انواع کبد چرب را بشناسید!

به گزارش مجله خبری نگار/رکنا، کبد چرب یا (Fatty liver) که به عنوان استئاتوز کبدی (hepatic steatosis) نیز شناخته می‌شود، در واقع وضعیتی است که با تجمع چربی اضافی در سلول‌های کبد مشخص می‌شود. این تجمع چربی در صورت عدم توجه، می‌تواند منجر به بروز التهاب و آسیب احتمالی در بافت کبد شود. کبد چرب می‌تواند در اثر عوامل مختلفی از جمله چاقی، مصرف بیش از حد الکل، مقاومت به انسولین، مصرف برخی دارو‌ها یا استعداد ژنتیکی ایجاد شود. در این مقاله بیشتر از هر چیزی به بررسی علائم کبد چرب پرداخته‌ایم.

آشنایی با انواع کبد چرب

به طور کلی دو نوع اصلی کبد چرب وجود دارد: یکی بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) و دیگری بیماری کبد چرب الکلی (AFLD).

NAFLD شایع‌ترین نوع است و اغلب با چاقی، دیابت، کلسترول بالا و سندرم متابولیک همراه است. این نوع اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند به بیماری‌ها و اختلالت شدیدتری مانند استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH)، سیروز یا حتی متاسفانه سرطان کبد پیشرفت کند.

از سوی دیگر، AFLD به دلیل مصرف بیش از حد الکل ایجاد می‌شود. خوب است بدانیم که الکل برای کبد سمی است و می‌تواند منجر به التهاب، اسکار (زخم) و انواع و اقسام آسیب‌های کبدی شود.

علائم کبد چرب چیست؟

مهم‌ترین علائم کبد چرب یا در واقع شایع‌ترین علائم عبارتند از:

۱. احساس خستگی و ضعف

احساس خستگی مداوم و کمبود انرژی می‌تواند یکی از اولین علائم کبد چرب باشد که خود را نشان می‌دهد. کبد نقش مهمی در متابولیسم انرژی ایفا می‌کند و زمانی که تحت تاثیر چربی اضافی قرار می‌گیرد، ممکن است عملکرد مطلوبی نداشته باشد و منجر به خستگی و ضعف مزمن در افراد مبتلا شود.

۲. درد و ناراحتی شکمی

برخی از افراد مبتلا به این بیماری ممکن است احساس ناراحتی یا درد در سمت راست بالای شکم داشته باشند. این وضعیت می‌تواند از یک درد مبهم تا یک درد شدید متغیر باشد و ممکن است با احساس پری یا حتی چیزی شبیه به نفخ همراه باشد. توجه به این نکته ضروری است که ناراحتی شکمی می‌تواند در نتیجه التهاب یا بزرگ شدن کبد باشد.

۳. کاهش یا افزایش وزن

کاهش و اغلب افزایش وزن می‌تواند از شایع‌ترین علائم کبد چرب باشد. این بیماری می‌تواند متابولیسم بدن را مختل کرده و منجر به کاهش یا افزایش وزن غیرقابل توجیه شود. این مساله می‌تواند به دلیل عدم تعادل هورمونی یا تغییر در نحوه پردازش مواد مغذی توسط بدن باشد.

توجه به این نکته مهم است که تغییرات وزن به تنهایی ممکن است برای تشخیص کبد چرب کافی نباشد، زیرا این مساله می‌تواند با سایر بیماری‌ها نیز مرتبط باشد؛ بنابراین بهتر است اگر کاهش یا افزایش وزن قابل توجه دارید، حتما سایر علائم کبد چرب را نیز رصد کنید.

۴. زردی یا یرقان

یرقان با زرد شدن پوست و چشم‌ها مشخص می‌شود. در مواردی که بیماری کبد چرب شدید باشد، کبد ممکن است برای پردازش بیلی روبین (رنگدانه زردی که در طی تجزیه گلبول‌های قرمز تولید می‌شود) فعالیت شدیدی داشته باشد. این وضعیت می‌تواند منجر به تجمع بیلی روبین در بدن شود که به صورت زرد شدن پوست یا چشم‌ها خود را نشان می‌دهد.

۵. بزرگ شدن کبد

بزرگ شدن کبد نیز احتمالا یکی از علائم کبد چرب است و به عنوان هپاتومگالی نیز شناخته می‌شود. این وضعیت معمولا در افراد مبتلا به کبد چرب رخ داده و در طی معاینه فیزیکی توسط یک متخصص گوارش یا کبد قابل تشخیص است. بهتر است بدانید که بزرگ شدن کبد نتیجه التهاب و تجمع چربی در سلول‌های کبدی است.

۶. کاهش اشتها

کبد چرب می‌تواند سیستم گوارشی را تحت تاثیر قرار داده و منجر به کاهش اشتها شود. این مساله می‌تواند منجر به کاهش وزن ناخواسته و کمبود مواد مغذی شود. افراد مبتلا به کبد چرب ممکن است از دست دادن علاقه به غذا یا احساس سیری اولیه هنگام غذا خوردن را تجربه کنند.

۷. تورم در ساق و مچ پا

یکی دیگر از علائم کبد چرب وضعیتی به نام ادم است که با تجمع مایع در پا‌ها و مچ پا شناخته می‌شود. ادم به دلیل اختلال در عملکرد کبد و افزایش فشار در رگ‌های خونی رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند باعث تورم، ناراحتی و مشکل در حرکت اندام‌های آسیب دیده نیز شود.

۸. ادرار تیره رنگ

ادرار تیره رنگ، شبیه به رنگ چای یا کولا، می‌تواند نشانه‌ای از اختلال عملکرد کبد باشد. کبد چرب می‌تواند بر توانایی کبد در متابولیسم و دفع مواد زائد تأثیر بگذارد و منجر به تغییر رنگ ادرار شود. رنگ تیره در نتیجه وجود بیلی روبین در ادرار است.

۹. رگ‌های عنکبوتی

ورید‌ها یا سیاهرگ‌های عنکبوتی که به آن‌ها آنژیوم عنکبوتی نیز گفته می‌شود، رگ‌های خونی کوچک و گشاد شده‌ای هستند که نزدیک به سطح پوست ظاهر می‌شوند. آنها می‌توانند یکی از علائم کبد چرب باشند. رگ‌های عنکبوتی می‌توانند روی صورت، پا‌ها یا سایر قسمت‌های بدن ظاهر شوند و ممکن است به رنگ‌های قرمز، آبی یا بنفش دیده شوند.

۱۰. افزایش سطح قند خون

مقاومت به انسولین، که اغلب با کبد چرب همراه است، می‌تواند منجر به افزایش سطح قند خون شود. مقاومت به انسولین زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های بدن نسبت به اثرات انسولین (هورمونی که به تنظیم قند خون کمک می‌کند) کمتر واکنش نشان دهند. سطح بالای قند خون، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد.

۱۱. افزایش سطح کلسترول (از شایع‌ترین علائم کبد چرب)

کبد چرب می‌تواند تعادل چربی‌ها را در بدن مختل کند و منجر به افزایش سطح کلسترول شود. از طرفی سطوح بالای کلسترول می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مانند حملات قلبی و سکته را افزایش دهد؛ بنابراین بسیار مهم است که سطح کلسترول را به طور مرتب کنترل کنید و برای مدیریت آن تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید.

۱۲. مشکلات پوستی

به عنوان یکی دیگر از علائم کبد چرب کبد چرب ممکن است مشکلاتی در پوست ایجاد شود. یک مثال در این خصوص بیماری آکانتوز نیگریکانس است که با لکه‌های تیره و ضخیم پوستی مشخص می‌شود که معمولاً در گردن، زیر بغل یا ناحیه کشاله ران یافت می‌شود. سایر بیماری‌های پوستی مرتبط با کبد چرب شامل زانتلاسما، رسوب زرد رنگ چربی در اطراف پلک‌ها و اگزما یا درماتیت است.

۱۳. اختلال شناختی

مطالعات انجام شده در زمینه بیماری‌های کبدی ارتباط بالقوه‌ای بین کبد چرب و اختلالات شناختی را نشان داده‌اند. کبد نقش مهمی در پاکسازی سموم از بدن ایفا می‌کند و هنگامی که تحت تاثیر چربی اضافی قرار می‌گیرد، این سموم می‌توانند انباشته شده و بر عملکرد مغز تاثیر بگذارند.

علائم شناختی ممکن است شامل مشکل در تمرکز، مشکلات حافظه و اختلال در توانایی‌های تصمیم گیری باشد؛ بنابراین اگر از این مشکلات رنج می‌برید و همزمان سایر علائم کبد چرب را تجربه می‌کنید، احتمالا بهتر است برای درمان به موقع اقدام کنید.

۱۴. عدم تعادل هورمونی

کبد چرب می‌تواند تعادل هورمونی را در بدن مختل کند. در واقع کبد مسئول متابولیسم هورمون‌ها است و زمانی که عملکرد آن به خطر بیفتد، عدم تعادل در این زمینه ایجاد می‌شود. این مساله می‌تواند منجر به بروز چرخه‌های قاعدگی نامنظم در زنان، کاهش میل جنسی یا سایر مشکلات هورمونی دیگر شود.

نکته مهم در خصوص علائم کبد چرب

اکنون که رایج‌ترین علائم کبد چرب را به طور مفصل بررسی کردیم، توجه به این نکته بسیار مهم است که در واقع همه افراد مبتلا به کبد چرب معمولا همه این علائم را با هم تجربه نمی‌کنند. شدت و کیفیت علائم می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. اگر مشکوک هستید که ممکن است کبد چرب داشته باشید یا هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، بسیار مهم است که برای تشخیص دقیق و مدیریت مناسب با یک پزشک متخصص مشورت کنید.