رونمایی از «فهرست کتاب‌های چاپ سنگی و سُربی»

به گزارش مجله خبری نگار به نقل از روابط‌عمومی مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی برای رونمایی از این کتاب، به منزل محمّدحسین تسبیحی که این اثر به‌همّت او فراهم آمده رفت تا ضمن عیادت از او، از تازه‌ترین کارش چهره‌گشایی کند.

بجنوردی در این دیدار صمیمانه که پس از همه‌گیری ویروس کرونا، برای نخستین‌بار صورت می‌گرفت، از خدمات تسبیحی به فرهنگ ایرانی و زبان فارسی به‌ویژه در سال‌های حضور در مرکز تحقیقات فارسی در پاکستان قدردانی کرد و گفت: آن‌چه او در آن سی‌وپنج سال به سامان رساند، جهانِ فارسی‌زبانان به‌خصوص در شبه‌قاره را تا همیشه مدیون و مرهون خود کرد.

تسبیحی نیز در این جلسه، انتشار این کتاب را نتیجه حمایت‌های مصرّانه موسوی بجنوردی دانست و خاطراتی از سال‌های فعالیت در مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی بیان کرد.

در این دیدار که احمد مسجدجامعی، قائم‌مقام، عنایت‌الله مجیدی، رئیس کتابخانه، علی بهرامیان، معاون علمی و مدیر بخش طرح فهرستواره کتاب‌های فارسی و حمیدرضا محمّدی، مدیر روابط‌عمومی مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی نیز حضور داشتند.

موسوی بجنوردی ابراز امیدواری کرد: کتاب «جَواهِرالعُلومِ هُمایونی» تألیف محمّدفاضل بن علی سمرقندی که دانشنامه‌ای به فارسی و تحریریافته به سال ۹۳۴ قمری است، به تصحیح محمّدحسین تسبیحی در آینده‌ای نزدیک از سوی همین مرکز به طبع برسد.

در این جلسه، محمّدمهدی توسلی، دانشیار باستان‌شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان و مدیر پیشین مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، رضا مصطفوی سبزواری استاد بازنشسته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علّامه طباطبایی و رایزن فرهنگی پیشین ایران در پاکستان، محمّد اشرف‌گنجویی، اقدس رضوانی، مازیار و ماهیار تسبیحی؛ به‌ترتیب از دوستان قدیم، همسر و فرزندان تسبیحی نیز حاضر بودند.

در بخشی از یادداشت رئیس مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی بر آغاز این کتاب آمده است: «ایرانیان سابقه‌ای طولانی و درخشان در امر تولید کتاب، از کاغذسازی و خط و کتابت تا تذهیب و نگارگری و جلدسازی و انواع هنر‌های دیگر داشته‌اند و در کتابخانه‌ها و موزه‌ها و مجموعه‌های خصوصی در سرتاسر جهان، آثار شگفت‌انگیزی از ذوق و هنر ایرانیان در این باب محفوظ است. با این همه، پس از رواج و رونق صنعت چاپ، ایرانیان در این دوره نیز کمابیش درخشیدند و کوشیدند تجربه‌های گرانقدر پیشین را تا حد ممکن به کار گیرند. نوآوری و ابتکار ایرانیان در صنعت چاپ به طریقۀ سنگی نیز از هر جهت قابل توجه و تأمل است و می‌توان گفت که این صنعت در ایران به اوج رسید. آنچه در دوره رونق این چاپ پدید آمد، موضوع تحقیقات خاص بوده است و همچنان، مسائل دیگری در این زمینه هست که می‌تواند زوایایی از اوضاع فرهنگی و علمی و هنری جامعۀ ایران را آشکار کند. گذشته از ظواهر مربوط به چاپ و کاغذ و خط و جلد، آثار مطبوع به این طریقه و صحت متن اثر چاپی به صورت سنگی، می‌تواند حاکی از جایگاه فرهنگی و علمی ایرانیان در یکی دو سده اخیر باشد. نظر به اهمیت چاپ و نشر به طریقه سنگی است که محققان کتاب‌شناس، کار شناسایی و فهرست‌نویسی از کتاب‌ها و کلیه مطبوعات به این شیوه را، به ویژه در کتابخانه‌ها و مجموعه‌های بزرگ در کنار نسخه‌های خطی، از وظایف خود شمرده‌اند و کوشیده‌اند به این طریق بر اهمیت شناسایی هر چه بیشتر کتاب‌های چاپ قدیم تأکید کنند. در کتابخانه مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی از هنگام بنیاد، گنجینه کتاب‌های چاپ سربی قدیم و سنگی جایگاهی خاص داشته است و اینک با انتشار این فهرست، پژوهشگران فرصت می‌یابند آگاهی‌های خود را در این زمینه تکمیل کنند.»

جلد نخست «فهرست کتاب‌های چاپ سنگی و سُربی قدیم کتابخانه مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی»، در ۹۴۴ صفحه، با شمارگان ۲۰۰ نسخه و به بهای ۶۵۰هزار تومان در اختیار نسخه‌پژوهان، کتاب‌‎شناسان و دیگر پژوهش‌گران و علاقه‌مندان قرار گرفته است.