اسناد نامه ۱۱۱ سال پیش یکی از اهالی نراق پیرامون قحطی در ایران

به گزارش مجله خبری نگار، به دنبال بحران قحطی سراسری در ایران محمد هاشم نراقی از اهالی نراق شهرستان دلیجان، نامه‌ای به معاون التجار فضل‌الله مهدوی در نراق نوشته و از فوت روزی ۳۰۰ نفر زن و مرد و کودک بر اثر گرسنگی در تهران خبر می‌دهد.

۱۱۱ سال پیش و به دنبال بحران قحطی سراسری در ایران.

محمدهاشم نراقی از اهالی نراق شهرستان دلیجان که آن زمان در تهران صاحب منصب بود، نامه‌ای به معاون التجار فضل‌الله مهدوی در نراق نوشته و از فوت روزی ۳۰۰ نفر زن و مرد و کودک بر اثر گرسنگی در تهران خبر می‌دهد.

در این نامه که سیّد مجتبی غفاری نراقی پس از ۱۱۱ سال آن را مورد بازخوانی قرار داده، به فریاد الجوع (گرسنگی) در کوچه و بازار تهران و شیوع وبا و آنفلوانزای اسپانیایی، قحطی، گرانی زیاد غلات هم‌زمان با آغاز جنگ جهانی اوّل و ورود قوای روس، بریتانیا و عثمانی به ایران و مبارزه میرزا کوچک‌خان در رشت اشاره شده است.

در این سند تاریخی آمده است: روحی فداک، فدای محبتت گردم، چندی قبل پاکتی از سرکار رسید، چون مشعر (نشانه) بر سلامتی مزاج شریف بود کمال فرح و انبساط روی داد، چون خیال آمدن خود یا میرزا غلامرضا داشته یک نفر بیاییم جواب عرض نشده است، عذر می‌خواهم.

اولاً دو جلد تقویم را خریداری کردم برای سال نو یا خود نراق آمده تقدیم کرده یا میرزا غلامرضا.

لابد برای زیارت قم خود سال نو را معصومه قم هستم، بلکه ان‌شاءالله نراق آمده اول به ملاقات شما و سایر آقایان و دوستان نایل شوم از آنجا بروم محلات سرکشی کرده مراجعت باز به طهران کرده باشم.

از وضع طهران بخواهید کار بر فقرا سخت شده است، روزی ۳۰۰ نفر دنیا را وداع می‌کنند، در کوچه و بازار صدای الجوع الجوع (گرسنگی) بلند است، زن و مرد و اطفال رفته‌اند (فوت‌شدن) دل‌سنگ آب می‌شود، گندم خرواری ۱۰۰ تومان اضافه شد، برنج ۱۱۰ تومان، نان خوب ۲۷ شاهی، چاره فقرا چه بنمایند؟

لیکن روز‌ها ماشاءالله زندگی کامل شده هر کس هر چه از ترس سال آینده پنهان کرده بود به جهت کم‌آمد بیرون آورده از قراری تنزل کرده.

دعوای اروپا ایران را خراب کرد، تا این مدت روس‌ها بودند، حال انگلیس اسباب تدارک کرده‌اند ایران را میدان جنگ قرار بدهند، با این احوال یک دسته روس‌ها وارد رشت (استان گیلان) شده‌اند با همراهی آقامیرزا کوچک‌خان (میرزا یونس استاد سرایی) قوای انگلیس و رئیس هنگ انگلیس را گرفته بوده‌اند (اسیر) جنگل بی‌نهایت... او گرفته‌اند، از کرمانشاهان بد می‌نویسند (تقابل بین پلیس و مردم فقیر و گرسنه) پرده ... و ازقرارمعلوم دعوای طرفین در خاک ایران خواهد شد لابد انگلیس می‌خواهد سرحد هندوستان محکم بنماید. 

آن طرف از کار اصلاح اوّلیه تمام شده اردوی خود را حرکت خواهند داد دولت روسیه که جمهوری است با اینها همراه شده احتمال می‌دهد از بندر انزلی قشون حرکت بدهند.

اهالی ایران از به سکه صدمه دیده اند پرده برداشته‌اند شب و روز انجمن دارند، بلکه انگلیس‌ها دست بردارند اردوی خود را از خاک ایران خارج بنمایند، فعلاً روزنامه‌ها فتوحات آلمان را می‌نویسند خدا کند دعوا تمام گردد عموم خلق راحت گردند.

از وضع محلات (شهر) و شما‌ها درست اطلاعی ندارم، کابینه حضرت مستوفی‌الممالک (میرزاحسن فرزند میرزا یوسف آشتیانی) برقرار شده است، صورت (عکس) او را در روزنامه‌جات درج کرده‌اند، مالیه عوض شده، وزیر داخله مخبرالسلطنه (مهدی‌قلی هدایت) شده است. 

ان‌شاءالله دعوا تمام گردد کار‌ها خوب خواهد شد.

فرزند نعمت‌الله خان مستوفی چندی است محلات (شهر محلات) رفته است بعد از رفتن خبری ندارم، یقین دارم جناب جلالت‌مآب آقای حکمران دام شوکته کمال مرحمت فرموده‌اند و... ملاقات کرده‌اند و عرض کرده است به چه نوع زیرآب (دشمنی و دسیسه) شخص متعدی را زده.

اسباب راحت مردم فراهم است ان‌شاءالله تعالی جناب جلالت‌مآب آقای حکمران رفتار خواهند کرد که اضافه از (علاوه بر) جناب میرزا محمود خان (میرزا محمود خان صمصام السلطان نایب الحکومه محلات و سایرالبلوک) در محلات حکومت بفرمایند اگر چه مُخلص آمدم زیرآب (منطقه‌ای حومه شهر محلات) بعد‌ها خیال توقف محلات را ندارم. کسالت پیدا کردم، آخر عمر است قُوّه (انرژی) ندارم می‌خواهم گوشه‌گرفته باشم هرگاه بگذارند آمدوشد موقوف خواهم کرد. قصد دارم جزئی املاک دیگر هم شمیران (تهران) خریداری کرده به‌قدر معاش گوشه دست آخر عمر راحت باشم.

خدمت تمام آقایان و دوستان به عرض سلام مصدع شوند، چون زمان ملاقات نزدیک است زیاده مصدع نمی‌شوم والسلام

اقل محمد هاشم (اهل شهر نراق)

تاریخ ۲۶ شهر جمادی‌الاول ۱۳۳۶ برابر ۱۸ اسفند ۱۲۹۶

به گزارش مجله خبری نگار، در این زمان از جمعیت ۹ میلیون نفر ایران بین یک تا سه میلیون نفر کشته شدند.