اهمیت بالای تشخیص بهنگام نارسایی مزمن کلیه

به گزارش مجله خبری نگار/شفاآنلاین،نارسایی مزمن کلیه یک بیماری خاموش است که فرد مبتلاء ممکن است، سال‌ها از آن بی اطلاع باشد، علل ایجاد کننده این بیماری، اغلب به بیماری‌های دیابت و فشار خون بالا باز می‌گردد و از همین رو کنترل این بیماری‌ها می‌تواند در عدم ایجاد یا پیشرفت نارسایی مزمن کلیه موثر باشد.
دکتر مریم میری قلعه نویی، دانشیار گروه نفرولوژی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به ماهیت عملکردی کلیه و ضرورت فعالیت آن در ساختار کلی بدن انسان گفت: کلیه یکی از ارگان‌های حیاتی بدن است و هر فردی در حالت عادی، دارای کلیه‌هایی به طول ١۰ و پهنای شش سانتی متر و ضخامت چهار سانتی متر است. محل قرارگیری کلیه‌ها معمولا در خلف شکم، در دو طرف ستون فقرات و دنده‌های انتهایی است که از آنها محافظت می‌کنند.

وی با بیان اینکه وزن کلیه‌ها عموماً بین ١۵۰ تا ١٧۰ گرم است، افزود: با توجه به جثه افراد، کلیه می‌تواند بزرگتر یا کوچکتر باشد. در جنس زن و مرد سایز و عملکرد کلیه‌ها یکسان است، اما به دلیل اینکه مردان جثه بزرگتری دارند ممکن است کلیه آنها از زنان کمی بزرگتر باشد.

رسالت حیاتی کلیه‌ها در پاکسازی بدن

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تاکید کرد: کلیه‌ها در دفع مواد زائد بدن و در تنظیم آب و الکترولیت‌هایی مثل سدیم و پتاسیم که برای بدن حیاتی است، نقش مهمی ایفا می‌کنند و حتی در تولید گلبول‌های قرمز بدن، متابولیسم استخوان و کنترل فشار خون بدن هم نقش دارند، اختلالات این عضو مهم بدن را می‌توان در دو دسته نارسایی کلیوی حاد و مزمن تقسیم کرد.

بیماری‌های موثر در ایجاد نارسایی کلیوی

به گفته دکتر قلعه نویی، بیماری‌های فشار خون مقاوم به درمان، عفونت‌های ادراری، سنگ‌های مکرر ادراری و دفع پروتئین و مصرف برخی از دارو‌ها باعث نارسایی کلیوی می‌شوند. در این بیماری ها، نارسایی کلیه و عوارض آن بسیار مهم است و چنانچه درمان نشود حتی منجر به مرگ خواهد شد.

وی ادامه داد: بیماری نارسایی حاد کلیه معمولاً در شرایطی ایجاد می‌شود که فرد دچار اسهال و استفراغ شدید، افت فشار خون شدید و همچنین عفونت سیستمیک و یا خونریزی‌های شدید شده باشد. نارسایی مزمن کلیه نیز یک بیماری خاموش بوده و ممکن است فرد سال‌ها به آن مبتلا و از آن اطلاعی نداشته باشد. این بیماری در برخی افراد از جمله مبتلایان به دیابت، فشار خون بالا و افراد با سابقه خانوادگی نارسایی کلیه، دیابت و فشارخون، افراد چاق با توده بدنی بیشتر از ٣۵، اختلالات مادرزادی در سیستم ادراری و افراد مصرف کننده سیگار دیده می‌شود.

علائم هشدار در نارسایی مزمن کلیه

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد یادآور شد: احساس ضعف و خستگی، کم خونی، درد‌های عضلانی و استخوانی و گرفتگی‌های عضلانی و در مراحل پیشرفته تر، بی اشتهایی، تهوع و استفراغ، خارش و فشار خون بالا از علائم هشدار دهنده نارسایی مزمن کلیه هستند. این بیماری درمان ندارد و تنها اقدامی که می‌توان انجام داد این است که از رسیدن به مرحله نهایی بیماری (که غیر قابل بازگشت است) پیشگیری کرد.

راهکار‌های پیشگیرانه در بروز نارسایی کلیه

دکتر قلعه نویی تغییر سبک زندگی، درمان به موقع و مراجعه مکرر به پزشک، انجام منظم ١۵۰ دقیقه ورزش‌های هوازی و فعالیت‌های روزانه برای کنترل فشار خون، قند خون و حتی کاهش وزن را از راهکار‌های پیشگیری از بروز نارسایی کلیه دانست. 

وی افزود: پیاده روی سریع پنج روز در هفته به مدت ٣۰ دقیقه، استفاده از میوه و سبزیجات و مصرف غذا‌های تازه، خودداری از مصرف غذا‌های چرب، شیرینی جات و مصرف روزانه بین دوتا سه لیتر آب سالم (که این میزان در فصل تابستان با توجه به تعریق بیشتر بدن، افزایش می‌یابد) می‌تواند در این زمینه کمک کننده باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی از قطع سیگار به عنوان یکی دیگر از راه‌های پیشگیری از ابتلا به نارسایی مزمن کلیوی یاد کرد و گفت: خودداری از مصرف خودسرانه دارو‌های غیراستروئیدی از جمله ژلوفن. 
دیکلوفناک، ناپروکسن، ایندومتاسین و حتی نوافن و مصرف محدود نمک به ویژه در افراد بالاتر از ۴۰ سال و افرادی که مبتلا به فشار خون بالا و مشکلات کلیوی هستند، نیز در این زمینه اهمیت بالایی دارد.

اهمیت تشخیص بهنگام نارسایی مزمن کلیه

دکتر قلعه نویی با بیان اینکه انجام تست‌های آزمایشگاهی در افراد مبتلا به فشار خون بالا و دیابت و ریسک فاکتور‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، گفت: افراد مبتلا به دیابت بهتر است هر سه ماه یک بار علاوه بر بررسی فشار خون، تست آنالیز ادرار (که یک تست ارزان و قابل دسترس است) را انجام دهند تا به محض مشاهده پروتئین در ادرار که نشان دهنده ابتلای فرد به نارسایی کلیه است، اقدامات درمانی و پیشگیرانه صورت گیرد.

وی در پایان یادآور شد: در افراد مبتلا به فشار خون بالا، ارزیابی کراتینه خون و آنالیز ادراری به صورت سالانه لازم است انجام شود. همچنین توصیه می‌شود تمام افراد بالای ۴۰ سال، سالانه تست‌های عملکرد کلیوی و همچنین اندازه گیری فشار خون را انجام دهند.