احداث بزرگ‌ترین ورزشگاه فوتبال دنیا در تهران!

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: همه چیز از قرعه کشی فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۴ لیگ قهرمانان آسیا و همگروهی پرسپولیس با النصر عربستان و حضور این تیم با همه ستارگانش از جمله کریستیانو رونالدو در تهران برای بازی رفت در ورزشگاه آزادی شروع شد. وضعیت نامناسب چمن ورزشگاه آزادی که سکو‌ها و دیگر بخش‌های داخلی و خارجی آن هم در دست مرمت و بازسازی بود، وجهه نامطلوبی از ایران و تهران نشان می‌داد که متاسفانه بازتاب منفی زیادی هم در رسانه‌های خارجی از جمله عربستان داشت.

پس از این بازی و انتقاد تیم مهمان و مردم و کارشناسان از وضعیت چمن آزادی و نبود یک ورزشگاه آبرومند برای میزبانی از تیم‌های خارجی و قهرمانان کشور، رئیس جمهور دستور ساخت یک ورزشگاه مجهز و جدید را در تهران صادر کرد. دستوری که با استقبال همه مواجه شد، اما سوال و ابهام زیادی درباره محل ساخت ورزشگاه، چگونگی تامین اعتبار سنگین آن، مجری طرح و زمان احداث وجود داشت. سرانجام اعلام شد که زمینی به مساحت ۳۷۰ هکتار در نزدیکی حرم امام خمینی (ره) برای این منظور در نظر گرفته شده و قرار است از مشاوران و طراحان خارجی برای ساخت مجموعه جدید ورزشی تهران استفاده شود. اواسط آبان بود که در جلسه‌ای با حضور مسئولان ورزش ایران تفاهم‌نامه همکاری بین شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی ایران و شرکت چینی IPPR در زمینه مشاوره در طراحی و ساخت مجموعه ورزشی و فرهنگی در تهران به امضای طرفین رسید و اعلام شد پروژه در دو فاز اجرایی می‌شود که اجرای فاز اول آن شامل ساخت یک ورزشگاه ۱۲۰ هزار نفری و یک سالن ۲۲ هزار نفری دو سال طول می‌کشد.

شرکت چینی طرف قرارداد با ایران هم در رزومه کاری خود پروژه هایی، چون ورزشگاه المپیک پکن، ورزشگاه المپیک زمستانی پکن، ورزشگاه چنگدو، ورزشگاه هانگژو، مجموعه ورزشی تاشکند مربوط به المپیک ۲۰۲۵ جوانان و ورزشگاه ملی بلاروس را داشت که باعث شد مردم نسبت به ساخت یک مجموعه لوکس و کامل امیدوارتر شوند، اما موضوع اصلی اعتبار پروژه بود که برآورد‌های اولیه فقط برای ورزشگاه اختصاصی فوتبال رقمی بین ۸۰۰ میلیون دلار تا یک میلیارد دلار (بین ۴۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان) را نشان می‌داد که مبلغ هنگفتی بود. این در حالی است که کل بودجه عمرانی وزارت ورزش چیزی حدود ۳ هزارمیلیارد تومان است که حتی کفاف امور جاری آن را هم نمی‌دهد چه برسد به احداث یک مجموعه چند فاز و لوکس.

هشدار پشت هشدار!

حتی اگر موضوع اعتبار ریالی و ارزی پروژه ملی مجموعه جدید فرهنگی ورزشی تهران را حل شده بدانیم، موضوعات دیگری هم حول ساخت این مجموعه وجود دارد که نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. کارشناسان زلزله شناسی و زمین شناسان درباره زمین اختصاصی برای ساخت این ورزشگاه به دلیل قرار گرفتن روی گسل زلزله و فرونشست زیاد زمین در منطقه مد نظر هشدار داده و این سوال را مطرح کرده اند: چرا ورزشگاه جدید را در جایی می‌خواهیم بسازیم که اکثر گسل‌های جنوب تهران در اسلامشهر، صفادشت و چهاردانگه است و تمام آن پهنه، پهنه‌ای است که گسل‌های اصلی تهران در آن قرار دارد؟ برخی از استادان جامعه شناسی و کارشناسان ترافیک و امور شهری و حمل و نقل هم به دلیل قرار گرفتن زمین محل ساخت ورزشگاه کنار بهشت زهرا و فرودگاه امام و ترافیک بالای آن در زمان برگزاری مسابقات فوتبال و مشکلات ترافیکی احتمالی برای شهروندان با احداث ورزشگاه در جنوب تهران مخالفت کرده اند. در این میان عده‌ای از فعالان محیط زیست و کارشناسان بهداشت هم به دلیل وجود آلاینده‌های مختلف در منطقه مد نظر که یکی از معضلات اصلی فرودگاه بین المللی امام خمینی هم هست، درباره احداث مجموعه ورزشی در جنوب تهران هشدار می‌دهند.

حتی برخی از نمایندگان مجلس هم به دلیل همجواری مجموعه ورزشی با حرم امام خمینی (ره) مخالف ساخت آن در حریم مذهبی -عبادی شهروندان هستند. با ادامه این انتقاد‌ها و هشدارها، عباسی رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران به احداث ورزشگاه جدید در پایتخت واکنش نشان داد و گفت: «این موضوع منوط به اخذ مجوز از شورای شهر تهران است.» عده معدودی هم نگران طراحی ورزشگاه و سپردن آن به خارجی‌ها بودند از جمله سخنگوی شورای شهر تهران که گفته بود: «این که ساخت ورزشگاه جدید با سرعت و فناوری روز دنیا باشد خوب است، اما باید با محوریت معماری ایرانی و طراحان داخلی باشد.»

مطالعه روی گسل زلزله

روز گذشته تازه‌ترین اظهارنظر را درباره مجموعه جدید ورزشی تهران از سوی مهیار عسگریان رئیس شرکت توسعه و تجهیز شاهد بودیم که از جزئیات طرح این شرکت برای ساخت «شهر فرهنگی و ورزشی» پایتخت پرده برداشت تا مشخص شود مسئولان قصد دارند یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های ورزشی جهان را استارت بزنند. عسگریان در این خصوص گفت: «طراحی شهر فرهنگی ورزشی جدیدمان در یک فاز است، اما اجرا در دو فاز است. در فاز یک، حداقل چیزی که مطالبه مردم است و ما در آن لحاظ کردیم، یک ورزشگاه فوتبال تا ۱۲۰ هزار نفر و یک سالن با گنجایش ۲۲ هزار نفر است.»

او در واکنش به مخالفت‌ها و انتقاد‌هایی که با انتخاب محل مد نظر برای احداث مجموعه جدید وجود دارد، از جمله قرار داشتن روی گسل زلزله گفت: «تا الان می‌گفتند چرا مجموعه جدید نداریم، حالا این مسائل را مطرح می‌کنند. مطالعات در حال انجام است و این مطالعات برای همه پروژه‌ها انجام می‌شود. در این مطالعه محل دقیق خط گسل مشخص می‌شود. روی خط گسل می‌توان پارکینگ و فضای سبز داشت. حتی نزدیک به خط گسل خیلی موضوع طرح نیست و بحث شتاب و سرعت زلزله وجود دارد. اگر واقعا مخاطره‌ای وجود داشته باشد، قطعاً این کار را نمی‌کنیم. ضمن این که تهران چند خط گسل دارد و برخی به شکلی اطلاعات می‌دهند که این کار انجام نشود.» پیش از عسگریان هم محمدامین توکلی‌زاده، معاون اجتماعی فرهنگی شهرداری تهران درباره هشدار‌هایی که درخصوص بحث فرونشست زمین‌های این منطقه داده بودند، گفته بود: بحث فرونشست حتماً توسط طراحان و مجریان این پروژه در نظر گرفته می‌شود، بسیاری از کشور‌ها زلزله خیز هستند و محیط‌های بحرانی دارند، ولی سازه‌های متناسب با بحران، فرونشست و زلزله قابل طراحی است و طراحان در طراحی‌ها این‌ها را در نظر می‌گیرند.

۲ ورزشگاه ۱۰۰ هزار نفری در پایتخت؟

اگر پروژه طبق اظهارنظر‌های مسئولان ورزشی و دولتی پیش برود، ورزشگاه جدید تهران بزرگ‌ترین ورزشگاه اختصاصی جهان خواهد بود. بزرگ‌ترین ورزشگاه کنونی دنیا در هند واقع شده که ۱۳۴ هزار صندلی در خود دارد و البته تنها برای ورزش کریکت استفاده می‌شود و برای فوتبال نیست. پرظرفیت‌ترین ورزشگاه فوتبال جهان «رونگرادو» در پیونگ یانگ کره شمالی است که سال ۱۹۸۹ افتتاح شد و ۱۱۴ هزار صندلی دارد. البته این نکته را هم باید در نظر داشت که در سال‌های اخیر ساختن ورزشگاه‌های خیلی بزرگ از دستور کار خارج شده؛ هم به دنبال هزینه نگهداری و هم به دلیل سختی‌های پرکردن همیشگی ورزشگاه‌هایی که تا این اندازه گنجایش داشته باشند؛ بنابراین ساخت ورزشگاه ۱۲۰ هزار نفری در حالی که ورزشگاه ۱۰۰ هزار نفری آزادی هم در حال بازسازی است، شاید توجیه عقلانی و اقتصادی نداشته باشد.