بانوانی که کارآفرینی، کسب‌وکارشان است

به گزارش مجله خبری نگار/همشهری: ۲۰۰ غرفه نوزدهمین نمایشگاه زنان و تولید ملی شهرداری تهران در ۲ طبقه از ساختمان مرکزی بوستان گفتگو جانمایی شده‌اند؛ غرفه‌های کوچک و بزرگی که ویترین‌ها و قفسه‌هایشان با محصولاتی از انواع پوشاک ایرانی- اسلامی، زیورآلات دست‌ساز، تزیینات و خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های خوشمزه، پر شده‌اند. صاحبان این غرفه‌های متنوع، همان بانوان کارآفرینی هستند که با فعالیت در حوزه اقتصاد خانگی و خرد، اقتصاد کلان کشور را رونق می‌بخشند و از سویی، صنایع بومی و محلی ایران را احیا می‌کنند. به همین بهانه، راهی نمایشگاه زنان و تولید ملی شدیم تا در گفتگو با تعدادی از بانوان کارآفرین، دستاورد‌ها و چالش‌های کارآفرینی بانوان را بررسی کنیم.

افزوده‌های ایرانی یک نوشیدنی غیرایرانی

ورودی نمایشگاه پر از جمعیت است؛ جمعیتی که درصد قابل‌توجهی از آن به بانوان اختصاص دارد. بنر‌ها و پوستر‌های تبلیغاتی نمایشگاه نیز بر دیوار مسیر‌های ورودی، خود‌نمایی می‌کنند. مشام‌مان با بوی قهوه‌های دارچینی و زنجبیلی، مقابل نخستین غرفه از طبقه اول، حسابی باز می‌شود. «نگین صابری»، بانوی جوانی است که طعم و رایحه انواع قهوه‌ها را با چاشنی‌های ایرانی مانند دارچین و زنجبیل، دگرگون می‌کند تا هم لذت نوشیدن یک فنجان قهوه چند برابر شود و هم به تنوع ذائقه‌های مختلف، پاسخ خوشمزه‌ای بدهد! نگین می‌گوید: «فکر نمی‌کردم علاقه‌مندی روز‌های کودکی‌ام به کسب‌وکار خانگی‌ام تبدیل شود. این خیلی هیجان‌انگیز است. دوست دارم از نیرو و خلاقیت بانوان دیگر برای توسعه کسب‌وکارم استفاده کنم، اما واقعیت این است که به حمایت‌های مستمر و تخصصی‌تر نیاز دارم.»

از کارآفرینی برای زنان زندانی تا کار خیر

چند دختر جوان، انتهای غرفه بتول وافری، با دقت و هنرمندی سرگرم پتینه‌کاری هستند. بتول‌خانم به آن‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگر از من به‌عنوان کارآفرین به‌درستی حمایت شود، می‌توانم افراد بیشتری جذب فعالیت‌های تولیدی و اشتغال کنم؛ همانطور که طی این سال‌ها تلاش کردم به اقشار کم‌برخوردار مانند کودکان کار و خانواده‌هایشان، بانوان سرپرست خانواده و حتی بانوان زندانی، آموزش تخصصی انواع صنایع‌دستی را ارائه دهم و بعد هم برای آنها، شغل ایجاد کنم تا درآمد داشته باشند.» او بیشتر توضیح می‌دهد: «در یکی از همین نمایشگاه‌ها بود که با مسئول واحد آموزش زندان زنان در قرچک آشنا شدم؛ یک اتفاق خوب که باعث شد مجوز‌های لازم برای ورود به بند زنان و آموزش به آن‌ها را کسب و از سویی با کمک خیران، شرایط آزادی تعدادی از آن‌ها را نیز فراهم کنم. این همان زنجیره اقتصادی است که پیامد‌های مطلوب اجتماعی را هم در‌بر‌دارد. دستاورد‌های کارآفرینی همیشه پول و مادیات نیست، گاهی هم خیر و برکت معنوی و اجتماعی است.»

هیچ گرانی، بی‌علت نیست!

غرفه شمع‌های عطری و زیورآلات دست‌ساز ازجمله شلوغ‌ترین غرفه‌های نمایشگاه است. اغلب صاحبان این غرفه‌ها دختران جوان و هنرمندی هستند که حین فروش محصولات خود به تولید در غرفه‌هایشان نیز می‌پردازند.

سارا محمدی، مسئول یکی از غرفه‌های زیورآلات است که می‌گوید: «بانوان کارآفرین و صاحبان مشاغل خانگی، همان اندازه که به حمایت مادی سرمایه‌گذاران نیاز دارند، به تبلیغ و اطلاع‌رسانی نیز احتیاج دارند.» سارا‌خانم در بخش دیگری از صحبت‌های خود به بالا‌بودن قیمت برخی محصولات و کالا‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «برخی کالا‌ها و محصولات عرضه‌شده از سوی ما و همکاران به عقیده مشتری‌ها، گران است که البته حق هم دارند. اگر مواداولیه آن محصولات، به‌دست ما به‌عنوان تولیدکننده، ارزان یا با شرایط معاف از مالیات‌های خاص برسد، ما نیز آن‌ها را ارزان‌تر به مشتری‌ها عرضه می‌کنیم. وقتی قیمت تمام‌شده یک محصول بالا می‌رود، ما ناچاریم با حداقل سود و بدون درنظر‌گرفتن حق‌الزحمه، آن‌ها را قیمت‌گذاری کنیم تا مشتری راضی باشد.» او همچنین می‌افزاید: «مدیریت حوزه کارآفرینی بهتر است یکپارچه باشد و از حالت چند‌بخشی و سازمانی‌بودن خارج شود. در این صورت است که کارآفرینی‌ها، شتاب می‌گیرد.»

بانوی طعم‌ساز!

رد نامرئی یک رایحه خوش را دنبال می‌کنیم و از میان ۲۱۵ شغل خانگی ۲۱ مرکز توانمندسازی شهرداری تهران به غرفه سرزمین مزه‌ها می‌رسیم. «الهه عادلی»، کارشناس صنایع‌غذایی و کارآفرین، پشت پیشخوان آن ایستاده و با حوصله به سؤالات مشتری‌ها پاسخ می‌دهد. قفسه‌های کوچک غرفه‌اش، انباشته از قوطی‌های ادویه است؛ ادویه‌هایی منحصربه‌فرد و ابداعی که به قول معروف، در هیچ عطاری‌ای نمی‌توانید مانندشان را پیدا کنید.

الهه‌خانم در مورد کسب‌وکارش اینگونه شرح می‌دهد: «یکی از ویژگی‌های کارآفرینی بانوان در عصر حاضر، علمی و تخصصی بودن آن است. یک زمانی بود که می‌گفتند از رشته تحصیلی صنایع غذایی، نان و آب درنمی‌آید! اما حالا با وجود پیشرفت‌های علمی و تخصصی‌تر‌شدن علوم و صنایع، دیگر این حرف‌ها اعتبار و صحت ندارد. هر کسی می‌تواند با توجه به استعداد، مهارت و تخصص علمی و عملی که دارد، کارآفرینی کند.»

مواد پایه ادویه‌های این بانوی طعم‌ساز، گیاهی و ارگانیک است. او در این‌باره نیز می‌گوید: «مواداولیه محصولات خود را به‌طور مستقیم از کشاورزان محلی تهیه می‌کنم و با دستگاه‌های مخصوص، فرایند ادویه‌سازی را انجام می‌دهم. رِسپی (روش تولید) ادویه‌هایی که تولید می‌کنم، همگی بدون مشابه و نمونه قبلی هستند که از همان روز اول مورد استقبال مشتری‌ها قرار گرفتند؛ مشتری‌هایی که روزبه‌روز بر تعدادشان افزوده می‌شود و هرچند، یکی دو نفر از اعضای خانواده، کمک و همراهی می‌رسانند، اما برای پذیرش همه سفارش‌ها به سرمایه کلان نیاز دارم. داشتن مزرعه و سوله با تجهیزات صنعتی این حرفه یکی از آرزو‌ها و اهدافم است.»

حمایت یعنی طرح‌هایمان را پشت ویترین ببینیم

۲۸۲ شغل در این نمایشگاه از فرصت معرفی محصولات خود برخوردار هستند. دختران طراح پوشاک ایرانی و اسلامی در یکی از غرفه‌های پوشاک، سرگرم راهنمایی مشتریان و بازدیدکنندگان هستند.
«زهرا میهنی» یکی از آن‌ها می‌گوید: «چند دوست هستیم که بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه و گرفتن مدرک طراحی لباس و پارچه، حدود سال ۱۳۹۳، تولیدی جمع و جور پوشاک ایرانی و اسلامی را راه‌اندازی کردیم. طرح‌ها و ایده‌هایی که برای تولید پوشاک مناسب خانواده‌ها اجرا می‌کنیم، ضمن تجاری بودن به المان‌ها و ارزش‌های پایه ایرانی و اسلامی توجه دارد. در این شرایط انتظار داریم تولیدات خود را با حمایت بخش‌های دولتی و خصوصی، پشت ویترین مغازه‌ها ببینیم. یکی از ویژگی‌های مهم کارآفرینی خرد، به‌کارگیری اقشار مختلف جامعه مانند توان‌یابان و نیازمندان در فرایند تولید و اشتغال است. بیش از ۵۰ درصد از نیرو‌هایی که با مجموعه ما همکاری می‌کنند، افراد معلول و کم‌بضاعتی هستند که شاید اگر این کارآفرینی در سطح کلان انجام می‌شد، فرصت شناسایی یا جذب آن‌ها فراهم نبود؛ بنابراین حمایت از کارآفرینی‌های خرد در واقع حمایت از همه اقشار جامعه است. ناگفته نماند که کارآفرینان خرد و نوپا نیز برای دیده‌شدن و جلب اعتماد شبکه‌ای از مشتری‌ها و همچنین تغییر سلیقه عموم جامعه به سمت پوشاک اصیل، به حمایت‌هایی بیشتر از امتیاز حضور در چند نمایشگاه که تامین هزینه‌های آن نیز برایمان دشوار است، نیاز دارند.»‌

پشتیبانی‌های برنامه‌ریزی‌شده لازم است

غرفه صنایع‌دستی ایران نام دارد؛ از پتینه‌های کرمان تا رومیزی‌های سوزن‌دوزی‌شده خوزستان که رنگینه‌های هر یک توجه بازدیدکنندگان را جلب می‌کند. «بتول وافری»، کارآفرین و مسئول غرفه است؛ بانویی میانسال و خنده‌رو که به‌نظر می‌رسد راز و رمز فروش خوبش علاوه بر صنایع‌دستی زیبا، همان خنده‌رویی‌اش باشد.

او یکی از ۳ هزار و ۱۷۶ بانوی کارآفرین و سرپرست خانواده است که کار خود را ۸ سال پیش با ایده ایجاد منبع درآمد مستقل و احیای صنایع‌دستی مهجور آغاز کرده است: «شروع هر کاری سخت است و شکست‌های پی‌درپی هم ممکن است این سختی را چندین برابر کند، اما اینکه از نظر روحی و معنوی یکی پشتیبانت باشد، خیلی مهم و البته لازم است. کارگاه‌های مشاوره مدیریت پیشرفته کسب‌وکار شهرداری تهران یکی از همین پشتیبان‌های معنوی بوده که نمی‌گذاشت ناامید شوم. برپایی نمایشگاه‌هایی این‌چنین هم خوب است، اما به برنامه‌ریزی زمانی بیشتری احتیاج دارد. به‌عنوان مثال، اگر این نمایشگاه در تعطیلات تابستان برگزار می‌شد به‌طور حتم پذیرای بازدیدکنندگان بیشتری بود. از سویی، برگزاری نمایشگاه‌ها و نشست‌ها را باید سکوی پرتاب در فرایند حمایت از کارآفرینان و تولیدکنندگان درنظر گرفت که کارآفرینان و تولیدکنندگان بعد از آن به حمایت‌های بیشتر و تخصصی‌تر نیاز دارند.»