی کارشناسان این بود که ادامه فضای به‌وجود آمده، چالش‌های جدی را برای تولید کشور ایجاد خواهد کرد و سرمایه‌گذاری جدید به صفر می‌رسد. البته کاهش روند سرمایه‌گذاری از مدت‌ها قبل یعنی از نیمه دوم سال ۱۳۹۷ و با تشدید تحریم‌ها شروع شده بود و دولت وقت نتوانست این امر را احیا کند. دیپلماسی اقتصادی که دولت گذشته در پیش گرفته بود، موانع جدی بر سر راه تولید و تولیدکنندگان ایجاد کرد. تولیدکنندگانی که توانایی افزایش تولید را داشتند و با تعدد بخشنامه‌های دولت کنار آمده بودند، امکان واردات مواد اولیه را نداشتند؛ چرا که تأمین نیاز‌های وارداتی به اروپا گره خورده بود و دولت به کشور‌های منهای اروپا توجهی نمی‌کرد.

تعداد زیادی از واحد‌های صنعتی و بخصوص مجموعه‌هایی که حجم فعالیت‌هایشان محدود بود، در دولت گذشته بشدت صدمه دیدند. در وخامت اوضاع آن زمان باید عنوان کرد که در نیمه دوم سال ۱۴۰۰ دو هزار و ۶۷ واحد صنعتی احیا شد و سال گذشته نیز ۵۴۰۰ واحد تولیدی و صنعتی به چرخه تولید بازگشت و در این میان قرار است امسال هشت هزار واحد راکد، فعال شوند.

این آمار نشان می‌دهد بخش صنعت، برخلاف رویکرد دولت گذشته، برای دولت سیزدهم اهمیت مضاعفی پیدا کرده است. تولیدکنندگان از وضعیت موجود راضی‌تر هستند و در قیاس با سال‌های گذشته شرایط تولید بهتر هم شده است. سال‌های گذشته تولیدکنندگان تحت فشار بودند و از مهم‌ترین مشکلات آن‌ها تعدد قوانین و بخشنامه‌ها، نوسان نرخ ارز و بی‌توجهی به تأمین مواد اولیه بود. این امر در دولت سیزدهم (وزارت صمت) بشدت کنترل شد تا جایی که دولت از صدور بخشنامه جدید پرهیز و سعی کرد که بخشنامه‌های گذشته را اصلاح کند.

بحران خودرویی در دولت گذشته

فعالان اقتصادی عنوان کردند که طی سال‌های گذشته، دولت وقت به صحبت‌های کارشناسی توجه نمی‌کرد و بر تصمیم‌هایی که می‌گرفت اصرار داشت. آن‌ها عنوان کردند که از اواخر سال ۱۴۰۰ و با دیپلماسی که دولت سیزدهم در پیش گرفت بخشی از مشکلات حوزه تولید حل شد. اعداد و ارقام تولید نیز نشان می‌دهد تولید کشور روند افزایشی به خود گرفته است. یکی از صنایعی که در دولت روحانی بشدت آسیب دید، صنعت خودرو بود. تولید خودرو در دولت گذشته بیش از ۶۰ درصد کاهش یافت و خودرو‌هایی که تولید می‌شد نقص قطعه داشت. بر اساس آمارها، زمانی که دولت سیزدهم فعالیت خود را آغاز کرد ضمن وجود تعهدات معوق، حدود ۲۰۰ هزار خودرو با نقص قطعه در پارکینگ خودروسازان بود. بر اساس آمار وزارت صمت در سال ۱۴۰۱ بیش از یک میلیون و ۲۴۲ هزار دستگاه خودرو سواری تولید و حدود ۱۰۵ هزار خودرو ناقص تکمیل شده که در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۰، ۳۹ درصد رشد را نشان می‌دهد. بر این اساس در مجموع دستاورد دو سال ابتدایی دولت سیزدهم در تولید خودرو سواری رقمی بالغ بر یک میلیون و ۹۴۴ هزار و ۱۴۸ دستگاه بوده است.

بیشترین رشد تولید خودرو در ۱۲ سال اخیر مربوط به سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۴۰۱ بوده است. با این تفاوت که بخشی از تولیدات دو خودروساز بزرگ کشور در سال ۱۳۹۳ مربوط به مونتاژ محصولات CKD بوده، اما در دولت سیزدهم عدد کسب شده مربوط به تولید داخل بوده است.

به رغم وجود تحریم‌های ظالمانه، ایران رتبه ۱۴ تولید خودرو در دنیا را در سال ۲۰۲۲ میلادی کسب کرده و در بین ۲۰ کشور برتر تولید کننده خودرو در جهان، بیشترین رشد تولید را نسبت به سال ۲۰۲۱ داشته است. در این میان باید عنوان کرد که با شروع تحریم‌های سال ۹۷، بیشترین آمار تولید ماهانه خودرو در بهمن ماه سال ۱۴۰۱ با بیش از ۱۳۳ هزار دستگاه بوده و این در حالی است که دولت گذشته نتوانست چنین رکورد‌هایی را ثبت کند.

جهش فولادی

از دیگر دستاورد‌هایی که دولت سیزدهم داشته افزایش تولید در فولاد خام و محصولات فولادی است. تولید ۳۰ میلیون تن فولاد خام در سال ۱۴۰۱ با رشد بیش از ۷ درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ و تولید ۲۲ میلیون تن محصولات فولادی در سال ۱۴۰۱ با رشد بیش از ۱۲ درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ در کارنامه دولت سیزدهم ثبت شده است. تولید ۶۳۲ هزار تن آلومینیوم در سال ۱۴۰۱ با رشد بیش از ۱۲ درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ هم از دیگر موضوعاتی است دولت سیزدهم کمک به ارتقای آن کرده است.

رشد مطلوب لوازم خانگی

در حوزه لوازم خانگی هم اعداد خوبی ثبت شده و این در حالی است که پیش‌بینی‌ها از کاهش تولید بوده است. افزایش تولید در دولت سیزدهم در حالی اتفاق افتاده که قیمت‌ها کنترل شده و دیگر بازار با جهش قیمت‌ها روبه‌رو نیست.

تولید انواع تلویزیون بیش از ۱.۹۸ میلیون دستگاه در سال ۱۴۰۱ بوده که در قیاس با سال ۱۴۰۰ رشد ۳۲ درصدی داشته است. تولید یخچال فریزر بیش از ۲.۷ میلیون دستگاه در سال ۱۴۰۱ بوده که در مقایسه با سال قبل از آن با رشد حدود ۸ درصدی ثبت شده است. در سال ۱۴۰۱ میزان تولید ماشین لباسشویی ۱.۶۶ میلیون دستگاه بوده که در همسنجی با سال ۱۴۰۰، رشد حدود ۴‌درصدی در این بخش حاصل شده است.

رونق نساجی

در تولید انواع منسوجات منتخب نیز رکورد‌های خوبی حاصل شده است. به عنوان مثال میزان تولید الیاف اکریلیک در سال ۱۴۰۱ بیش از ۸.۱ هزار تن بوده؛ در قیاس با سال ۱۴۰۰ رشد حدود ۵۰۰ درصد به دست آمده است.

سال گذشته میزان تولید نخ فیلامنت پلی‌استر ۲۹۹ هزار تن بوده و در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۰، رشد حدود ۵.۳ درصدی حاصل شده است. در مدت عنوان شده تولید الیاف پلی‌استر (۲۱۳ هزار تن در سال گذشته) ۴ درصد رشد داشته است. همچنین میزان تولید نخ سیستم پنبه‌ای و ترکیبی الیاف مصنوعی در سال ۱۴۰۱ بیش از ۲۸۵ هزار تن بوده و عدد حاصله در قیاس با سال ۱۴۰۰، رشد ۴ درصدی داشته است. در این میان باید تأکید کرد که سال گذشته بیش از ۸۰۵ هزار تن انواع منسوجات تولید شده است.

احیای واحد‌های راکد

یکی از اتفاق‌های مهمی که دولت سیزدهم پیگیری کرد، فعال‌سازی واحد‌های معدنی است. چند سالی بود که از فعال‌سازی معادن کوچک صحبت می‌شد و اینکه ضرورت دارد معادن غیرفعال و راکد احیا شوند. بر اساس آخرین آمارها، در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ حدود ۱۰۰۰ فقره از معادن به چرخه تولید بازگشتند و همچنین معادن کوچک پس از احداث کارخانه ۱۳۰ هزار تنی کنسانتره مس در استان کرمان فعال شدند.

موضوع دیگری که دولت سیزدهم پیگیری کرد و نتیجه آن در اقتصاد کشور مشهود است کاهش بنگاه‌های اقتصادی مشکل دار از ۹۹۴ بنگاه به ۸۰۹ بنگاه در دو سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ است و در این میان حمایت از بنگاه‌های اقتصادی در قیاس با گذشته بسیار بهبود یافت. برای اینکه وضعیت صنعت کشور در قیاس با گذشته بهبود پیدا کند و تولیدکنندگان دغدغه کمتری داشته باشند، دولت سیزدهم تصمیم گرفت به روش‌های تأمین مالی تولید، توسعه و تنوع بدهد. از همین رو طراحی و اجرای تأمین مالی تولید در قالب هدایت منابع تبصره ۱۸ قانون بودجه ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، توسعه دامنه شمول وثایق بانکی، طراحی و انتشار اوراق سپرده نفتی، طراحی و راه‌اندازی شرکت پروژه سهامی عام و همچنین پرداخت تعداد ۱.۷ میلیون فقره به مبلغ ۶۳ همت تسهیلات خرد بر مبنای اعتبارسنجی و بدون وثایق به تولیدکنندگان، از اقدامات صورت گرفته در جهت حمایت از تولیدکنندگان بوده است.

اعداد و ارقام عنوان شده نشان می‌دهد که تولید کشور در دولت سیزدهم احیا شده است. تعداد کثیری از واحد‌های صنعتی تعطیل شده در حال بازگشت به چرخه صنعت هستند و با توجه به دیپلماسی قوی که دولت سیزدهم دارد، تولیدکنندگان ضمن تأمین مواد اولیه و افزایش تولید توانستند صادرات هم داشته باشند.

توجه ویژه به سرمایه‌گذاری خارجی

کاظم مرتاض، عضو اتاق بازرگانی: خوشبختانه طی چند ماه گذشته شاهد اتفاقات بسیار خوبی در عرصه دیپلماسی و ایجاد روابط با کشور‌های منطقه بودیم که این موضوع می‌تواند تأثیر فراوانی بر مراودات تولید، اقتصادی و تجاری ما با کشور‌های مختلف داشته باشد. معتقدم این روند در صورت تداوم و استمرار می‌تواند تأثیرات مثبت بیشتری بر اقتصاد و تجارت کشور داشته باشد.

همچنین از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم، شاهد توجه ویژه به بحث سرمایه‌گذاری خارجی از سوی دستگاه‌های اقتصادی و دیپلماسی بودیم که همین روند منجر به رشد قابل توجه سرمایه‌گذاری در کشور شد. در نتیجه باید زمینه حضور بیشتر این سرمایه‌گذاران با بسترسازی مناسب و سهولت در رفت و آمد به کشورمان فراهم شود. قطعاً مراودات این چنینی حتی از طریق توریسم نیز می‌تواند به جذب بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی کمک کند و ما باید بیش از پیش، شرایط را برای صدور ویزا و سهولت رفت و آمد سرمایه‌گذاران به کشورمان فراهم کنیم.