انتشار کتابی درباره فقه تحزّب در نظام اسلامی

به گزارش مجله خبری نگار، کتاب «درآمدی بر فقه تحزّب در نظام اسلامی» که با تلاش حجت‌الاسلام مهاجرنیا و به همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و موسسه آموزش عالی طلوع مهر به چاپ رسید.

در بخشی از مقدمه این کتاب که به قلم حجت‌الاسلام محسن مهاجرنیا، رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر نگاشته شده است، می‌خوانیم:

پیروزی انقلاب اسلامی ایران بر مبنای مکتب اهل‏‌البیت (ع) در دنیای مدرن، دو نوع پرسش با خود به همراه داشت. یکی اینکه موضوعات، نهاد‌ها و نهال‌های سنتی را چگونه باید در زمین زندگی مدرن نشاند؟ دیگر آنکه چگونه باید با استلزامات زندگی مدرن تعامل کرد؟

سرعت غافلگیرکننده نظام‌سازی و پویش نهادسازی به ‏گونه‌ای رقم خورد که بسیاری از صاحب‌نظران نتوانستند با تحولات آن همراهی و همفکری کنند. به همین دلیل نتوانستند نظامات قانونمند شده را در درون دستگاه اندیشگی، فهم و تبدیل به دانش کنند و امروز بعد از ۴۰ سال از نبود دانش برای نهاد‌ها و دستگاه ‏های رسمی رنج می‌بریم.

پذیرش نظم سیاسی «جمهوری اسلامی» که ترکیبی از یک پدیده سنتی با یک پدیده مدرن بود، مسبوق به هیچ دانشِ در دسترسی نبود. تثبیت نظام سه قوه‌ای آن هم به نحو استقلال قوا، ‏ استوار ساختن بخشی از مشروعیت حکومت اسلامی بر آرای عمومی توده مردم از طریق سیستم انتخاباتی، واگذاری بسیاری از تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌‏گیری‌ها بر نظام شورایی، همانند مجلس شورای اسلامی و شورا‌های اسلامی و نهادینه‌سازی حوزه گسترده‌ای به نام حقوق ملت در قانون اساسی، موضوعات نوپدیدی مانند، آزادی در همه ابعاد آن، حق انتخاب، حق اعتراض، حق انتقاد، حق تشکیل حزب و گروه و در عرصه بین‏‌الملل تعامل و ترابط با ممالکی که هیچ سنخیتی با مبانی فکری اسلام ندارند و ورود به سازمان‌ها و نهاد‌هایی که توسط استعمارگران بنا شده و با قدرت و نفوذ آن‏ها جهانی شده‌اند، همه اموری است که نیازمند نظریه‌پردازی و نظام‌سازی دینی بود.

اما دقیقاً در سال نخست انقلاب اسلامی که هیچ بستری برای اندیشه‌ورزی فراهم نبوده و هیچ فرصتی در اختیار اهل نظر نبود، اصل آن‏ها بر اساس نظر اجتهادی امام خمینی (ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی، در فراق دانش اسلامی تفصیلی، پذیرفته شد. فقه و فقه سیاسی مهم‏‌ترین دانشی است که مسئولیت استنباط مبانی فقهی و شرعی این نظامات پذیرفته شده را بر عهده داشته و می‌بایست در سال‌های بعد در هنگام عملی‌‏سازی آن نهاد‌ها و نظامات، نقش تولیدی و تبیینی خود را ایفا نماید.

تردیدی نیست که تبدیل هرکدام از آن‏ها به عناصر حیات‌بخش، قاعده زندگی، اصل رفتاری و راهبرد‌های حرکت به ‏سمت آرمان‌های متعالی متوقف بر تولید دانش دینی و بومی است. به‌رغم نهضت نرم‌افزاری و جریان تولید علوم انسانی و اسلامی که در سال‌های اخیر توسط حضرت آیت‏ الله العظمی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله)، اعلام شد، اهتمام صاحب‏ نظران مصروف به گفت ‏وگو‌های نظری شد و در همان گام نخست متوقف ماند؛ اما به‏ دلیل آنکه زندگی هیچ‏‌گاه متوقف نمی‌ماند، به ‏ناچار دانش ‏های مورد نیاز را، چون کالا‌های مادی از بیگانگان وارد کردیم.

در طول ۴۰ سال، تنها در چالش‌ها و ناکامی‌ها و ناهمگونی‌ها بود که متوجه فقدان دانش دینی می‌شدیم. همواره به آزادی می‌بالیم؛ اما وقتی ناسازگاری‌ها و تزاحمات و تعارضات آزادی با دین، اخلاق، حجاب، اعتراضات، انتقادات و انتخابات ما را آزار می‌دهد، تازه متوجه می‌شویم که دانش‌‏های دینی همانند؛ فقه و کلام و فلسفه اسلامی، هنوز تصمیم نگرفته‌اند که در بخش آزادی اسلامی تولید معرفت کرده و تکلیف جامعه اسلامی و شهروندان را مشخص نمایند.

وقتی جامعه اسلامی با هجوم افکار سیاسی مواجه می‌شود و در منظر بیش از ۲۰۰ حزب و گروه سیاسی و انواع گروه‌های صنفی و صد‌ها رسانه و روزنامه و شبکه و ماهواره و فضای مجازی واقع می‌شود، تازه متوجه می‌شود که نه رفتار بانیان و کنش‏گران آن امور مبتنی بر دانش اسلامی است و نه واکنش حکومت و مخالفان، پایه معرفت دینی دارد. مجادله ارتکاز‌های ذهنی و چالش سلیقه‌های مؤمنانه با خمیرمایه تعصبات، روزبه ‏روز اندیشه انقلاب اسلامی را از اصالت و استحکام دور می‌کند.

با این پیش‏‌فرض‌ها بود که نگارنده، در صدد برآمد گفتگو‌های سیاسی بر محور دستاورد‌های انقلاب اسلامی را از سطح نخبگانی به فضای کاربردی و عمومی کشانده و به گسترش و فراگیرشدن دغدغه‌های فوق اهتمام بورزد.

کتاب «درآمدی بر فقه تحزّب در نظام اسلامی» در لیست نامزد‌های نخستین دوره دوسالانه کتاب علوم انسانی با رویکرد اسلامی قرار گرفته است.