تهران آزاد، شهرستان ممنوع! نگاهی به حواشی لغو کنسرت علیرضا قربانی در اصفهان

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: در هفته گذشته بار‌ها شاهد خبر لغو کنسرت علیرضا قربانی در اصفهان و تأیید اجرای کنسرت از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودیم. البته سرانجام این کنسرت برگزار شد، اما این عدم هماهنگی چرا به وجود آمد و آیا تبعاتی خواهد داشت یا خیر را بعد از خواندن این مطلب به عهده قضاوت شما می‌گذاریم. زمانی که مردم، آماده برای حضور در کنسرت علیرضا قربانی بودند، فضای مجازی با خبر لغو کنسرت این خواننده پر شده بود، اما این خبر از کجا آمده بود؟ ماجرا از این قرار است که ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان اصفهان بیانیه‌ای را از قول دبیر ستاد امر به معروف این استان درباره لغو کنسرت علیرضا قربانی در فضای مجازی قرار داد. بخشی از محتوای این بیانیه در ادامه می‌آید:

«بحث آوردن نوازنده زن طبق فتوای علما اگر امکان مفسده باشد نباید صورت بگیرد چراکه ترویج موسیقی و الگو‌سازی نوازندگی بنا به حکم شرع جایز نیست.

توصیه به عوامل اجرایی به همین شکل بوده است. ما پذیرای آقای قربانی هستیم و برای ایشان احترام ویژه قائلیم.

از خودشان برای اجرای برنامه دعوت می‌کنیم، اما با توجه به نظر علمای اصفهان، این اجرا باید با رعایت اقتضای ارزش‌های اصفهان برگزار شود و در ادامه پس از توضیحاتی گفته‌اند:

باز یادآور می‌شوم اصفهان آمادگی دارد جشن پیروزی مردم عزیز را در انتخابات با حضور خواننده خوب‌مان آقای قربانی برگزار کند البته با رعایت اقتضائات ارزشی این شهر شهیدپرور.

به امید بازگشت وزارت ارشاد موسیقی و سلبریتی به وزارت ارشاد اسلامی و ارزشی.»

اینکه موضوعی در تهران آزاد و بی‌مسأله است و در شهرستان‌ها باعث ممنوعیت می‌شود، تفاوت فرهنگی بین پایتخت با کل کشور را اثبات می‌کند.

ضریب دادن رسانه‌های غربی

رادیو فردا با شروع شایعات درباره لغو کنسرت علیرضا قربانی در روز ۱۴ اسفند‌ماه، بدون اشاره به اینکه نوبت قبلی که کنسرت قربانی در اصفهان اجرا نشد پاییز امسال بوده و دلایلی دیگر داشته است، نوشت: «برای بار سوم کنسرت علیرضا قربانی لغو شد!»

صدای امریکا هم که خوراک خبری یافته بود، تیتر زد: «بیانیه‌نویسی ستاد «امر به معروف» اصفهان، احتمال لغو دوباره کنسرت علیرضا قربانی را افزایش داد.»

بی بی‌سی فارسی هم نوشت: «حمله ستاد امر به معروف اصفهان به وزارت ارشاد بر سر یک کنسرت.»

آنچه از تیتر‌های رسانه‌های معاند در نوع پرداختن به این موضوع مشخص می‌شود این است که چگونگی مسأله لغو کنسرت در روز ۱۴ اسفندماه بزرگ‌نمایی شده و هماهنگی دستگاه‌های اجرایی و عدم توجه به قانون مسأله آن‌ها نبوده و بیشتر روی مسائل شرعی و بردن موضوع به سمت دگماتیست نشان دادن متولیان ستاد امر به معروف و هجمه به نظر علما بوده تا دین را مورد خدشه و به تبع آن چهره نظام جمهوری اسلامی ایران را مخدوش کنند.

بازخورد مثبت و منفی خوانندگان و اهالی موسیقی.

اما بازخورد درست برخی از خوانندگان و قبل از همه شخص علیرضا قربانی در شب اول اجرای کنسرتش در اصفهان باعث شد نقشه رسانه‌های بیگانه نقش برآب شود. در این میان می‌توان از همراهی مثبت خوانندگانی، چون محمد علیزاده و واکنش‌های منفی خوانندگانی، چون رضا صادقی مصداق آورد؛ رضا صادقی در واکنش به حواشی پیش آمده برای کنسرت علیرضا قربانی گفت: «نباید هیچ بهانه‌ای برای حذف خانم‌ها از صحنه کنسرت باشد. درود به شرف علیرضا قربانی که پای عهدی که با نوازنده‌های خود بسته بود، ماند.» او هم بر آتش ایجاد تنش با زیرمتن زن، زندگی، آزادی دمید و در راستای رسانه‌های غربی برای هجمه به نظام اسلامی سخن گفت و با بهانه دفاع از قربانی، نظرات گذشته خودش را تکرار کرد.

اما محمد علیزاده در کنسرت خود روی استیج درباره ماجرای لغو کنسرت اصفهان گفت: «به محبت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این کنسرت برگزار می‌شود. من هم انتقاداتی دارم و البته که گل بی‌عیب خداست، اما از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکر می‌کنم که پای تک‌تک ما ایستاده و برای ما می‌جنگد و با جنگش ما را روی استیج می‌آورد، ... ممنونم آقای اسماعیلی!» او هم واکنشی به این مطلب داشت، اما برعکس همکار خود باعث آرامش فضا بود و از اقدام درست دولت سخن گفت.

اما پیروز ارجمند موسیقیدان باسابقه کشورمان که خودش زمانی مدیرکل دفتر موسیقی ارشاد بوده و با این مشکل دست و پنجه نرم کرده بوده، در این‌باره در مصاحبه‌ای توضیحات کاملی می‌دهد که مسأله را کاملاً روشن می‌کند. وی بیان داشت: «در کشوری که سابقه نوازندگی زنان و همچنین هنرستان‌های موسیقی برای دختران وجود دارد و از سویی در قانون ممنوعیتی برای فعالیت موسیقی زنان با رعایت اصول و چهارچوب‌ها وجود ندارد به وجود آمدن چنین اتفاقاتی آن هم برای اجرای موسیقی اصیل ایرانی شایسته نیست و ضرورت بازنگری دقیق بر قانون وجود دارد تا از اعمال سلایق شخصی و گروهی جلوگیری شود.»

وی گفت: «پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا اوایل دهه ۸۰ مصرف موسیقایی مردم بیشتر از طریق تلویزیون و نوار‌های کاست بود، ولی از اوایل دهه ۸۰ با تغییرات تکنولوژی و افزایش تولیدات موسیقی و همچنین تغییرات اجتماعی و توجه بیشتر مردم به گونه‌های دیگر موسیقی، کنسرت‌ها رونق بیشتری گرفت که از سوی برخی از جریانات مخالفت می‌شد. این جریانات که خود را مدافع ارزش‌ها می‌دانستند در عمل دست به رفتار‌های غیرقانونی و غیرعرفی می‌زدند که بیش از اینکه دفاع از ارزش‌ها باشد به ضد خود تبدیل می‌شد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان نهاد حاکمیتی که طبق قانون و اسناد بالادستی وظیفه صدور مجوز‌های موسیقی را دارد در طول این سال‌ها با توجه به خلأیی که در قانون وجود داشته یعنی تفویض برخی از بخش‌ها به شورا‌های استانی مصوب سال ۹۳، موجب شد در فرایند‌های برگزاری رویداد‌های موسیقی خللی وارد شود و این امر سبب شد با وجود طی مراحل قانونی بسیار مفصل و طولانی که در دفتر موسیقی ارشاد صورت می‌گرفت، باز هم شاهد تصمیمات و سلایق شخصی در برگزاری رویداد‌های موسیقی در استان‌ها باشیم.»

ارجمند در نهایت هم به اقدام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد و گفت: «شخص آقای دکتر اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این ایام با پافشاری بر اجرای قانون و حمایت از هنرمندان موسیقی اصیل ایرانی نشان دادند می‌شود با حفظ قانون، عرف اجتماعی و حفظ ارزش‌ها فعالیت موسیقایی درستی انجام داد که حقیقتاً این کار وزیر شایسته تقدیر است.»

بیش‌فعالی در حمایت از فرهنگ و تبعات آن!

طبق سخنان پیروز ارجمند، تقابل مدیریت استان‌ها با دستور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در سنوات قبل هم مسبوق به سابقه بوده است، اما بالاخره قانون فصل‌الخطاب ماجرای اصفهان شد و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی روز ۱۶ اسفندماه در این‌باره گفت: «سند موسیقی از سوی رئیس‌جمهور ابلاغ شده و این اتفاق بسیار مبارکی برای حوزه هنر است. ۴۵ سال بود این حوزه قانون بالادستی نداشت. سند به تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی رسیده و سندی بسیار مترقی است و هم‌اکنون منتشر کرده‌ایم و در معرض استفاده همه عزیزان قرار دادیم.»

وی در ادامه بیان کرد: «حضور همکاران من هم در آنجا برای عرض خدا قوت به همکاران فرهنگی در استان و همین‌طور برای عذرخواهی از مردم و انجام هماهنگی‌های لازم بود. علاوه بر مردم هنرپرور اصفهان باید از گروه اجرا هم تشکر کنم که رفتار خوب و منطقی داشتند.»

شلوغ‌کاری رسانه‌های خودی! از ساسی تا معین.

اما در این میان دایه‌های دلسوزتر از مادر برای فرهنگ کشور، متأسفانه بی‌درایت و با دوستی خاله‌خرسه‌شان به جای آرام کردن ماجرا به نقد‌هایی تند پرداخته و این ماجرا را باعث دیده شدن بیشتر افراد ضد فرهنگی، چون ساسی مانکن دانسته و به جای ایستادن پشت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و قانون، کلام گذشته ایشان را به سخره گرفتند و دلسوزانه بر ضد ارشاد تاختند که شما به علیرضا قربانی مجوز نمی‌دهید و دم از بازگشت معین می‌زنید؟!

و در یادداشت‌هایشان نوشتند؛ چگونه اصفهان در بحث ممنوعیت‌ها در حال تبدیل شدن به مشهد ثانی است؟ و فحوای آنچه ستاد امر به معروف اصفهان گفته بود که «با این اتفاق راه برای دو شهر مذهبی دیگر باز می‌شود» را با چنین تیتر‌هایی معکوس کرده و نوشتند که اصفهان دارد به مشهد تبدیل می‌شود! و نظر چند نفر را به کل جامعه مذهبی و مدیران تعمیم دادند. اینکه باید پای اجرای هنرمندان متعهدی، چون علیرضا قربانی ایستاد واضح است، اما نه با این‌گونه خودزنی‌ها. به جای نقد افراد جزم‌اندیش، به نقد نظام و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پرداختن در این شرایط دمیدن بر آتشی بود که دشمن دوست داشت افروخته شود و هزینه‌های جدیدی را برای حکومت ایجاد می‌کرد.

نظارت ارشاد بر اجرای قانون از سوی دو طرف

در ادامه، اما وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درایت دیگری هم داشت و آن فرستادن سید محمد هاشمی جانشین خود به اصفهان بود. خود سید محمد هاشمی در این‌باره یادداشتی منتشر کرد و به صورت ضمنی به مردم گزارش داد: «سه‌شنبه شب با تدبیر دکتر اسماعیلی، وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه مدیر محترم مرکز روابط عمومی وزارتخانه، راهی اصفهان شدم تا به‌عنوان مستمع از اجرای صحنه‌ای هنرمند عزیز کشورمان آقای علیرضا قربانی حظ و بهره‌ای ببرم. دغدغه‌ها و نگرانی‌هایی در این بین وجود داشت که قانون تمکین نشود یا ارزش‌های اصیل و همیشگی مردم انقلابی و شهیدپرور اصفهان نادیده گرفته شود. این حضور لازم بود تا از همه نظر خیال آسوده باشیم؛ هم ما، هم مردم عزیز اصفهان و هم هنرمندان.»

وی در ادامه نوشت: «علیرضا قربانی حین اجرا از تعهد همیشگی‌اش به اعتقادات و هنجار‌ها گفت و اشاره کرد که همواره حرمت ارزش‌ها و اعتقادات دینی و ملی مردم را در نظر دارد و خواهان اعتماد بیشتر به جامعه هنرمندان شد. همین اظهارات و موضع‌گیری او تشویق حاضران را به دنبال داشت. بین حاضران از خانواده معظم شهدا هم حضور داشتند و از این موضع‌گیری قربانی استقبال کردند.»

و این‌گونه بود که ماجرای لغو کنسرت تبدیل به غائله‌ای جدید نشد.

مریم اسدزاده-نویسنده و پژوهشگر