مرگ تدریجی خاک با آتش زدن بقایای زمین‌های زراعی!

به گزارش مجله خبری نگار/ساسان ناصری‌زاده- عطااله خادم الرسول رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز می‌گوید: در تمامی جوامع بالاخص در کشور‌هایی که الگو‌های کشاورزی پایدار را عملیاتی نموده‌اند از آتش زدن کاه و کلش کشاورزی جلوگیری می‌شود، در حالی که این اقدام در برخی نقاط کشور و از جمله در استان خوزستان صورت می‌پذیرد که این رخداد مضافا بر ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی؛ سبب تخریب خاک به عنوان مهمترین بستر جهت استقرار و رشو نمو گیاهان می‌گردد. شایان ذکر است که اساسا خاک فی نفسه یک موجود زنده است که می‌بایست در بهره برداری از آن، جنبه‌های مختلف مدیریت پایدار را رعایت نمود.

او در خصوص مضرات آتش زدن زمین کشاورزی افزود: این اقدام با سوزاندن مواد آلی که به عنوان یکی از مهمترین ارکان تشکیل و بهبود ساختمان خاک محسوب می‌شوند؛ همراه می‌گردد که خسارات و لطمات جبران ناپذیری به خاک وارد می‌نماید.

آقای خادم الرسول اضافه کرد: آتش زدن زمین زراعی موجودات ریز خاک را از بین می‌برد و این در حالیست که سقراط و بقراط نیز هزاران سال پیش به این موضوع اشاره کرده‌اند که شاخص حاصلخیزی نیز همین موجودات ریز در خاک از جمله کرم خاکی هستند و با این حساب این یک مسئله ساده و پذیرفته شده است.

قوانین در زمینه آتش زدن بقایای کشاورزی به درستی اجرا نمی‌شود

به گفته او در کشور ما اگرچه قوانین مناسب و متناسبی موجود است، اما به درستی اجرا نمی‌شود که در این ارتباط می‌بایست تک تک افراد دارای حس مسئولیت پذیری باشند تا اهداف کلان امکان حصول داشته باشد.

خادم الرسول همچنین یادآور شد: در بحث مدیریت و حفظ خاک به عنوان یک سرمایه ملی و بعضا غیرقابل جایگزین می‌بایست نگاه مدیریتی حاکم یک نگاه بلندمدت محور و جامع نگر باشد؛ بدین معنی که بواسطه اینکه کشاورز بخواهد برای پوشش برخی هزینه‌ها در کوتاه مدت به صورت فشرده کشت کند لذا اجبارا بقایا را بسوزاند؛ این نگرش از بین برود و یا در حد قابل توجهی تعدیل شود.

او متذکر شد: آتش زدن بقایای کشاورزی منجر به «مرگ بیولوژیک خاک» می‌شود و در دراز مدت آن از بین می‌برد؛ حرکتی که همین حالا در برخی مزارع در استان خوزستان صورت می‌گیرد و موجب از بین رفتن حاصلخیزی خاک گشته است. مضافا اینکه منجر به وقوع آتش سوزی‌های گسترده و تخریب کمربند‌های سبز در جاده‌ها شده است.

راه جایگزین آتش زدن بقایای کشاورزی چیست؟

خادم الرسول در خصوص اقدام جایگزین آتش زدن خاک توضیح داد: بهترین راه آن است که دام در مزرعه چرا نماید تا علاوه بر خوردن بقایای کشاورزی، پسماند خود را روی سطح خاک بریزد که به مثابه کود حیوانی است؛ سپس زمین را ماخار یا آب می‌دهند و در نهایت با گاو آهن شخم زده و دیسک را روی آن حرکت می‌دهند که در نهایت ممکن است مقداری باقی مانده کشاورزی روی سطح خاک باقی بماند که خطری ندارد.

خادم الرسول افزود که افزایش درصد ماده آلی خاک به عنوان یکی از مهمترین شاخص‌های پایداری و حاصلخیزی خاک امری مشکل و چندبعدی است؛ در نتیجه حداقل کاری که می‌بایست انجام داد این است که با اعمال شیوه‌های مدیریتی پایدار و سازگار؛ سطح موجود مواد آلی خاک‌ها را حفظ نمود که عملیات آتش زدن مزارع می‌تواند این توازن را بر هم بزند و به نحو چشمگیری سبب کاهش مواد آلی خاک گردد.

این مقام مسئول اضافه کرد: حفظ خاک به عنوان یک بستر مناسب برای استقرار و رشد گیاهان بسیار مهم و ضروری است، زیرا کیفیت و طعم محصولات منبعث از خاک به شکل معنی داری بالاتر از محصولات گلخانه‌ای است که تمامی این موارد اهمیت حفاظت از خاک و اجتناب از سوزاندن بقایای آلی و گیاهی در سطح خاک را نمایان می‌سازد.