آل سعود و دموکرات ها؛ دور یا نزدیک؟

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: عربستان نظم جدید بین‌الملل را درک کرده است. جمله بسیار مهم که به کانون بررسی در مراکز مطالعات امریکایی و روزنامه‌های این کشور تبدیل شده است. سؤالی که در امریکا پرسیده می‌شود این است، آیا عربستان هنوز دومین متحد امریکا بعد از اسرائیل در خاورمیانه است؟ پاسخ به این سؤال بله است، اما عربستان دیگر روی ما حساب ویژه باز نمی‌کند و به‌دنبال ارتباط با قدرت‌های بزرگ همچون روسیه و چین است.

این واقعیت است که با اینکه عربستان همچنان دومین شریک ایالات متحده در منطقه است، اما اکنون نمی‌خواهد روسیه بازنده جنگ در اوکراین باشد. عربستان به خروج امریکا از افغانستان نگاه می‌کند، به اوکراین نگاه می‌کند، به عراق نگاه می‌کند؛ امریکا متحدین خود را رها کرده است. آنچه مهم است، منافع ملی خواهد بود. اکنون عربستان منافع ملی خود را به تنهایی با ایالات متحده گره نمی‌زند و به‌دنبال برقراری روابط با سه کشور روسیه، چین و هند است.

این فقط مربوط به دولت سعودی نیست بلکه حتی مردم عربستان هم دیگر به امریکا اعتماد ندارند. در نظرسنجی‌ای که مرکز مطالعات واشنگتن برای خاور نزدیک انجام داده است، ٦٠ درصد مردم عربستان به سؤال آیا به امریکا اعتماد دارید پاسخ منفی دادند. همچنین با وجود مخالفت با جنگ، مردم سرزمین حجاز، روسیه و چین را به امریکا ترجیح می‌دهند. البته عربستان و امریکا یک پروژه مشترک در منطقه دارند و آن هم تحدید قدرت و هم پیمان منطقه‌ای آن است. آنچه اکنون امریکا و عربستان را گاهی در یک خندق قرار می‌دهد، ایران است.

روابط با چین

عربستان از سال ٢٠١٥ و با روی کار آمدن بن سلمان، روابط خود را با چین گسترش داده است و در پایان سال‌جاری رئیس جمهور چین از ریاض بازدید خواهد کرد. عربستان اکنون اولین شریک تجاری چین در منطقه با حجم مبادلات ٨٢ میلیارد دلار است. همچنین چین به‌دنبال عضویت ناظر عربستان در سازمان همکاری شانگ‌های و عضویت عربستان در گروه بریکس است. از سوی دیگر عربستان بخشی از پروژه‌های اقتصادی خود را به سرمایه‌گذاران چینی واگذار کرده است.

همچنین عربستان به‌دنبال خرید سلاح و راه‌اندازی خط تولید موشک در کشور خود با حمایت چینی‌ها است. سعودی‌ها به‌دنبال بالانس قدرت بخصوص بعد از روی کار آمدن دولت جدید در ایران هستند. دولت جدید ایران با درک درست از وضعیت نظم بین‌الملل روابط گسترده خود را با چین و روسیه آغاز کرده و عربستان نمی‌خواهد از این قافله عقب بماند. همچنین نیروی هوایی عربستان سعودی برای اولین بار از پهپاد «وینگ لونگ-۲» که از چین خریداری کرده، در پایگاه هوایی «ملک خالد» رونمایی کرد.

روابط با روسیه

اگر این جمله گفته شود که عربستان به‌دنبال شکست روسیه در جنگ اوکراین نیست، جمله گزافی نخواهد بود. با آغاز بحران اوکراین، عربستان نه تنها تولید نفت خود را افزایش نداده بلکه در جلسه اخیر اوپک پلاس، اعضا کاهش تولید نفت دو میلیون بشکه‌ای را تصویب کردند که در این وضعیت بحران انرژی، ضربه کاری به ایالات متحده و شرکای اروپایی این کشور بود. از سویی دیگر عربستان می‌خواهد گستردگی روابط روسی‌ها با ایران را تعدیل و به‌عنوان شریکی مطمئن برای روس‌ها خود را مطرح کند. هم اکنون سعودی‌ها سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی در بخش انرژی و زیرساخت‌های روسیه انجام دادند و به‌دنبال قرارداد‌های بلندمدت با روس‌ها هستند.

روابط با ایالات متحده

عربستان بین جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها تمایز قائل می‌شود و به‌دنبال این است که با تحت فشار قرار دادن از طریق مسأله نفت انتخابات پیش روی کنگره را جمهوری‌خواهان برنده شوند تا ضمن فشار بیشتر به ایران، به استقبال پروژه ٢٠٣٠ خود (طرح اقتصادی عربستان) برود.
از سوی دیگر روابط بن سلمان و جو بایدن در وضعیت مناسبی قرار ندارد و در اجلاسیه اخیر جده از بایدن استقبال مناسبی صورت نگرفت. همچنین عربستان از موضع دموکرات‌ها در مورد قتل جمال خاشقچی و انتشار اسناد ١١ سپتامبر ناراحت است.

روابط با ایران

ایران و عربستان در رقابت و تضاد منطقه‌ای قرار گرفته‌اند و با وجود ٤ دور مذاکرات در بغداد، اما عربستان هیچ گاه نمی‌خواهد ایران تبدیل به قدرت بزرگ منطقه‌ای شود و یکی از عوامل اصلی روابط با ایالات متحده در حال حاضر ایران است. از سوی دیگر عربستان از تمام ابزار‌های خود برای کاهش قدرت ایران و همچنین ایجاد آشوب در ایران استفاده می‌کند، امری که در آشوب‌های اخیر آن می‌توان ردپای سعودی‌ها را بخصوص در حوزه رسانه‌ای و مالی (حمایت از آشوب طلبان) مشاهده کرد.

سخن پایانی

نظام بین‌الملل به سرعت در حال تغییر و دگرگونی است و موضوع قدرت و امنیت ملی و حرکت به سمت منافع ملی، بار دیگر خود را به‌عنوان فاکتور‌های اصلی برای یک کشور مطرح کرده‌اند. عربستان شرایط جدید را درک کرده و از یک طرف به‌دنبال توافق ایالات متحده با ایران بر سر مسأله هسته‌ای است و از سوی دیگر به‌دنبال روابط گسترده با چین و روسیه، اما همچنان ایالات متحده شریک استراتژی عربستان خواهد بود.