علل و پیامد‌های افول آمریکا در نظم نوین جهانی

به گزارش مجله خبری نگار ابوذر گوهری‌مقدم در نشست افول آمریکا و نظم نوین جهانی اظهار کرد: آنچه که در نظام بین‌الملل شاهد هستیم این است که آمریکا به دنبال بازدارندگی و فرسایش رقبا است. برخی از نشانه‌های این افول را می‌توانیم مشاهده کنیم به عنوان مثال گزارش‌هایی که خودشان از نظر تجهیزات در حوزه دفاعی منتشر می‌کنند حاکی از آن است که تسلیحات آن‌ها به ویژه در بخش‌های هسته‌ای فرسوده است و در این حوزه دچار ضعف جدی هستند.

گوهری‌مقدم همچنین بیان کرد: در حوزه سیاسی نیز اگر وضعیت امروز جامعه آمریکا را مورد ارزیابی قرار دهیم در می‌یابیم که به شدت یک جامعه قطبی شده است که در همه حوزه‌ها رقابت‌های شدید حزبی دیده می‌شود و به تعبیری همه مسائل آمریکا اعم از فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در حال تبدیل شدن به موضوعات سیاسی و امنیتی است در بحران کرونا هم دیدیم که این مساله کاملا در آمریکا تحت‌الشعاع قرار گرفته و تبدیل به یک مساله سیاسی شد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل همچنین بیان کرد: بنابراین جامعه‌ای قطبی شده دارد و رقابت‌های دو حزب و بعضا درگیری‌های درون حزبی و رادیال شدن فضای سیاسی آمریکا به شدت قابل مشاهده است و دیدیم که رئیس جمهوری با دعوای سیاسی و اجتماعی روی کار می‌آید حتی پیش از این کنگره آمریکا توسط گروه‌های افراطی تسخیر می‌شود این مساله نشان می‌دهد که بی‌اعتمادی نسبت به نهاد‌های آمریکایی در ساختار اجتماعی این کشور وجود دارد. حتی خودشان از نظر سیاسی کمیته‌های تحقیقی را تعیین کرده‌اند تا علل این مسائل را ریشه‌یابی کنند.

معاون مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری در ادامه اظهار کرد: در حوزه اجتماعی نیز شاهد دو قطبی شدید در آمریکا هستیم و عدم اتفاق نظر حزبی و ظهور جریان‌های افراطی چپ و راست در میان سیاستمداران وجود دارد. به عنوان مثال حضور ترامپ اوج افول آمریکا از این حیث بود. همچنین نقطه‌گرایی به لحاظ علمی علی‌رغم شاخصه‌هایی که دارد به سمت پوپولیسم می‌رود.

گوهری‌مقدم با اشاره به ابعاد اقتصادی حاکی از افول آمریکا اظهار کرد: شاخص‌های چند ماه اخیر بعد از روی کار آمدن بایدن، رشد نابرابری اقتصادی، کسری بودجه و تورم بی‌سابقه‌ای را نشان می‌دهد وقتی آمریکا را با خودش مقایسه می‌کنیم صبحت از افول منطقی است بسیاری از ساختار‌ها و نظام‌های مالی در آمریکا دچار بحران شده است حتی تورم نزدیک به ۴۰ درصدی وجود دارد که بی‌سابقه است در واقع مکانیزم کنترل آمریکا در حوزه مالی دچار مشکل شده است، رشد ارز‌هایی غیر از دلار مثل یوآن چین نیز در ابعاد مختلف جایگاه آمریکا را به چالش کشیده است.

وی خاطر نشان کرد: از منظر قدرت نرم جایگاهی که آمریکا و شعار‌هایی که داشت الهام‌بخش نیست و در دوره ترامپ بسیاری از ارزش‌های قدرت نرم آمریکا دموکراسی، بحث حقوق بشر و ... روی دیگری از سکه آمریکا را نشان داد حتی تسخیر کنگره، جایگاه آمریکا را در چشم جهانیان متزلزل کرد.

معاون مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری با اشاره به علل افول آمریکا در نظام بین‌الملل گفت: عده‌ای معتقد هستند رشد کشور‌های رقیب باعث شده کشور‌هایی مثل چین، اعضای اتحادیه اروپا و اعضای بریکس رشد کنند و آمریکا را در مقام مقایسه در سطح پایین‌تری شاهد باشیم. عده‌ای نظرشان این است نباید نگران اتفاقاتی باشیم که در آمریکا می‌افتد، فرانسیس فوکویاما معتقد است افول آمریکا بیشتر از این‌که ناشی از رشد سایر قدرت‌ها باشد ناشی از ناکارآمدی نهاد‌های آمریکایی است.

وی اضافه کرد: آمریکا در دوره اوباما شعار دولت ملت‌سازی در داخل کشور را مطرح می‌کند و معتقد است تعهدات بین‌المللی افزایش یافته و آن‌ها باید در داخل خود را تقویت کنند و ما این شعار را به گونه‌ای دیگر از سوی ترامپ هم شاهد بودیم که باید آمریکا در داخل تقویت شود. به نظر می‌رسد امروز جامعه آمریکایی توان جذب رویکرد‌های مختلف و سلیقه‌ها و نژاد‌ها را از دست داده و به سمت نوعی رادیکالیسم می‌رود. زمانی که آمریکایی‌ها تصور می‌کردند تنها ابرقدرت هستند امروزه آن ادبیات به کلی نابود شده و متفکرین آمریکایی حتی در این باره صحبت هم نمی‌کنند.

معاون مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری در بخشی دیگر از صحبت‌های خود با اشاره به پیامد‌های افول آمریکا گفت: تصور رایج قدرت آمریکا کاهش یافته و مصداق‌های متعددی هم دارد، اما به این مفهوم نیست که آمریکا اراده و قابلیت برای بازیگران بین‌المللی را از دست داده است. رفتار آمریکا در استراتژی ایندوپاسیفیک نشان می‌دهد آن‌ها نمی‌خواهند عرصه نظام بین‌الملل را به این راحتی واگذار کنند. به عنوان مثال در جنگ اوکراین، آمریکایی‌ها برای این‌که روس‌ها را دچار فرسایش کنند به دنبال تداوم این جنگ هستند.

این استاد دانشگاه در رابطه با مباحث جمهوری اسلامی ایران نیز ادامه داد: آمریکا مسائل غرب آسیا را رها نکرده است بلکه آن‌ها تلاش می‌کنند که از طریق متحدان منطقه‌ای خود فشار به ایران را روزافزون کنند. در دوره ترامپ این فشار‌ها حداکثری بود و در دوره بایدن هم وجود داشته است. تحریم‌هایی که بایدن وضع کرده کمتر از دوره ترامپ نیست. باید توجه کنیم که آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند به لحاظ پرستیژ جایگاه خود را حفظ کنند البته شیوه این رفتار بین جمهوری‌خوا‌ها و دموکرات‌ها متفاوت است.

گوهری‌مقدم با تاکید بر این‌که آمریکایی‌ها از نظر ساختاری قطعا جایگاه خودشان را از دست داده‌اند، ادامه داد: آن‌ها به لحاظ نظری به دنبال مفهوم‌سازی شرایط نظام بین‌الملل هستند، اما جایگاه سابق را ندارند و تلاش می‌کنند منافع‌شان را تامین کنند. از طرفی دیگر کشور‌هایی مانند جمهوری اسلامی ایران باید از این فضا استفاده کنند و در نظم نویت جهانی که در حال شکل‌گیری است جایگاه خود را متمرکز کنند اگر ما جایگاه خود را به لحاظ استراتژیک نسبت به قدرت‌های نوظهور بین‌المللی مثل چین مشخص نکنیم در سال‌های آینده با چالش مواجه خواهیم شد؛ بنابراین تثبیت جایگاه ایران مزیتی برای کشور خواهد داشت که جایگاه ما را در یک دهه آینده تضمین می‌کند در غیر این صورت اگر توجهی نشود این بی‌توجهی خسارت عمده‌ای را برای کشور خواهد داشت.