جاده‌های رستگاری یا تا کی باید فیلم‌های غیرحرفه‌ای ببینیم؟

به گزارش مجله خبری نگار، در جشنواره فجر این دوره، ماهان یک فیلم جاده‌ای است که کاراکترهایش در مسیر سلوک معنوی، دست به طی طریقی عاشقانه می‌زنند و راه دل خود را در پیش می‌گیرند.

یادآوری چنین شاخصه هایی، مخاطب را به یاد هامون می‌اندازد؛ فیلم کالت تاریخ سینمای ایران که طی آن، حمید هامون در پی رستگاری، طی طریقی ناخواسته را در پیش گرفته و در این مسیر، فردیت قهرمان شکل می‌گیرد.

ماهان البته در طراحی این راه، چندان حرفه‌ای عمل نکرد و مولفه‌های مهیج این نگاه را مورد پرداخت قرار نداد. درواقع فیلم تلاش داشت تا خط روایی خود را بدون هیچ بهره مندی از شاخصه‌های آثار جاده ای، تنها به مسیری برای طی طریق کاراکترهایش محدود کرده و غنیمتی از جاده را متوجه فضای داستانی خود نکند.

زمینه‌های تهییج سوژه‌های جاده‌ای به اندازه‌ای است که بسیاری از فیلم‌های ایرانی و خارجی، از این فضا استفاده کرده و توانستند به انگاره‌های نوآورانه‌ای در دل درام دست یابند.

از مدمکس و لاک و آیدا و چشم اندازی در مه گرفته تا پاریس، تگزاس، ایزی رایدر، پیرو خله، هیچ هایکر و توت فرنگی وحشی، ازجمله نمونه‌های معروف آثار بین المللی هستند که دوربین خود را در مسیر سیر و سلوک جاده‌ای بردند.

در سینمای ایران هم فیلم‌های بسیاری با این زمینه، به داستان ورود کرده و گوشه‌هایی از یک طی طریق را به تصویر کشیده اند.

قسم یکی از این فیلم‌ها است که طی آن محسن تنابنده تلاش کرده تا با همراهی گروهی از خویشاوندان و آشنایان، مسافرتی جاده‌ای را در راه رسیدن به رستگاری و کشف حقیقت روایت کند. داستانی که فارغ از پیچش‌های دراماتیک، از استراتژی محیط نیز بهره برد و توانست انطباق‌های دلنشینی را در اثر مجاورت انسان با محیط برای مخاطب روایت کند. رویکردی که با سکانس منحرف شدن اتوبوس از جاده و آن پرش چشمگیر، به لایه‌های زیرینی از کشف حقیقت رسید که برای مخاطب دلنشین بود.

خروج ابراهیم حاتمی کیا نیز متاثر از فضای جاده‌ای است. گروهی کشاورز برای احقاق حقوق حقه خود، به جاده می‌زنند تا در مسیر رسیدن به رستگاری، طغیان خود را تعریف کنند. البته که حاتمی کیا از مفهوم جاده، در نگاه طولی آن استفاده کرد و بهره مندی دراماتیک چندانی از آن به عمل‌نیاورد.

دیگر فیلمی که طی این سال‌ها از جاده به عنوان بستری برای مسیر سیر و سلوک بهره برد، قصر شیرین رضا میرکریمی بود. فیلمی که در یک پرداخت اصولی، گوشه‌هایی از بیم و امید‌ها را در یک سفر جاده‌ای تعریف کرده و به روایت یکدست و نوینی از این دست فیلم‌ها می‌رسد.

این بهره برداری‌ها در شرایطی رقم می‌خورند که جاده، در مفهومی مستقل از جریان داستانی، خود به عنوان ملجاء رقم خوردن اتفاقات گوناگون، به زیست بومی تبدیل می‌شوند که فضاسازی می‌کنند و غلظت رخداد‌ها را باتوجه به وجوه جغرافیایی خود، بیشتر و خاطره انگیز می‌نمایند.