یک گام تا بازگشت سوریه به اتحادیه عرب

به گزارش مجله خبری نگار به نقل از الوقت: درحالی که کشور‌های عربی همسو با سیاست‌های غرب در منطقه در سال ۱۳۹۰، عضویت دولت سوریه را در اتحادیه عرب تعلیق کردند با این امید واهی که نظام قانونی این کشور مدت زمان زیادی دوام نخواهد آورد کرسی دمشق را به شورشیان دادند، اما پس از یک دهه اکنون این کشور‌های عربی هستند که مواضع خود را تغییر داده و برای آوردن دولت بشار اسد به اردوگاه خود تقلا می‌کنند.

وزارت خارجه الجزایر اخیراً اعلام کرد که این کشور مجددا درخواست سوریه برای مشارکت در نشست آتی سران کشور‌های عربی در ماه سپتامبر در قاهره را مطرح خواهد کرد. الجزایر که ریاست دوره‌ای اتحادیه عرب را برعهده دارد سعی می‌کند تا با نظر مساعد دیگر اعراب، سوریه را مجددا به آغوش این اتحادیه بازگرداند. در همین راستا، وزیر خارجه الجزایر به دمشق سفر کرده تا با مقامات سوری از جمله شخص بشار اسد، رئیس جمهور این کشور آخرین رابزنی‌ها و هماهنگی‌های لازم را انجام دهد. پیشتر وزیر خارجه الجزایر خاطرنشان کرده بود که کشورش از هیچ تلاشی برای اتحاد و تقویت اراده مشترک کشور‌های عربی برای مقابله با چالش‌های گروهی فروگذار نخواهد کرد.

بحث بازگشت دولت سوریه به اتحادیه عرب از سال‌های پیش و زمانی که ارتش سوریه با کمک متحدانش توانت گروه‌های ترورویستی را شکست داده و بسیاری از مناطق اشغالی را آزاد کند، روی زبان‌ها افتاد و برخی کشور‌ها که از نقشه‌های شوم‌آمریکا و عمال آن در منطقه اگاه شدند تغییر رویه داده و بازگشت این کشور به اتحادیه عرب را دوباره مطرح کردند.

برای اولین بار در فروردین ۱۳۹۷، یک نماینده پارلمان عراق از تلاش کشورش و چند کشور دیگر عضو اتحادیه عرب برای لغو تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه خبر داد. چند ماه پس از آن، باجی قائد السبسی رئیس جمهور تونس در کنفرانس اقتصادی لبنان امکان دعوت از بشار اسد را به کنفرانس سران عرب مطرح کرد. هر چند در آن زمان، بسیاری از اعراب از این مسئله استقبال نکردند، اما به مرور، کشور‌های زیادی این موضوع را درخواست کردند و الآن اکثریت کشور‌های عربی با بازگشت دولت سوریه به اتحادیه عرب موافق هستند.

مانع جدی برای عضویت سوریه وجود ندارد

اگرچه بسیاری از کشور‌های از عضویت مجدد سوریه در اتحادیه عرب استقبال می‌کنند، اما اختلافات جزئی در بین برخی کشور‌ها وجود دارد. معاون دبیرکل اتحادیه عرب با اشاره به نبود توافق کاملی در خصوص بازگشت سوریه به این اتحادیه، تاکید کرد که تاریخ مشخصی برای بازگرداندن عضویت سوریه به این اتحادیه وجود ندارد. به گفته این مقام اتحادیه عرب، صحبت‌ها و موضع‌گیری‌های زیادی درباره این موضوع از سوی کشور‌هایی که جزئی از این اجماع نیستند، وجود دارد و هر طرفی برای خودش دیدگاهی دارد.

با توجه به اظهارات مقامات اتحادیه عرب اینگونه به نظر می‌رسد که اختلافات و مانع جدی بین اعراب بر سر سوریه وجود ندارد و تنها مسئله زمان مشخص خواهد کرد که در چه تاریخی، سوریه به اتحادیه عرب باز خواهد گشت. چرا که روند عادی سازی روابط کشور‌های عربی با دمشق از طریق انعقاد قرارداد‌های تجاری و اقتصادی در ماه‌های اخیر سرعت گرفته و بیانگر این است که بسیاری از اعراب از نزدیک شدن به سوریه استقبال می‌کنند. حتی کشور‌هایی مانند امارات که در کنار عربستان سعودی بزرگترین حامیان تروریست‌ها در سوریه بودند، زودتر از سایر اعراب موضع خود را در قبال دولت سوریه تغییر دادند و سه سال پیش سفارت خود را در دمشق افتتاح کردند.

هر چند آمریکا بر مواضع سابق خود در قبال دولت سوریه پافشاری می‌کند و مخالف عادی شدن روابط اعراب با دمشق است، اما همین پیروی از سیاست‌های واشنگتن و رژیم صهیونیستی در یک دهه گذشته سبب شده تا اتحادیه عرب جایگاه خود را به عنوان نهاد مستقل عربی از دست بدهد. اگرچه احتمال دارد با فشار‌های آمریکا و لابی صهیونیستی، مسئله عضویت سوریه در اتحادیه عرب رای نیاورد، اما این مسئله در روند احیای روابط دوجانبه کشور‌های عربی با سوریه تاثیری نخواهد گذاشت و فقط اعتبار اتحادیه عرب را در جهان مخدوش خواهد کرد که برای مواضع درون گروهی خود ناچار است برنامه‌های آمریکا را اجرایی کند.

تجربه موفق سوریه

هر چند اعراب در زمان شروع بحران سوریه، بر این باور بودند که تا چند ماه آینده نظامی سیاسی در این کشور تغییر خواهد یافت و مخالفان قدرت را به دست خواهند گرفت، اما همه محاسبات آن‌ها اشتباه از آب درآمد. سوریه به دلیل گذار از بحران داخلی که در یک قرن گذشته بی‌سابقه بود، نشان داد که در مواجهه با مشکلات می‌تواند با آن‌ها مقابله کند و اکنون تجارب زیادی را در مقابله با گروه‌های تروریستی و مدیریت جنگ داخلی کسب کرده است و عضویت مجدد در اتحادیه عرب می‌تواند نقش و جایگاه این نهاد بین‌المللی را بالا ببرد و در مواقع بحرانی می‌توانند از تجربیات سوریه استفاده کنند. موفقیت‌های دمشق در عبور از بحران‌ها سبب شد تا برخی کشور‌های دست همکاری به سمت دولت سوریه دراز کنند. رژیم‌های عربی حاشیه خلیج فارس که حتی ارتش مستقلی ندارند در مقابله با بحران‌های جزئی در داخل خودشان دست به دامن آمریکا و غربی‌ها می‌شوند تا بتوانند آنرا رفع کنند، ولی دولت و ملت سوریه با قدرت در مقابل جبهه دشمنان خارجی و گروه‌های تحت حمایتشان ایستادند و اجازه ندادند تا وجبی از خاک سوریه تجزیه شود. اکنون دولت سوریه قویتر از زمان شروع بحران است و همین مسئله اعراب را به بازنگری در سیاست‌های اعلانی خود وادار کرده است.

اجلاس اتحادیه عرب که کمتر از دو ماه دیگر در مصر برگزار می‌شود، می‌تواند مسیر بازگشت دولت سوریه به این اتحادیه را هموار کند و با توجه به سابقه و جایگاه سوریه در جهان عرب وجهه این نهاد بین‌المللی هم بیش از پیش تقویت خواهد شد و در تصمیم‌گیر‌های منطقه‌ای به ویژه در مقابله با تروریست‌ها و دفاع از آرمان فلسطین نقش موثری ایفا خواهد کرد.