فقیر مثل آموزش و پرورش! پروژه‌های تحولی بدون بودجه

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: آیا می‌توان تصور کرد موضوعی مهم‌تر از «آموزش و پرورش» در کشور وجود دارد؟ به ویژه در شرایط کنونی و پای لنگ نهاد‌های فرهنگی که هر آن چه تا امروز در چنته داشتند، نتیجه اش همین شرایط و وضعیت امروز شده است که همه در جامعه شاهد آن هستیم. امروز نهاد‌ها و متولیان فرهنگی نمی‌توانند ادعا کنند در انجام مسئولیت‌شان در چند دهه گذشته موفق و کارآمد بوده اند؛ بی شک برخی واکنش‌های فرهنگی و اجتماعی نسل جوان و نوجوان در حوادث سال قبل که به مذاق بسیاری از متولیان فرهنگی خوش نیامد، نتیجه اقدامات و نوع عملکرد مسئولان و نهاد‌های فرهنگی، آموزشی و تربیتی در تمامی این سال هاست.

آموزش و پرورش؛ قلب نهاد‌های آموزشی و تربیتی

با این اوصاف و احوال، تردیدی وجود ندارد که نهاد «آموزش و پرورش» مهم‌ترین و راهبردی‌ترین نهاد تربیتی پس از خانواده است. البته که «خانواده» با تمام جایگاه و شکوهی که در فرهنگ ایرانی دارد، اما امروز نمی‌توان آن را خالی از آسیب و چالش دانست. حضور پررنگ رسانه‌های جدید در بستر ارتباطات فردی، فقر گفتگو در محیط خانواده و چالش‌های معیشتی که ذهن و ضمیر والدین را به خود معطوف کرده، همه از این آسیب حکایت می‌کند که خانواده‌ها بخشی از وظایف فرهنگی و تربیتی خود را به «مدرسه» واگذار کرده‌اند. حال، آیا نهاد «مدرسه» و آموزش و پرورش، تمام قد، با همه توان و امکانات به عرصه آموزش و پرورش فرزندان مان گام نهاده است؟

بدون تردید، پاسخ این پرسش «خیر» است؛ امروز نمی‌توان این «مدرسه» و این آموزش و پرورش را نهادی تمام ساحتی بنا بر تکالیف «سند تحول آموزش و پرورش» متولی تربیت و تعالی فرزندان این سرزمین دانست. چگونه می‌توان، از نهادی که خود پر از مشکل و کمبود و کاستی است، انتظار تربیت و تعالی جسم و جان دانش آموزان را انتظار داشت؟

مرکز پژوهش ها: آموزش و پرورش پول ندارد

نمونه این باور توأم با واقعیت و حقیقت را در گزارش جدید مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی می‌توان دید که تصریح کرده است: «در این گزارش بیان می‌شود که این وضعیت گویای آن است که تقریباً هر آنچه که بودجه به وزارت آموزش‌وپرورش تخصیص داده شده، صرف پرداخت حقوق و دستمزد شده و عملاً به پروژه‌های تحولی یا ساخت‌وساز مدارس بودجه‌ای که حلال مشکلات باشد، اختصاص نیافته است.»

بی مایه فطیر است!

در شرایطی که آموزش و پرورش از نیاز بودجه‌ای چندهزار میلیاردی برای اجرای «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» مورد تاکید رهبر انقلاب، سخن می‌گوید، گزارش عملکرد بودجه وزارت آموزش و پرورش می‌گوید: «تا پایان آبان‌ماه امسال از کل اعتبارات هزینه‌ای عمومی وزارت آموزش‌وپرورش که ۱۹۶ هزار میلیارد تومان بوده، ۶۷.۵ درصد، یعنی معادل ۱۳۱ هزار میلیارد تومان تخصیص یافته که از این مبلغ ۹۰.۱۱ درصد صرف پرداخت حقوق و دستمزد شده است.» این عدد و رقم یعنی، آموزش و پرورش هیچ منبع و بودجه‌ای برای اقدامات فرهنگی و تربیتی مطابق «سند تحول» ندارد که بی مایه نیز فطیر است.

کوهی از کاستی‌ها در مدرسه

به تازگی پای درد دل‌های یکی از مدیران آموزش و پرورش نشسته بودیم که اگر برای این غصه‌ها خون می‌گریستیم، کم بود که چگونه فرزندان ما بهترین دوران آموزش پذیری و تربیت را در بستر کمبود‌ها و مشکلات ابتدایی می‌گذرانند.

یک نمونه غم انگیز و مستند را اجازه بدهید به نقل از یک مادر، با هم مرور کنیم: «ظهر شد، پسرم از مدرسه به خانه بازگشت، اما ناراحت و دمق بود. علت را جویا شدم و پسرم تعریف کرد که امروز مدیر مدرسه به کلاس ما آمد و گفت، دیروز دو بلندگوی کامپیوتر در کلاس شما گم شده، من همه شما را دزد می‌بینم، بلندگو‌ها را باید بر گردانید و گرنه هر کدام باید ۲۰ هزار تومان به مدرسه پرداخت کنید که پول آن جبران شود. بعد از این اتفاق و رفتار سخیف آن مدیر، موضوع به رئیس آن ناحیه آموزش و پرورش گزارش و از دانش آموزان کلاس عذرخواهی شد، اما بعید است این خاطره از ذهن دانش آموزان پاک شود که چگونه مدیر مدرسه به آن‌ها تهمت دزدی زد...!»

این هم وضعیت آموزشی

اگر وضعیت تربیتی در آموزش و پرورش آن طور که باید تمام ساحتی نیست و دور از ساحت‌های سند تحول است، در بخش آموزشی نیز با چالش‌های جدی مواجه است. کمبود محیط آموزشی و معلم خود از مهم‌ترین دلایل کیفیت آموزشی به ویژه در مدارس «بی پناه» دولتی است. گزارش آموزش و پرورش از میانگین کشوری نمرات دانش آموزان پایه دوازدهم در امتحانات نهایی سال تحصیلی قبل را از یاد نمی‌بریم که خود نمونه‌ای از وضعیت نامطلوب آموزشی است: «میانگین کشوری نمرات دانش‌آموزان در امتحانات نهایی خرداد ۱۴۰۲ در رشته تجربی ۱۱.۲۳، رشته ریاضی ۱۰.۷۹، رشته انسانی ۸.۷۵ و در رشته معارف ۱۰.۵۶ بوده است.» (ایسنا – ۲۵ دی)

نوسازی و مقاوم سازی هم در محاق

وضعیت آموزش و پرورش در بخش نوسازی و مقاوم سازی چگونه است؟ برای یافتن پاسخ به این گزارش مرکز پژوهش‌ها مراجعه می‌کنیم که در نتیجه گیری این طور آورده است: «وضعیت اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز کشور نیز نشان می‌دهد که عملا با تخصیص اندک به این سازمان، (حدود ۲۵ درصد از کل مبلغ تخصیص داده شده) پروژه‌های مهم مدرسه سازی یا بازسازی و مقاوم سازی مدارس در وضعیت بحرانی قرار دارند.»